Skarbnik 31 lipca 2022 r. osiągnie wiek emerytalny. Jako pracownik zatrudniony w urzędzie miasta na podstawie powołania zamierza rozwiązać stosunek pracy za porozumieniem stron z dniem, w którym osiągnie wiek emerytalny. Obowiązuje go jednak trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Po przejściu na emeryturę ma zostać ponownie powołany na skarbnika. Czy jest to dopuszczalne? Czy może rozwiązać stosunek pracy za porozumieniem? Na jakich zasadach wypłacić mu odprawę?
Były skarbnik, pobierający emeryturę, może być ponownie powołany na to stanowisko. Przy czym zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) powoływanie i odwoływanie skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu ‒ na wniosek wójta ‒ należy do wyłącznej kompetencji rady gminy. Przepisy u.s.g. nie formułują zakazu powoływania osoby, która wcześniej w gminie pełniła już funkcję skarbnika. Nie ma też ograniczenia zatrudniania na to stanowisko emeryta.
Jeżeli chodzi o rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron, to należy zwrócić uwagę, że przepisy kodeksu pracy (dalej: k.p.), nie regulują kwestii zakończenia stosunku pracy z powołania za porozumieniem stron. W orzecznictwie przyjmuje się jednak dopuszczalność rozwiązania wskutek porozumienia stron także stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania – z tym że porozumienie powinno być zawarte między pracownikiem a organem, który go powołał. Wskazuje na to pośrednio art. 72 par. 1 k.p. Rozwiązanie na mocy porozumienia stron stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania powoduje ustanie stosunku pracy z dniem ustalonym w tym porozumieniu bez względu na to, czy i kiedy organ uprawniony odwoła pracownika z zajmowanego stanowiska (por. wyrok Sądu Najwyższego z 22 grudnia 1976 r., sygn. akt I PRN 121/76). Tym samym jeżeli rada gminy zawrze ze skarbnikiem stosowne porozumienie, to stosunek pracy rozwiąże się w dniu oznaczonym w tym porozumieniu. Jeżeli będzie to 31 lipca 2022 r., to ten dzień będzie dniem rozwiązania stosunku pracy.
Odnośnie do odprawy emerytalnej trzeba zauważyć, że kwestia podstawy rozwiązania stosunku pracy jest prawnie obojętna dla prawa do tego świadczenia. Zgodnie z art. 38 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.) w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jednorazowa odprawa w wysokości:
- po 10 latach pracy ‒ dwumiesięcznego wynagrodzenia,
- po 15 latach pracy ‒ trzymiesięcznego wynagrodzenia,
- po 20 latach pracy ‒ sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
Co warto zauważyć, art. 38 ust. 3 u.p.s. wiąże prawo do odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, co oznacza, że przesłanką nabycia prawa do odprawy emerytalnej (rentowej) przez pracownika samorządowego nie jest rozwiązanie stosunku pracy, lecz istnienie związku (czasowego, przyczynowego lub funkcjonalnego) pomiędzy ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę/rentę (por. wyrok SN z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt I PK 269/10). Istotne jest tylko skorzystanie lub co najmniej możliwość skorzystania ‒ po odwołaniu i rozwiązaniu stosunku pracy ‒ z uprawnień emerytalnych; to stanowi o obowiązku wypłaty odprawy emerytalnej. Nie jest konieczne składanie jeszcze w trakcie zatrudnienia wniosku o emeryturę, gdyż sam fakt osiągnięcia wieku emerytalnego daje zasadniczo prawo do świadczeń z ZUS.
Podsumowanie: Skarbnik, który został odwołany za porozumieniem stron w związku z przejściem na emeryturę, może zostać ponownie powołany na to stanowisko. ©℗
Podstawa prawna
art. 18 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. poz. 1079)
art. 72 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 38 ust. 3 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 530)
Dotychczasowa pracownica gminnego ośrodka pomocy społecznej wygrała konkurs na stanowisko głównej księgowej. Czy należy ją wcześniej zwolnić, a następnie ponownie zatrudnić?
