Ostatnie tygodnie na złożenie pierwszych sprawozdań o wyrobach plastikowych

Do 15 marca przedsiębiorcy wykorzystujący takie produkty jednorazowego użytku mają czas, by złożyć rozliczenia za 2023 rok, w których wskażą liczbę wspomnianych pojemników wprowadzonych do obrotu i wydanych konsumentom.

Od 1 stycznia 2024 r. przedsiębiorcy prowadzący działalność w handlu i gastronomii, a także za pośrednictwem automatów sprzedających produkty, są zobowiązani do pobierania opłaty za pojemniki i kubki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (dalej: opłata konsumencka), w które jest pakowana żywność i napoje. Ten wymóg wynika z art. 3b i załącznika nr 6 do ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (dalej: u.o.p.). Przy czym pierwsze rozliczenie z opłat za rok 2024 nastąpi w 2025 r.

Warto przy tym pamiętać, że od 1 stycznia br. rozpoczął się także pierwszy okres rozliczeniowy związany z ponoszeniem corocznej opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów z produktów z tworzyw sztucznych typu: pojemniki na żywność, pojemniki na napoje do 3 l, lekkie torby na zakupy wykonane z tworzyw sztucznych, czyli tzw. zrywki, nawilżane chusteczki, balony czy też wyroby tytoniowe z filtrami zawierającymi tworzywa sztuczne i filtry zawierające tworzywa sztuczne sprzedawane do używania łącznie z wyrobami tytoniowymi (art. 3k i załącznik nr 9 do u.o.p.).

Nowe regulacje

Przypomnijmy, że 14 kwietnia 2023 r. została uchwalona ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa nowelizująca), która transponowała do polskiego prawa przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Ustawa nowelizująca wprowadziła zmiany m.in. w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców oraz w ustawie o odpadach (dalej: u.o.). W pierwszym akcie prawnym zostały uregulowane zagadnienia związane z pobieraniem opłat od konsumentów oraz nałożeniem corocznej opłaty na przedsiębiorców na pokrycie kosztów zagospodarowania wyrobów z plastiku. W drugim ‒ obowiązki dotyczące składania sprawozdań.

Istotne są również przepisy przejściowe zawarte w ustawie nowelizującej. Zgodnie z jej art. 14 ust. 1 i 2 sprawozdanie składane przez przedsiębiorców nie obejmuje informacji zarówno o należnej opłacie konsumenckiej za 2023 r., jak i opłacie rocznej obciążającej przedsiębiorców na poczet pokrycia kosztów zagospodarowania odpadów powstających z produktów z tworzyw sztucznych. Sprawozdania za ubiegły rok nie obejmują również publicznych kampanii edukacyjnych (art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy nowelizującej). Są one składane za okres od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, czyli 24 maja 2023 r., do 31 grudnia 2023 r.

Ewidencja

Zgodnie z art. 3h ust. 1 u.o.p. przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu jednorazowe plastikowe produkty są obowiązani do prowadzenia w postaci papierowej albo elektronicznej ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym w danym roku kalendarzowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (wymienionych w załączniku nr 6 do u.o.p.) będących opakowaniami. Artykuł 3h ust. 2 u.o.p. stanowi, że przedsiębiorca prowadzący więcej niż jedną jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną prowadzi ewidencję oddzielnie dla poszczególnych jednostek. Przez pięć lat musi przechowywać informacje wynikające z ewidencji. Okres ten liczy się od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą (art. 3h ust. 4 u.o.p.).

Nieprowadzenie ewidencji stanowi delikt administracyjny przewidziany w art. 40a pkt 4 u.o.p., przy czym nieprowadzenie oddzielnie ewidencji dla każdej jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomicznej stanowi odrębne naruszenie (art. 40a pkt 5 u.o.p.). Grozi za to kara administracyjna od 500 zł do 20 000 zł (art. 40b ust. 1 pkt 1 u.o.p.). Administracyjnej karze pieniężnej w tej samej wysokości podlega również nieprzechowywanie informacji zawartych w ewidencji przez pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego te informacje dotyczą.

Zgodnie z art. 3o ust. 1 u.o.p. przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienione w załączniku nr 9 do u.o.p., np. pojemniki na żywność oraz kubki na napoje, prowadzi w postaci papierowej albo elektronicznej ewidencję produktów wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym zawierającą w zależności od rodzaju tych produktów odpowiednio ich masę albo liczbę. Ewidencja ta ma być prowadzona zgodnie z formatem danych określonym w decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2022/162 z 4 lutego 2022 r. ustanawiającej zasady stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 W tym przypadku przedsiębiorca również ma obowiązek przechowywania wspomnianych informacji zawartych w ewidencji przez pięć lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą.

Uchylenie się od powyższego obowiązku stanowi odrębne naruszenie, na co wskazuje art. 40a pkt 10 u.o.p. W tym przypadku kara administracyjna wynosi od 10 000 zł do 100 000 zł.

Szczegółowe dane

Ewidencje, o których mowa wyżej, powinny zawierać odpowiednio (w zależności od kategorii przedsiębiorców) m.in. informacje o:

• masie i liczbie wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (wymienionych w załączniku nr 6 do u.o.p.) będących opakowaniami oraz wymienionych w pkt 1 i 4 w sekcji I załącznika nr 9 do u.o.p.,
• ilości nabytych oraz wydanych w danym roku kalendarzowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionych w załączniku nr 6 do u.o.p. będących opakowaniami przez przedsiębiorców zobowiązanych do poboru opłaty za te produkty, o których mowa w art. 3b ust. 1 i 2 u.o.p.,
• ilości produktów wprowadzonych do obrotu przez przedsiębiorców zobowiązanych do uiszczania opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

Jak już wspomniano, sprawozdanie za 2023 r. należy złożyć najpóźniej do 15 marca 2024 r. Dokonuje się tego za pośrednictwem indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). Sprawozdanie co do zasady jest składane do marszałka województwa właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy. Jednak zgodnie z art. 76 ust. 1 pkt 4 u.o. właściwy jest marszałek ze względu na miejsce prowadzenia przez przedsiębiorcę jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomicznej lub lokalizację urządzenia vendingowego.

Niezłożenie sprawozdania – jak wskazuje art. 180a u.o. – stanowi wykroczenie i podlega karze grzywny do 5000 zł. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których marszałkowie uznają, że nieskładanie sprawozdań (w powiązaniu z innymi naruszeniami) stanowi rażące naruszenie przepisów ustawy i wykreślają z urzędu dany podmiot z rejestru BDO. ©℗

Ramka 1

Ramka 2