Jeszcze tylko kilka miesięcy zostało do czasu, gdy pierwsze firmy będą musiały dokonać częściowego (a niekiedy całkowitego) zwrotu dotacji z Tarczy Finansowej 1.0 Polskiego Funduszu Rozwoju dla mikro, małych i średnich firm.
Subwencję co do zasady trzeba będzie zacząć spłacać od 13. miesiąca, liczonego od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu jej udzielenia. Część otrzymanej kwoty może zostać umorzona, ale trzeba przy tym spełnić określone warunki, m.in. dotyczące utrzymania zatrudnienia. Warto zatem wcześniej zapoznać się ze szczegółowymi warunkami zwrotu, aby nie stracić dodatkowych kwot podczas rozliczeń. Dobrą wiadomością jest uchwalona przez rząd możliwość całkowitego umorzenia dla najbardziej poszkodowanych branż.
Ponad 340 tys. przedsiębiorstw skorzystało z programu rządowego dotyczącego wsparcia finansowego Polskiego Funduszu Rozwoju SA dla mikro, małych i średnich firm w związku ze zwalczaniem skutków epidemii COVID-19 w Polsce w ramach rządowej tarczy antykryzysowej (tzw. Tarcza Finansowa PFR 1.0). Otrzymały one pomoc w postaci subwencji finansowych na łączną kwotę ponad 60 mld zł. Wnioski o dofinansowanie można było składać do 31 lipca 2020 r.
Przypominamy zatem pokrótce, jakie są zasady zwrotu subwencji, a także wskazujemy dodatkowo w ramach odpowiedzi na pytania przedsiębiorców, o co należy zadbać i czego się wystrzegać, aby kwoty do zwrotu były jak najniższe.
Zasady dla mikrofirm
Zgodnie z „Regulaminem ubiegania się o udział w programie rządowym Tarcza Finansowa PFR dla MSP” z 13 maja 2020 r. otrzymana przez mikrofirmę subwencja finansowa podlega zwrotowi w 100 proc., jeśli w ciągu 12 miesięcy od dnia jej przyznania doszło do:
- zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej (w tym w razie zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej) przez przedsiębiorcę,
- otwarcia likwidacji przedsiębiorcy (jeżeli dotyczy) lub
- otwarcia postępowania upadłościowego/restrukturyzacyjnego.
Kiedy złożyć wniosek o rozliczenie
Decyzję o wysokości zwrotu subwencji finansowej podejmuje Polski Fundusz Rozwoju na podstawie oświadczenia o rozliczeniu subwencji finansowej, które składa się po upływie 12 miesięcy kalendarzowych od dnia wypłaty subwencji finansowej wraz dokumentem potwierdzającym stan zatrudnienia.
Kwota jest zwracana w 24 równych miesięcznych ratach. Przy czym spłata rozpoczyna się od 13. miesiąca kalendarzowego, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu udzielenia subwencji finansowej.
Oprac. JP
Jeśli jednak przedsiębiorca prowadzący mikrofirmę utrzyma działalność przez 12 miesięcy (od dnia przyznania), to będzie mógł zwrócić tylko część dotacji, a resztę otrzymanej kwoty zachowa. Kwota zwrotu zależy od tego, na jakim poziomie utrzymał zatrudnienie. I tak – jak wynika z regulaminu – w przypadku jeżeli mikroprzedsiębiorca utrzyma średnie zatrudnienie (z wyłączeniem właściciela) w okresie 12 pełnych miesięcy kalendarzowych w stosunku do stanu zatrudnienia na koniec miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę złożenia wniosku o udzielenie subwencji finansowej na poziomie wyższym niż 100 proc. ‒ będzie musiał zwrócić tylko 25 proc. subwencji (bezwarunkowo). Inaczej mówiąc przedsiębiorca, który utrzyma pełny poziom zatrudnienia lub go zwiększy (i spełni przy tym inne wymogi regulaminu i umowy), będzie mógł zachować 75 proc. otrzymanej kwoty subwencji.
A co jeśli mikroprzedsiębiorca nie utrzyma zatrudnienia na pełnym poziomie? Wówczas kwota do zwrotu będzie wyższa. I tak oprócz wspomnianych 25 proc. dotacji będzie musiał zwrócić dodatkowo:
- od 0 proc. do 50 proc. kwoty subwencji – jeśli zatrudnienie utrzyma na poziomie od 50 proc. do 100 proc.(przy czym kwota tego zwrotu będzie obliczana proporcjonalnie do skali redukcji zatrudnienia) lub
- 50 proc. wartości subwencji ‒ jeśli zatrudnienie utrzyma na poziomie niższym niż 50 proc.