Nie jest konieczne rozwiązywanie dotychczasowej umowy o pracę. Wystarczy porozumienie zmieniające warunki zatrudnienia. W przypadku pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych samorządu, w tym w ośrodkach pomocy społecznej, niezależnie od stanowiska wszyscy pracownicy tych jednostek są zatrudnieni na podstawie umów o pracę. Dotyczy to zarówno pracowników zajmujących stanowiska urzędnicze, jak i kierownicze urzędnicze, włącznie z zarządzającymi. Przystąpienie do konkursu i jego wygranie przez dotychczasową pracownicę ośrodka pomocy społecznej nie ma znaczenia dla podstawy nawiązania stosunku pracy. Jako główna księgowa jednostki nadal będzie zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W praktyce zatem do decyzji pracodawcy pozostaje, czy po konkursie będzie kontynuowane zatrudnienie ze zmianą warunków pracy i płacy w drodze porozumienia zmieniającego (czyli w praktyce swego rodzaju awans, niemający jednak tu charakteru awansu wewnętrznego, gdyż pracownik przystępował do naboru), czy nastąpi rozwiązanie dotychczasowej umowy i zawarcie kolejnej na stanowisko głównego księgowego.
Podsumowanie: Nie jest konieczne rozwiązanie umowy o pracę w razie wygrania konkursu na stanowisko głównej księgowej ośrodka pomocy społecznej przez pracownicę tej jednostki. Warunki zatrudnienia mogą zostać zmodyfikowane w drodze porozumienia zmieniającego angaż.
Podstawa prawna
art. 4 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 530)
Urzędniczka naszego magistratu została powołana na skarbnika województwa. Na czas powołania udzielony jej został urlop bezpłatny. Zamierzamy ją jednak przenieść na inne stanowisko. Czy jest to dopuszczalne? Czy urzędniczka musi na to wyrazić zgodę?
Przeniesienie urzędniczki na inne stanowisko w urzędzie jest dopuszczalne. Nie ma przy tym znaczenia, że przebywa ona na urlopie bezpłatnym. Natomiast obowiązek uzyskania jej zgody na przeniesienie zależy od trybu przesunięcia.
Nie ma konieczności uzyskania zgody na przeniesienie, gdy następuje ono na podstawie art. 23 ustawy o pracownikach samorządowych (dalej: u.p.s.). Zgodnie z tym przepisem w przypadku reorganizacji jednostki pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku urzędniczym, w tym kierowniczym stanowisku urzędniczym, można przenieść na inne stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom, jeżeli ze względu na likwidację zajmowanego przez niego stanowiska nie jest możliwe dalsze jego zatrudnienie na tym stanowisku. W myśl art. 23 ust. 2 u.p.s. pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia, jeżeli jest ono wyższe od przysługującego na nowym stanowisku przez sześć miesięcy następujących po miesiącu, w którym został przeniesiony. Zastosowanie regulacji zawartej w art. 23 u.p.s. jest możliwe przy spełnieniu trzech warunków, tj.:
- musi dojść do reorganizacji jednostki,
- musi nastąpić likwidacja stanowiska zajmowanego dotychczas przez pracownika,
- stanowisko, które pracownik ma objąć po przeniesieniu, powinno odpowiadać jego kwalifikacjom.
Przesłanką przeniesienia unormowanego w art. 23 u.p.s. jest reorganizacja urzędu prowadząca do niemożności dalszego zatrudnienia urzędnika na dotychczasowym stanowisku z uwagi na jego likwidację. Przy czym reorganizacja nieprowadząca do takich następstw w sferze stosunku pracy nie może być podstawą przeniesienia. Co ważne, przez likwidację stanowiska uzasadniającą przeniesienie urzędnika samorządowego na inne stanowisko służbowe należy rozumieć faktyczne zniesienie dotychczasowego miejsca pracy pracownika, gdyż tylko wówczas zachodzi niemożliwość dalszego jego zatrudnienia na dotychczasowym stanowisku. Nie można każdej zmiany w urzędzie utożsamiać z jego reorganizacją. Przez reorganizację urzędu należy rozumieć zmianę jego organizacji dokonaną w identycznym trybie jak przy ustalaniu jego struktury. Zmiana regulaminu organizacyjnego urzędu, dotyczącego organizacji wewnętrznej poszczególnych komórek, szczegółowego zakresu ich zadań oraz ich biurowości, nie stanowi reorganizacji urzędu. Sąd Najwyższy uznaje, że likwidacja stanowiska urzędniczego bądź jego przeniesienie do innej komórki organizacyjnej urzędu, dokonywane poza trybem przewidzianym dla zmian statutu lub regulaminu organizacyjnego, stanowi reorganizację urzędu (wyrok SN z 14 stycznia 2008 r., sygn. akt II PK 107/07).
