Z kontekstu opisanego stanu faktycznego należy wnioskować, że przedsiębiorca uzyskuje dotację dla niepublicznych przedszkoli na podstawie specjalnej uchwały dotacyjnej, która jest podejmowana przez radę gminy na podstawie art. 38 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.). Z tej regulacji wynika m.in., że „organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala tryb udzielania i rozliczania dotacji, o których mowa w art. 15‒21, art. 25, art. 26, art. 28‒31a i art. 32, oraz tryb przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania”. Chodzi m.in. o zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji i w rozliczeniu jej wykorzystania, termin przekazania informacji o liczbie odpowiednio dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju, uczniów, wychowanków, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych lub słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, o których mowa w art. 34 ust. 2 u.f.z.o., oraz termin i sposób rozliczenia wykorzystania dotacji.
A zatem ustawodawca umożliwił radzie gminy przyjęcie regulacji prawnych związanych z dotowaniem m.in. niepublicznych przedszkoli, wskazując nawet, że uchwała dotacyjna powinna zawierać regulacje dotyczące trybu przeprowadzania kontroli prawidłowości ich pobrania i wykorzystania. W praktyce realizujący ww. uchwały wójtowie za pośrednictwem pracowników urzędu gminy są władni dokonywać czynności kontrolnych we wspomnianych placówkach, właśnie w zakresie weryfikacji wykorzystania samorządowych środków, czyli dotacji.
To, że wspomniane uprawnienie przysługujące gminie, a ściślej rzecz ujmując jej pracownikom, nie oznacza, iż inne podmioty nie mogą wykonywać własnych uprawnień kontrolnych. Takim podmiotem jest wskazana w pytaniu czytelnika regionalna izba obrachunkowa. Jej umocowanie do kontroli ma normatywną podstawę w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych (dalej: u.r.i.o). W art. 1 ust. 2 pkt 7 u.r.i.o. postanowiono, że: „Izby sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych określonych w art. 11 ust. 1 oraz dokonują kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych: (…)
7) innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego”.
Zatem regionalne izby rachunkowe mają samodzielne, autonomiczne uprawnienie do kontroli dotacji w podmiotach, które je uzyskują z budżetów gmin. W konsekwencji mogą sprawdzić prawidłowość wykorzystania dotacji w niepublicznym przedszkolu.
Co bardzo istotne, ustawodawca w art. 27 u.r.i.o. postanowił, że: „Kto uchyla się od kontroli, w szczególności przez nieprzedłożenie potrzebnych dla kontroli dokumentów, albo niezgodnie z prawdą informuje o wykonaniu wniosków pokontrolnych, podlega karze grzywny”.
Wskazana regulacja pozostaje zaś w funkcjonalnym związku z przepisami kodeksu wykroczeń, wśród których na szczególną uwagę zasługują art. 48 i 24 par. 1. Z treści tej pierwszej normy wynika, że „przepisy części ogólnej Kodeksu wykroczeń stosuje się do wykroczeń przewidzianych w innych ustawach, jeżeli ustawy te nie zawierają przepisów odmiennych”. Z kolei drugi przepis, art. 24 par. 1, stanowi, że: „Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych, chyba że ustawa stanowi inaczej”.
Odpowiadając zatem na pytanie czytelnika: regionalna izba obrachunkowa ma samodzielne kompetencje kontrolne w odniesieniu do podmiotów (w tym przedsiębiorców) dysponujących samorządowymi dotacjami na dzieci w niepublicznym przedszkolu. W razie uchylania się od kontroli podmiotowi kontrowanemu (np. właścicielowi niepublicznego przedszkola) grozi odpowiedzialność wykroczeniowa, a grzywna może sięgnąć nawet do 5000 zł. Odpowiednie postępowanie przed sądem w sprawie nałożenia sankcji może zainicjować właściwa miejscowo regionalna izba obrachunkowa.
Podstawa prawna
•art. 15‒21, 25, 26, 28‒31a oraz 38 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 202; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 619)
•art. 1 ust. 2 pkt 7, art. 11 ust. 1, art. 27 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2137)
•art. 24 par. 1, art. 48 ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 281; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1023)