Przy czym powyższe warunki podlegają badaniu na koniec 12 miesiąca kalendarzowego, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu udzielenia subwencji finansowej.
Tak więc np. w przypadku redukcji zatrudnienia do stanu niższego niż 50 proc. pierwotnego stanu przedsiębiorca będzie musiał zwrócić 75 proc. dotacji (25 plus 50 proc.), a zatem będzie mógł zachować zaledwie 25 proc. całkowitej wartości subwencji finansowej.
Więcej czasu na dostarczenie dokumentów, spóźnialscy nie poniosą konsekwencji
Zwrot subwencji w pełnej wysokości grozi również w przypadku niedostarczenia w terminie dokumentów potwierdzających umocowanie osób składających wnioski w ramach programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”. Pierwotnie przedsiębiorcy mieli spełnić ten obowiązek do 31 grudnia 2020 r. Tym, którzy tego nie zrobili na czas, PFR dał dodatkową szansę: zdecydował o przedłużeniu terminu na dostarczenie do banków dokumentów do 31 stycznia 2021 r.
Aby rozwiać wątpliwości, PFR zadeklarował w komunikacie, że nie będzie wyciągał negatywnych konsekwencji wobec spóźnialskich. Dopiero w stosunku do tych beneficjentów tarczy, którzy uchybią nowemu terminowi przekazywania dokumentów potwierdzających umocowanie, zastosowanie znajdą postanowienia umowy subwencji finansowej oraz regulaminu co do konsekwencji nieprzedłożenia dokumentów potwierdzających umocowanie we właściwym terminie.
Oprac. JP
Warto wspomnieć, że na mocy regulaminu PFR może podjąć decyzję o zmianie warunków umorzenia dla mikrofirm, których spadek przychodów wyniósł więcej niż 75 proc., mając na uwadze indywidualną sytuację danej mikrofirmy. I najnowsza uchwała rządu wskazuje, jakie branże mogą z takiego umorzenia skorzystać [ramka 3].
Które branże mogą liczyć na całkowite umorzenie
Na skutek najnowszych decyzji rządu niektórzy przedsiębiorcy mogą umorzyć nawet do 100 proc. subwencji. Chodzi o firmy działające w branżach szczególnie dotkniętych restrykcjami sanitarnymi w związku z COVID-19. Rada Ministrów 5 stycznia przyjęła uchwałę zmieniającą uchwałę w sprawie programu rządowego „Tarcza finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla małych i średnich firm”. Kwota umorzenia będzie zależała m.in. od spadku obrotów.
Na liście branż objętych wsparciem są m.in.:
• sprzedaż detaliczna odzieży prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach;
• sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych prowadzona na straganach i targowiskach;
• sprzedaż detaliczna wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia prowadzona na straganach i targowiskach;
• sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów prowadzona na straganach i targowiskach;
• pozostały transport lądowy pasażerski, gdzie indziej niesklasyfikowany;
• hotele i podobne obiekty zakwaterowania;
• obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania;
• restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne;
• ruchome placówki gastronomiczne;
• przygotowywanie i dostarczanie żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering);
• pozostała usługowa działalność gastronomiczna;
• przygotowywanie i podawanie napojów;
• działalność związana z projekcją filmów;
• działalność fotograficzna;
• wypożyczanie i dzierżawa sprzętu rekreacyjnego i sportowego;
• działalność agentów turystycznych;
• działalność pośredników turystycznych;
• działalność organizatorów turystyki;
• działalność pilotów wycieczek i przewodników turystycznych;
• działalność w zakresie informacji turystycznej;
• pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji, gdzie indziej niesklasyfikowana;
• działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów;
• pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnych;
• pozaszkolne formy edukacji artystycznej;
• działalność fizjoterapeutyczna;
• działalność paramedyczna;
• działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych – zespół muzyczny;
• działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych;
• działalność obiektów kulturalnych;
• działalność muzeów;
• działalność obiektów sportowych;
• działalność obiektów służących poprawie kondycji fizycznej;
• pozostała działalność związana ze sportem;
• działalność wesołych miasteczek i parków rozrywki;
• działalność pokojów zagadek, domów strachu, miejsc do tańczenia i w zakresie innych form rozrywki lub rekreacji organizowanych;
• pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana;
• pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna;
• działalność usługowa związana z poprawą kondycji fizycznej.
