Jeśli przedsiębiorca zawarł w ogólnych warunkach umów niedozwolone postanowienie o karze umownej, to nie może zamiast niej dochodzić odszkodowania na podstawie przepisów o odpowiedzialności odszkodowawczej – uznał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
TSUE odpowiadał na pytania przedstawione przez austriacki Sąd Najwyższy. W sporze w postępowaniu krajowym uczestniczyła spółka oferująca sprzedaż mebli oraz jej klient, który zawarł umowę o wartości ponad 10 tys. euro. W ogólnych warunkach umów stosowanych przez firmę zawarte było postanowienie, zgodnie z którym w przypadku odstąpienia od umowy klient jest zobowiązany zapłacić zryczałtowane odszkodowanie w wysokości 20 proc. kwoty brutto faktury albo naprawić rzeczywiście powstałą szkodę na zasadach ogólnych. Po kilkunastu dniach od podpisania kontraktu konsument odstąpił od umowy. W odpowiedzi na to firma wniosła do sądu pozew, w którym domagała się zapłaty ceny sprzedaży pomniejszonej o to, co zaoszczędziła wskutek niewykonania zamówienia. Żądanie oparła nie na odpowiedniej klauzuli z warunków ogólnych, ale wprost na powszechnie obowiązujących przepisach prawa cywilnego dotyczących odpowiedzialności kontraktowej.
Austriackie sądy rozpatrujące sprawę zgodnie uznawały, że zobowiązanie konsumenta do zapłaty aż 20 proc. umówionej kwoty w przypadku niewykonania przez przedsiębiorcę jakichkolwiek prac to warunek rażąco niekorzystny i niedopuszczalny. Powstało jednak pytanie, czy mimo to spółka może powołać się wprost na kodeks cywilny i w ten sposób uzyskać odszkodowanie.
Zdaniem TSUE takie żądanie jest niedopuszczalne. Trybunał uznał, że efektywność dyrektywy chroniącej konsumentów nie może zależeć od decyzji przedsiębiorcy, by powoływać się nie na klauzulę abuzywną, a kodeksowy przepis. Zastępowanie nieuczciwych postanowień umownych przez przepisy dyspozytywne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy stwierdzenie niedopuszczalności jednego postanowienia prowadzi do upadku całej umowy i skutków szczególnie niekorzystnych dla konsumenta – podkreślił TSUE. ©℗
orzecznictwo
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 8 grudnia 2022 r. w sprawie C 625/21 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
