Prowadzę sklep monopolowy. Do końca stycznia powinienem złożyć w gminie oświadczenie o wartości sprzedaży alkoholu w 2021 r. Dowiedziałem się, że przedstawiciele gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych mogą skontrolować mnie jako przedsiębiorcę pod kątem prawdziwości takiego oświadczenia. Jakich dokumentów mogą zażądać i na jakich zasadach przebiega taka kontrola?
Zacznijmy od przypomnienia, że przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych są zobligowani do złożenia do 31 stycznia każdego roku pisemnego oświadczenia o wartości sprzedaży poszczególnych rodzajów napojów alkoholowych w punkcie sprzedaży w roku poprzednim. [ramka] Taki obowiązek wynika z art. 111 ust. 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: ustawa o wychowaniu w trzeźwości). Uzyskanie danych dotyczących wartości sprzedaży alkoholu jest kluczowe dla weryfikacji naliczenia opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, przy czym progi opłat są uzależnione od wartości sprzedaży. Warto także wspomnieć o art. 18 ust. 10 pkt 5 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Zgodnie z tym przepisem organ zezwalający na sprzedaż cofa swoją zgodę w przypadku przedstawienia fałszywych danych w oświadczeniu, o którym mowa w art. 111 ust. 4 ustawy.
Ważny termin
Każdy przedsiębiorca prowadzący sprzedaż alkoholu powinien złożyć oświadczenie o wartości jego sprzedaży w roku poprzednim. Składa się je do gminy, na terenie której znajduje się punkt sprzedaży. W oświadczeniu należy podać wartość sprzedanych alkoholi w rozbiciu na: do 4,5 proc. alkoholu oraz piwa; powyżej 4,5 do 18 proc. alkoholu, z wyjątkiem piwa; powyżej 18 proc. alkoholu. Dane te stanowią podstawę do samodzielnego wyliczenia przez przedsiębiorcę opłaty za korzystanie z zezwolenia. I tak odpowiednio dla:
• piwa i napojów o zawartości do 4,5 proc. alkoholu opłata wynosi 525 zł przy wartości sprzedaży w ub.r. wynoszącej nie więcej niż 37 500 zł, a jeżeli ten limit został przekroczony, wówczas opłata wynosi 1,4 proc. ogólnej wartości sprzedaży tej grupy napojów;
• napojów o zawartości od 4,5 do 18 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa) opłata wynosi 525 zł przy wartości sprzedaży w ub.r. wynoszącej nie więcej 37 500 zł, jeśli ten limit został przekroczony, opłata wynosi 1,4 proc. ogólnej wartości sprzedaży tych napojów;
• napojów o zawartości powyżej 18 proc. opłata wynosi 2100 zł przy wartości sprzedaży w ub.r. nie większej niż 77 000 zł, jeśli limit ten został przekroczony, wówczas opłata wynosi 2,7 proc. ogólnej wartości sprzedaży tej grupy napojów.
Opłatę za korzystanie z zezwolenia można wpłacić jednorazowo (do 31 stycznia) lub w trzech równych ratach (w terminach do 31 stycznia, 31 maja, 30 września).©℗
Oprac. JP
Sposób sprawdzenia
Aby jednak w praktyce gmina miała możliwości zweryfikowania autentyczności wspomnianego oświadczenia, musi przedsięwziąć stosowne czynności kontrolne. Jak postanowiono w art. 183 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, o której mowa w art. 9, art. 18 i art. 181 tego aktu, stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105). Ustawa ta ma więc zastosowanie do sposobu i zasad przeprowadzania kontroli, m.in. w zakresie prawdziwości omawianych oświadczeń. W praktyce organy wykonawcze gmin (czyli odpowiednio wójtowie/burmistrzowie/prezydenci miast) wprowadzają w drodze zarządzeń specjalne procedury kontrolne, w tym dotyczące weryfikacji oświadczeń o wartości sprzedaży alkoholu w roku poprzednim. W ramach tych procedur uwzględniane muszą być regulacje prawa przedsiębiorców - przede wszystkim dotyczy to kwestii upoważnienia do czynności kontrolnych. W art. 49 prawa przedsiębiorców m.in. postanowiono, że upoważnienie zawiera w szczególności: wskazanie podstawy prawnej; oznaczenie organu kontroli; datę i miejsce wystawienia; imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej; oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą; określenie zakresu przedmiotowego kontroli; wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli; imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; pouczenie o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy. Ponadto zakres kontroli nie może wykraczać poza ten, który wskazano w upoważnieniu. Kontrolę przeprowadza się w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarcze w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Natomiast za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy kontrolę przeprowadza się w miejscu przechowywania dokumentacji (w tym ksiąg podatkowych) innym niż siedziba lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli. Co istotne, choć ww. przepisy nie dookreślają sposobu sprawdzenia prawdziwości złożonych oświadczeń, to niewątpliwie takie uprawnienie przysługuje przedstawicielom gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
Jakie dokumenty
Zgodnie z art. 50 kodeksu postępowania administracyjnego organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście (przez pełnomocnika) na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonywania czynności urzędowych. Reasumując, w przypadku opisanym przez czytelnika kontrola przeprowadzona przez przedstawicieli gminnej komisji jest jak najbardziej uprawniona. Może ona obejmować m.in. weryfikację oświadczeń o wartości sprzedaży napojów alkoholowych. W tym celu komisja może żądać przedłożenia stosownej dokumentacji na potwierdzenie prawdziwości tych oświadczeń, tj. wydruków fiskalnych/niefiskalnych dokumentujących wartość sprzedaży albo innych dokumentów w tym zakresie przedmiotowym. Trzeba dodać, że udostępnienie tych danych jest w interesie samego przedsiębiorcy, pozwoli bowiem uniknąć cofnięcia zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.©℗
Podstawa prawna
•art. 183 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469)
•art. 50 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2052)