W ramach konsultacji społecznych dodane zostały także branże:
• sprzedaż detaliczna kwiatów, roślin, nasion, nawozów, żywych zwierząt domowych, karmy dla zwierząt domowych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach;
• produkcja pozostałych wyrobów z papieru i tektur;
• pozostałe drukowanie;
• działalność usługowa związana z przygotowywaniem do druku;
• introligatorstwo i podobne usługi;
• działalność agencji reklamowych;
• pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane.
Katalog branż będzie mógł być rozszerzony. Na nowe rozwiązanie rząd przeznaczy ok. 7,5 mld zł. Więcej informacji będzie można wkrótce znaleźć na stronach pfr.pl.
Oprac. JP
Zasady dla msp
W przypadku gdy beneficjentem jest małe lub średnie przedsiębiorstwo, 100 proc. wartości subwencji trzeba będzie zwrócić w przypadku:
- zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej (w tym w razie zawieszenia prowadzenia działalności gospodarczej) przez przedsiębiorcę,
- otwarcia likwidacji przedsiębiorcy (jeżeli dotyczy) lub
- otwarcia postępowania upadłościowego/restrukturyzacyjnego ‒ w każdym czasie w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji.
Natomiast jeśli nie zaszła żadna z powyższych okoliczności, a jednocześnie przedsiębiorca spełnił warunki wynikające z umowy i regulaminu – odda tylko część dotacji.
I tak: 25 proc. subwencji będzie musiał zwrócić (podobnie jak w przypadku mikroprzedsiębiorcy) bezwarunkowo każdy mały lub średni przedsiębiorca. Ale to nie wszystko. Kwota ta jest powiększana dodatkowo o:
- kolejne 25 proc. (także bezwarunkowo) – ale ta część podlegająca zwrotowi może zostać obniżona o stratę, jaką poniósł przedsiębiorca;
- dalsze 25 proc. – w przypadku redukcji zatrudnienia, jeżeli średni stan zatrudnienia zmaleje o połowę lub więcej; natomiast jeśli redukcja będzie mniejsza – ta dodatkowa kwota do zwrotu będzie proporcjonalnie mniejsza (wynosząc od 0 do 25 proc.).
Podsumowując: przedsiębiorca, który utrzymał lub zwiększył procent zatrudnienia oraz wykazał stratę na sprzedaży większą niż 25 proc. wartości subwencji, może zachować 75 proc. kwoty subwencji.
Powyższe warunki są badane na koniec 12. miesiąca kalendarzowego, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu, w którym udzielono subwencji finansowej. Przy czym strata przedsiębiorcy jest rozumiana w zależności od formy działalności jako:
- dla przedsiębiorców prowadzących pełną rachunkowość gotówkową – strata na sprzedaży to odzwierciedlona w rachunku wyników strata na sprzedaży netto z wyłączeniem w szczególności kosztów amortyzacji, rezerw i odpisów lub wyniku z przeszacowania lub sprzedaży aktywów;
- dla przedsiębiorców rozliczających się na podstawie księgi przychodów i rozchodów – w kwocie wykazanej straty;
- dla przedsiębiorców rozliczających się na podstawie karty podatkowej lub na ryczałcie stratę na sprzedaży oblicza się jako skumulowany spadek przychodów (licząc od pierwszego miesiąca, w którym przedsiębiorca odnotował stratę po 1 lutego 2020 r., lub od miesiąca, w którym udzielona została subwencja).
Odpowiedzi na pytania przedsiębiorców
1. Zwolniłam dyscyplinarnie pracownika. Czy stracę subwencję, jeżeli na jego miejsce zostanie zatrudniona inna osoba?
Jednym z kryteriów zatrzymania subwencji jest utrzymanie liczby pracowników. Obliczając utrzymanie liczby pracowników w ciągu 12 miesięcy, licząc od pierwszego pełnego miesiąca kalendarzowego po dniu udzielenia subwencji finansowej, brana jest pod uwagę średnia liczba pracowników (średnie zatrudnienie) w okresie objętym badaniem. Dlatego nie jest konieczne zatrudnianie tych samych osób przez cały czas trwania umowy.
2. Po uzyskaniu dotacji przez moją firmę jeden z pracowników sam się zwolnił. Czy muszę przyjmować na jego miejsce nowego pracownika? Kogo zalicza się do pracowników – czy również osoby na umowach cywilnoprawnych i właściciel?
Tak, należy przyjąć nowego pracownika, bez względu na to, czy pracownik sam zrezygnował, czy został zwolniony. Najlepiej zatrudnić nowego pracownika jak najszybciej, bo od tego, na jakim poziomie zostanie utrzymany średni poziom zatrudnienia w ciągu 12 miesięcy, zależy kwota do zwrotu.
