Usługi gastronomiczne mogą być świadczone poza miejscami sprzedaży wskazanymi przez gminę

W ramach działalności gospodarczej w sezonie letnim prowadzę okazjonalnie uliczną sprzedaż lodów i popcornu. Niestety wskutek dwóch kontroli straży miejskiej przeciwko mnie skierowano sprawę na drogę karną, bo rzekomo prowadzę sprzedaż poza miejscem wyznaczonym przez gminę (poza targowiskiem). Czy grozi mi jakaś kara?

Aby przeanalizować pytanie czytelnika, należy się odnieść do aspektu cywilnoprawnego, czyli umowy sprzedaży. Na uwagę w tym zakresie zasługuje art. 535 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), gdzie postanowiono, że przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Co istotne, w pewnych okolicznościach faktycznych występowanie umowy sprzedaży może budzić wątpliwości, w szczególności w kontekście kwalifikowania podanych w zapytaniu czynności, które zapewne stanowią coś więcej niż tylko samoistną sprzedaż. Na te aspekty zwracano już uwagę w orzecznictwie sądowym, akcentując (na przykładzie opłaty targowej), że jedynie zawieranie umów sprzedaży w rozumieniu art. 535 k.c. i czynności zmierzające do ich zawarcia nakładają na podmioty wykonujące te czynności obowiązek uiszczenia opłaty. Natomiast sprzedaż, która stanowi końcowy etap usługi gastronomicznej, nie jest już typową umową sprzedaży. Tak np. wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 13 grudnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Sz 700/18).

Ewentualna odpowiedzialność

Powyższe ustalenia są istotne z punktu widzenia ewentualnej odpowiedzialności wykroczeniowej przedsiębiorcy. W tym zakresie na szczególną uwagę zasługuje art. 603 kodeksu wykroczeń (dalej k.w.). Z podanego przepisu wynika, że kto prowadzi sprzedaż na terenie należącym do gminy lub będącym w jej zarządzie poza miejscem do tego wyznaczonym przez właściwe organy gminy, podlega karze grzywny. Co więcej, w razie popełnienia tego wykroczenia można orzec przepadek towarów przeznaczonych do sprzedaży, choćby nie stanowiły własności sprawcy.

W podanym stanie faktycznym rada gminy zapewne wydała akt prawny m.in. w oparciu o art. 40 ust. 3 ustawy z 9 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Regulacja ta wskazuje, że w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Za nieprzestrzeganie przez mieszkańców czy przedsiębiorców przywołanych wyżej regulacji prawnych może zostać wymierzona kara grzywny.

Sądowe wskazówki

W kontekście pytania czytelnika szczególnie użyteczne może być stanowisko zawarte w wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z 16 maja 2017 r. (sygn. akt XI W 762/17). W podanej sprawie sąd również weryfikował czynności przedsiębiorcy związane z prowadzeniem sprzedaży poza miejscem wyznaczonym przez gminę, lecz chodziło o sprzedaż różnych produktów wytworzonych w ramach usługi gastronomicznej, w tym posiłków na gorąco czy popcornu. W ramach analizy prawnej sąd zwrócił uwagę na kilka ważnych aspektów prawnych. Podał m.in., że do znamion wykroczenia ze wspomnianego art. 603 k.w. należy prowadzenie sprzedaży poza miejscem do tego wyznaczonym przez właściwe organy gminy. Sąd wskazał też, że przez pojęcie prowadzenia sprzedaży – wobec braku takiej definicji w kodeksie wykroczeń – należy rozumieć, zgodnie z zasadami wykładni językowej i systemowej, sprzedaż w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Sąd uznał również, że „zawieranie innych transakcji, np. zamiany, darowizny, czy świadczenie usług nie prowadzi do realizacji znamion wykroczenia z art. 603 par. 1 k.w. Nie można treści przedmiotowego przepisu k.w. wykładać rozszerzająco”. W podanej wyżej sprawie przedsiębiorca wykonywał usługi gastronomiczne polegające m.in. na przygotowywaniu kukurydzy na gorąco oraz popcornu. Sąd uznał, że taka działalność ma znamiona usługi, tj. przygotowania konkretnego posiłku, a nie dokonywania sprzedaży w rozumieniu k.c. Dodano również, że sprzedaż i prowadzenie działalności gastronomicznej stanowią odrębne od siebie i samodzielne rodzaje działalności gospodarczej. Sąd, wydając wyrok, powołał się również na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 24 kwietnia 2012 r. (sygn. akt I SA/Gd 223/12), z którego wynika, że osoba świadcząca usługi gastronomiczne nie dokonuje sprzedaży w rozumieniu art. 535 k.c., nawet jeśli usługi te wykonuje w obrębie targowiska.

Reasumując powyższe, należy uznać, że gmina ma prawo do wyznaczenia miejsc prowadzenia sprzedaży na swoim terenie, przy czym przepisy te nie mogą być stosowane wobec przedsiębiorców świadczących typowe usługi gastronomiczne, np. sprzedaż lodów, popcornu czy innych produktów wymagających obróbki. A to oznacza, że przedsiębiorca nie poniesie odpowiedzialności, gdyż zapewne sąd uniewinni go od zarzucanych przez straż miejską czynów. ©℗