Na podstawie art. 23 u.p.s. urzędnik nie może zostać przeniesiony na dowolne stanowisko urzędnicze, a tylko na stanowisko odpowiadające jego kwalifikacjom. W większości przypadków stanowiska usytuowane znacząco niżej w hierarchii i znacznie niżej zaszeregowane nie odpowiadają kwalifikacjom pracownika. W wyniku przeniesienia może jednak dojść do objęcia przez urzędnika stanowiska niżej zaszeregowanego i niżej usytuowanego w hierarchii stanowisk, ponieważ art. 23 u.p.s. nie gwarantuje pracownikowi zatrudnienia na tych samych warunkach i w tym samym charakterze. Celem tego przepisu nie jest bowiem ochrona uprawnień pracownika ukształtowanych w umowie o pracę, ale zapewnienie pracownikowi kontynuacji stosunku pracy, nawet na gorszych warunkach. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, z art. 23 u.p.s. nie wynika obowiązek przeniesienia pracownika na stanowisko hierarchicznie równe zajmowanemu dotychczas, co ma szczególne znaczenie w przypadku pracowników zajmujących kierownicze stanowiska, których liczba jest ograniczona i co do zasady nie można dowolnie tworzyć kolejnych stanowisk bez zmian organizacyjnych w danej jednostce samorządowej (wyrok SN z 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt I PK 346/16).
Przy zachowaniu powyższych warunków dokonanie przeniesienia w trybie art. 23 u.p.s. nie wymaga zgody pracownika. Pogląd ten potwierdza wyrok SN z 19 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II PK 310/09). Zdaniem sądu przeniesienie pracownika na inne stanowisko służbowe w ramach reorganizacji urzędu jest samodzielną konstrukcją, odmienną od unormowanego w kodeksie pracy wypowiedzenia warunków pracy lub płacy. W rezultacie nie ma konieczności wręczania zatrudnionej wypowiedzenia zmieniającego ani zawierania z nią porozumienia. Gdyby zatem doszło do reorganizacji urzędu, wówczas po zakończeniu urlopu bezpłatnego i powrocie urzędniczki do pracy należałoby wręczyć jej pisemną informację o przeniesieniu na inne stanowisko, wskazując jednocześnie, że przez sześć miesięcy zachowa prawo do dotychczasowego wynagrodzenia (o ile po przeniesieniu miałoby ono ulec obniżeniu), oraz nowy zakres obowiązków.
W przypadku gdy likwidacja stanowiska nie jest związana z reorganizacją urzędu, to pracodawca podlega przepisom ogólnie obowiązującym. I tak, w myśl art. 41 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Jak wynika z art. 411 k.p., przepisu tego nie stosuje się w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W przypadku pracodawcy zatrudniającego co najmniej 20 pracowników zastosowanie będzie miała także ustawa o zwolnieniach grupowych, czyli ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Z jej regulacji wynika, że w przypadku likwidacji stanowiska pracy pracodawca ma prawo wypowiedzieć:
- umowę o pracę w czasie urlopu bezpłatnego trwającego co najmniej trzy miesiące,
- warunki pracy i płacy, niezależnie od okresu trwania urlopu.
W razie wypowiedzenia umowy o pracę z powodu likwidacji stanowiska zatrudnionemu przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż dwa lata,
- dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od dwóch do ośmiu lat,
- trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad osiem lat.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad stosowanych przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a jej wysokość nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Podsumowanie: Z uwagi na to, że w omawianym przypadku nie dochodzi do upadłości ani likwidacji pracodawcy, z urzędniczką przebywającą na urlopie bezpłatnym można rozwiązać umowę o pracę z powodu likwidacji jej stanowiska, jeżeli urlop bezpłatny trwa trzy miesiące (art. 5 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych). Ma ona wtedy prawo do odprawy ekonomicznej. Z kolei wypowiedzenie warunków pracy i płacy na urlopie bezpłatnym jest możliwe w razie likwidacji stanowiska pracy przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników, na podstawie art. 5 ust. 4 ustawy o zwolnieniach grupowych. Kolejny tryb dostępny tylko pracodawcom samorządowym to przeniesienie pracownicy na inne stanowisko, o ile to zajmowane przez nią zostaje zlikwidowane w wyniku reorganizacji jednostki. ©℗
Podstawa prawna
art. 23 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 530)
art. 41, art. 411 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
art. 5 ust. 4 i 5, art. 8, art. 10 ust. 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969; ost.zm. Dz.U. poz. 1608)