Do ostatecznej liczby pracowników nie liczy się właściciel. Zgodnie z zasadami programu za pracowników uznaje się zarówno osoby pozostające z beneficjentem w stosunku pracy i zgłoszone przez niego do ubezpieczeń społecznych, jak również współpracujące z nim, niezależnie od formy prawnej (w szczególności na podstawie umów cywilnoprawnych), osoby na urlopach macierzyńskich, wychowawczych, które były zgłoszone przez beneficjenta do ubezpieczeń społecznych na dzień ustalania stanu zatrudnienia na potrzeby określenia kwoty zwrotu subwencji finansowej.
3. Chciałbym przekształcić moją jednoosobową działalność gospodarczą w spółkę komandytową. Czy wniesienie aportem całego przedsiębiorstwa w przypadku rozliczenia subwencji będzie uznane za kontynuację działalności co do liczby pracowników lub obrotów?
Nie, taka spółka nie będzie uznawana za kontynuatora działalności prowadzonej przez przedsiębiorcę jednoosobowej działalności gospodarczej. W związku z tym będzie to oznaczać konieczność spłaty subwencji w większej kwocie niż w przypadku kontynuowania działalności gospodarczej.
4. Chcę sprzedać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, która otrzymała subwencję. Czy jest to możliwe? Czy subwencję będę spłacać ja, czy kupujący?
Tak, można sprzedać taką spółkę. Podmiotem zawierającym umowę jest spółka, nie jej właściciel, w związku z czym to na spółce ciążyć będzie odpowiedzialność za spłatę subwencji, sprzedający zaś nie będzie miał obowiązku spłaty ewentualnych zobowiązań.
5. Czy mogę spłacić z subwencji kredyt?
Środki z subwencji można przeznaczyć na spłatę kredytów, rat leasingowych, pożyczek. Nie ma ograniczeń co do wykorzystania subwencji na spłatę przeterminowanych rat kredytów i bieżącą obsługę kredytów. Natomiast jeżeli chodzi o przedterminową spłatę – na te cele można przeznaczyć z dotacji w ramach Tarczy Finansowej PFR 1.0 tylko do 25 proc. wartości subwencji. W kwotę te wliczane są wszystkie koszty okołokredytowe związane ze spłatą.
6. Sytuacja finansowa mojej firmy pogorszyła się od momentu składania wniosku. Czy mogę zachować 100 proc. dotacji?
Co do zasady nie jest możliwe zatrzymanie 100 proc. dotacji. Jedną z podstawowych zasad programu jest to, że co najmniej 25 proc. kwoty subwencji podlega co do zasady zwrotowi niezależnie od okoliczności. Polski Fundusz Rozwoju może podjąć decyzję o zmianie warunków umorzenia dla mikrofirm, których spadek przychodów wyniósł więcej niż 75 proc., mając na uwadze indywidualną sytuację danej mikrofirmy. PFR może również w przypadku wyjątkowych sytuacji zmienić warunki umorzenia dla przedsiębiorców zakwalifikowanych jako małe i średnie firmy, których spadek przychodów był większy niż 75 proc.
7. Nasza spółka wynajmuje lokal od spółki z tej samej grupy kapitałowej. Czy możemy wykorzystać środki z subwencji na pokrycie faktur za najem lokalu?
Nie można przeznaczać środków z subwencji finansowej na jakiekolwiek płatności dla właściciela spółki, innych wspólników oraz do osób lub podmiotów powiązanych z właścicielem przedsiębiorstwa, w tym spółek z grupy kapitałowej.
8. Czy mogę zawiesić działalność gospodarczą na jeden miesiąc i wznowić ją przed rozliczeniem subwencji?
Nie, nawet w przypadku zawieszenia działalności choćby na dzień przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu 100 proc. kwoty subwencji. Działalność gospodarcza beneficjenta nie może zostać zawieszona w trakcie 12 miesięcy, licząc od dnia udzielenia subwencji finansowej.
9. Składałem wniosek o subwencję jako przedsiębiorca działający w gastronomii. Ze względu na obostrzenia związane z zamknięciem lokali chcę jednak zmienić główny przedmiot działalności PKD. Czy będę w takim przypadku zobowiązany do zwrotu subwencji?
Nie. Zmiana kodu PKD po zawarciu umowy subwencji finansowej nie ma wpływu na jej realizację i nie jest jedną z przesłanek co do zwrotu środków.
10. Czy pieniędzmi otrzymanymi z PFR mogę opłacić zaległe podatki i płatności do ZUS?
Tak, taka subwencja może zostać wykorzystana na pokrycie zaległych i bieżących zobowiązań o charakterze publicznoprawnym.
