Badacze z Polski uzyskali dotąd zaledwie 21 na ponad 5 tys. prestiżowych grantów Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC). Polska Akademia Nauk otworzyła w kwietniu biuro, które będzie m.in. wyszukiwać naukowców z szansami na ten grant i pomagać im.

O grantach ERC i o tym, jak PAN chce pomagać polskim naukowcom mowa była podczas piątkowej konferencji prasowej w Warszawie. Towarzyszyła ona warsztatom "Jak zdobyć grant ERC".

Uruchomione na początku kwietnia Biuro ds. Doskonałości Naukowej PAN chce nie tylko zwiększać szanse polskich naukowców zabiegających o granty, ale zamierza zachęcać polskie jednostki naukowe, by zapraszały do Polski wybitnych naukowców, którzy mają granty ERC lub pomysły na takie granty. W finansowanie biura zaangażowało się Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Roczny koszt działania tej jednostki to 500 tys. zł.

"W dzisiejszym świecie projekty ERC postrzegane są jako języczek u wagi, wskazujący czy nauka w danym kraju rozwija się prawidłowo, czy kraj ma określony potencjał" - powiedział wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Leszek Sirko. Jego zdaniem warto podjąć kroki, aby sytuację w Polsce naprawić.

Kierownik Biura ds. Doskonałości Naukowej PAN Ewa Kuśmierczyk podsumowała w rozmowie z PAP, że Polacy uzyskali 21 grantów na ponad 5,2 tys. dotąd udzielonych. To zaledwie 0,3 proc. wszystkich grantów.

"Jesteśmy dumni, że te granty do Polski trafiły, ale porównując wyniki z innymi państwami, wynik jest zawstydzający" - powiedział wiceprezes PAN, prof. Paweł Rowiński. Zwrócił uwagę, że uczeni pracujący w Wielkiej Brytanii zdobyli ok. 1300 takich grantów, Niemcy 900, a Francuzi 800. Przyznał, że blado wypadamy też na tle krajów o porównywalnym poziomie rozwoju gospodarczego, bo np. Węgry uzyskały 48 takich grantów.

Rowiński przypomniał, że granty ERC do 2020 r. to 13 mld euro do wzięcia. "Te granty dają uczonym olbrzymi stopień swobody, wolności. To naukowcy wskazują tematykę, którą chcą się zająć (...). Po drugie to grant przypisany do człowieka, a nie instytucji (...). Po trzecie, to grant dla najwybitniejszych uczonych i daje stempel znakomitej marki" - powiedział prof. Rowiński.

Wiceminister Sirko powiedział, że współczynnik sukcesu polskich projektów biorących udział w walce o granty ERC wynosi jedynie 2 proc. A to oznacza, że pieniądze z Europejskiej Rady ds. Badań otrzymuje tylko 1 na złożonych 50 projektów z Polski.

W zwiększeniu skuteczności Polski w walce o granty pomóc ma więc Biuro ds. Doskonałości Naukowej PAN. "Jesteśmy otwarci na kontakt z naukowcami, którzy się do nas bezpośrednio zgłoszą, natomiast nie chcemy liczyć tylko i wyłącznie na tych, którzy pojawią się w biurze. Chcemy być bardziej aktywni" - zaznaczyła w rozmowie z PAP Kuśmierczyk. Wyjaśniła, że jej biuro będzie np. wyszukiwało naukowców, którzy mają świetne osiągnięcia, a którzy nie byli dotąd zainteresowani programem ERC. "Będziemy wyszukiwać perełki. Ale też będziemy też starać się zachęcać naukowców, by aplikowali ponownie do konkursów ERC. Bo czasem nawet najlepsi uczeni z innych krajów podchodzą czasem do konkursu kilka razy, zanim zdobędą grant" - dodała.

"Nie zawsze i nie wszystkich będziemy zachęcali, by brali udział w walce o granty ERC" - przyznała. Zaznaczyła przy tym, że do kontaktu zaprasza przede wszystkim osoby, które prowadziły już badania za granicą, które mają na koncie dobre publikacje międzynarodowe i wystąpienia na prestiżowych konferencjach.

Biuro chce pomagać w dopracowaniu pomysłu naukowego i w przedstawieniu go w grancie. Pomoże też w sprawdzeniu administracyjnych i finansowych części grantu. Biuro chce też dla ubiegających się o grant prowadzić szkolenie z zakresu umiejętności miękkich i organizować panele próbne, które pomogą uczonemu przygotować się do drugiego etapu konkursu - prezentacji pomysłu przed recenzentami.

Europejska Rada ds. Badań Naukowych to utworzona w 2007 roku przez Komisję Europejską niezależna agenda UE finansująca najwyższej jakości badania prowadzone na terenie Unii Europejskiej. Prestiżowe granty ERC finansują pionierskie, przełomowe badania prowadzone w dowolnym obszarze naukowym. Budżet pojedynczego projektu może sięgać nawet 3,5 miliona euro. (PAP)