Prowadzę firmę transportową. Podczas przejazdu trzech tirów do serwisu samochodowego, gdzie miały przejść badania, miała miejsce kontrola. Naczelnik urzędu celno-skarbowego nałożył na mnie jako na właściciela przedsiębiorstwa trzy kary pieniężne za niewyposażenie kierowców w wypis z licencji na przewóz towarów (osobno za każdy kontrolowany pojazd). Odwołałem się, argumentując, że kara nie powinna być nałożona, kierowcy niczego nie przewozili, a celem był tylko przejazd do serwisu. Izba skarbowa utrzymała jednak kary. Czy w tej sytuacji są one zasadne? A jeśli tak, to czy można je miarkować?

O obowiązku okazywania dokumentów w czasie kontroli (wypisu z licencji) traktuje art. 87 ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym (dalej: u.t.d). Mówi on, że podczas wykonywania przewozu drogowego kierowca pojazdu samochodowego, z zastrzeżeniem ust. 4, jest obowiązany mieć przy sobie i okazywać na żądanie uprawnionego organu kontroli kartę kierowcy, wykresówki, zapisy odręczne i wydruki z tachografu (…), a ponadto – wykonując transport drogowy – wypis z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego albo wypis z licencji.
To także transport drogowy
Czy taki obowiązek istnieje również podczas przejazdu do serwisu? Pomocny w odpowiedzi na to pytanie może być wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 8 listopada 2021 r. (sygn. akt III SA/Kr 731/21). W podanej sprawie sąd analizował zbliżony stan faktyczny, w którym również kierowca nie posiadał przy sobie wypisu z licencji podczas kontroli prowadzonej przez funkcjonariusza służby celno-skarbowej. Przedsiębiorca złożył skargę do sądu i próbował bronić się przed karą, argumentując, że kontrola została przeprowadzona w trakcie przejazdu do serwisu, gdzie miały przejść badania techniczne. Sąd jednak w uzasadnieniu wskazał m.in., że „uznanie przejazdu za transport drogowy nie jest uwarunkowane przewożeniem osób czy towarów; adnotacja «bez towaru» nie ma tu zatem rozstrzygającego znaczenia”.
Surowe kary pieniężne
W art. 92a ust. 1 u.t.d. postanowiono, że podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 zł do 12 000 zł za każde naruszenie, z tym że przedsiębiorca prowadzący pośrednictwo przy przewozie osób z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 zł do 40 000 zł za każde naruszenie. Przy czym, jak wynika z art. 92a ust. 3 u.t.d., suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej nie może jednak przekroczyć kwoty 12 000 zł.
Wykaz naruszeń obowiązków lub warunków przewozu drogowego, wysokości kar pieniężnych za poszczególne naruszenia, a w przypadku niektórych naruszeń numer grupy naruszeń oraz wagę naruszeń wskazanych w załączniku I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403 określono w załączniku 3 do u.t.d. I tak odpowiednio wysokość kar pieniężnych za naruszenia:
1) popełnione przez podmiot wykonujący przewóz drogowy – określają lp. 1–9 załącznika nr 3 do u.t.d.,
2) popełnione przez przewoźnika drogowego w związku z wykonywaniem transportu drogowego – określa lp. 10 ww. załącznika.
W opisanej sytuacji kierowcy nie posiadali przy sobie wypisów z licencji na przewóz drogowy. Zgodnie z załącznikiem 3 do u.t.d. wysokość kary za niewyposażenie kierowcy w dokumenty, o których mowa w art. 87 u.t.d., wynosi 500 zł za każdy dokument (lp. 1.1.12). W podanym stanie faktycznym oznaczało to łączne obciążenie przedsiębiorcy karą 1500 zł. W przywołanym wyżej wyroku sądu wyjaśniono, że: „kary pieniężne wymierzane na podstawie ustawy o transporcie drogowym mają charakter taryfikacyjny i nie mogą być miarkowane”. Ponadto, jak podano w art. 93 ust. 1 u.t.d., karę pieniężną, o której mowa w art. 92a ust. 1 i 2, art. 92d oraz art. 92e, nakłada w drodze decyzji administracyjnej właściwy ze względu na miejsce wykonywanej kontroli organ, którego pracownicy lub funkcjonariusze stwierdzili naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, z uwzględnieniem ust. 4–6.
12 000 zł to maksymalna łączna wysokość kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej
Podsumowując, w opisanej w pytaniu sytuacji nałożenie kary na przedsiębiorcę było prawnie uzasadnione. Jak bowiem wynika z przepisów i orzecznictwa, również podczas przejazdu do serwisu kierowca powinien dysponować wypisem z licencji na przewóz drogowy. Zaś kara pieniężna za brak okazania wspomnianej licencji nie podlega miarkowaniu, bowiem ustawodawca przewidział w tym zakresie sztywną stawkę kwotową.
Podstawa prawna
• załącznik 3, art. 87 ust. 1 i 4, art. 92a ust. 1‒3, 7, art. 92d, art. 92e, art. 93 ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 919)
• załącznik I do rozporządzenia Komisji (UE) 2016/403 z 18 marca 2016 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 w odniesieniu do klasyfikacji poważnych naruszeń przepisów unijnych, które mogą prowadzić do utraty dobrej reputacji przez przewoźnika drogowego, oraz zmieniające załącznik III do dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady