Jak wezwać dłużnika do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodów?

Wierzyciel ma prawo przed wszczęciem egzekucji administracyjnej wezwać dłużnika do złożenia takiego oświadczenia oraz oświadczenia o jego prawdziwości i zupełności. Z kolei w sytuacji, gdy decyduje się przenieść odpowiedzialność za zaległości podatkowe i publicznoprawne na osobę trzecią, takie wezwanie jest obowiązkowe. Załączamy i opisujemy dziś wzory wezwania wystawianego przez wójta oraz oświadczenia dłużnika, a także wskazujemy, jakie są konsekwencje niezłożenia tego dokumentu przez dłużnika.

Na mocy art. 6 par. 1d ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (dalej: u.p.e.a.) w przypadku stwierdzenia nieściągalności należności od zobowiązanego „wierzyciel przed wszczęciem postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej wzywa zobowiązanego do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania”.

Poszukiwanie majątku

Przepis ten nakłada zatem na wierzyciela obowiązek wezwania podatnika do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia jeszcze przed rozpoczęciem postępowania podatkowego zmierzającego do przeniesienia odpowiedzialności na osobę trzecią. Intencją ustawodawcy nakładającego na wierzyciela taki obowiązek było umożliwienie wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) – w odniesieniu do dochodów podatkowych gminy – przeprowadzenie ponownej egzekucji wobec zobowiązanego, w przypadku gdy zostaną ujawnione majątek lub źródła dochodu, które nie były przedmiotem dotychczasowej egzekucji, i które pozwolą na zaspokojenie wierzyciela w całości lub chociażby w części. Dopiero w przypadku, gdy nie będzie możliwości prowadzenia egzekucji z powodu braku majątku dłużnika gminy, wójt rozpocznie postępowanie zmierzające do przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie.

Przykład

Oświadczenie o posiadanym majątku i o źródłach dochodu składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, w terminie siedmiu dni (liczonych od daty doręczenia wezwania do złożenia oświadczenia). Oświadczenie zobowiązany składa pisemnie lub ustnie do protokołu.

Wezwanie zawiera:

• pouczenie zobowiązanego o odpowiedzialności porządkowej za niezłożenie oświadczenia,
• pouczenie o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oraz
• informacje ułatwiające złożenie prawdziwego i zupełnego oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia.

wzór 1

wzór 2

Elementy, które muszą być zawarte w wezwaniu zobowiązanego do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia oraz elementy tego oświadczenia wskazuje rozporządzenie ministra finansów z 28 lutego 2024 r. (przywołane w podstawie prawnej), które weszło w życie 24 marca br.

Sankcja za niezłożenie

Odpowiedzialność porządkową za niezłożenie oświadczenia o posiadanym majątku i źródłach dochodu reguluje art. 168d par. 1 u.p.e.a. Ten przepis obowiązuje od 25 marca 2024 r. (wprowadziła go w art. 1 pkt 3 lit. b ustawa o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw). Stanowi, że na osobę, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi odmawia udzielenia wierzycielowi lub organowi egzekucyjnemu informacji lub wyjaśnień niezbędnych do prowadzenia egzekucji albo udziela fałszywych informacji lub wyjaśnień, może zostać nałożona kara pieniężna do wysokości 3800 zł. Karę porządkową nakłada organ egzekucyjny na wniosek wierzyciela. Stanowi ona dochód Skarbu Państwa, a nie dochód gminy.

Jednocześnie zgodnie z art. 168d par. 1a u.p.e.a. na zobowiązanego nie nakłada się kary za złożenie fałszywego oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu.

Kara za fałszywe oświadczenie

Złożenie fałszywego oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu grozi odpowiedzialnością karną na podstawie art. 233 par. 6 w związku z par. 1 kodeksu karnego. Kto, składając zeznanie mające służyć w postępowaniu prowadzonym na podstawie u.p.e.a., zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do ośmiu lat.

Z wnioskiem o ukaranie za złożenie fałszywego oświadczenia może wystąpić również wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Przed wszczęciem egzekucji

Wierzyciel ma też prawo wezwać zobowiązanego do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu na podstawie art. 37b u.p.e.a. Ten przepis stanowi, że w zakresie niezbędnym do wszczęcia lub prowadzenia egzekucji administracyjnej organ egzekucyjny lub wierzyciel wzywa zobowiązanego do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu oraz o prawdziwości i zupełności tego oświadczenia. Oświadczenie to – podobnie jak oświadczenie składane na wezwanie z art. 6 par. 1d u.p.e.a. – składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, w wyznaczonym terminie, pisemnie lub ustnie do protokołu. Wezwanie zaś zawiera pouczenie zobowiązanego o odpowiedzialności porządkowej za niezłożenie oświadczenia i odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia oraz informacje umożliwiające złożenie prawdziwego i zupełnego oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu. Wezwanie do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu oraz samo oświadczenie podlegają takim samym regułom jak wezwanie do złożenia oświadczenia o posiadanym majątku i o źródłach dochodu oraz oświadczenie składane przed wszczęciem postępowania zmierzającego do przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie. ©℗