Osiem lat temu powstało Partnerstwo Wschodnie (PW) Unii Europejskiej. Było ono wspólną inicjatywą polsko-szwedzką i oznaczało, że UE postanowiła pogłębić relacje z sześcioma najbliższymi sąsiadami, zamieszkałymi przez 75 mln osób: Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdawią i Ukrainą.
PW jest jedną z najbardziej udanych unijnych inicjatyw w dziedzinie polityki zagranicznej. W ciągu tych ośmiu lat Unia podpisała umowy stowarzyszeniowe i umowy o pogłębionej strefie wolnego handlu z Gruzją, Mołdawią i Ukrainą. Co więcej, od 2009 r. Unia Europejska przeznaczyła 1,5 mld euro na rozwój przedsiębiorczości w regionie. W ubiegłym roku ponad 4 tys. studentów z obszaru PW otrzymało stypendia w UE, a prawie 10 tys. młodych ludzi wzięło udział w programach wymiany. Obywatele Gruzji, Mołdawii i Ukrainy mogą obecnie podróżować bez wiz do krajów strefy Schengen. Zdaniem większości (61 proc.) mieszkańców obszaru PW korzystne jest wzmacnianie relacji z UE. Ponad 70 proc. mieszkańców regionu uważa, że UE jest ostoją takich podstawowych wartości, jak prawa człowieka, demokracja, praworządność, swobody obywatelskie, dobrobyt gospodarczy, pokój, stabilność oraz bezpieczeństwo.
Pomimo historycznych sukcesów PW potrzebuje zmian, aby odgrywać istotną rolę także w przyszłości. 24 listopada europejscy przywódcy przybędą do Brukseli, aby wziąć udział w szczycie PW. Chcemy w związku z tym zaproponować kształt przyszłego rozwoju Partnerstwa. Musi ono w większym stopniu koncentrować się na potrzebach ludzi, a zwłaszcza młodych, oraz osiągać bardziej konkretne rezultaty w następujących czterech obszarach:
1) Odpowiedzialność za politykę . Uważamy, że wszystkie kraje zaangażowane w politykę PW powinny ponosić wzajemną odpowiedzialność za realizowanie jego celów i priorytetów. Ci partnerzy, który deklarują większe ambicje, powinni również realizować reformy, do których się zobowiązali. Dobrym przykładem jest tutaj Gruzja.
2) Odporność. Dialog polityczny pomiędzy UE i krajami partnerskimi powinien skupiać się na wszystkim tym, co wzmacnia nasze społeczeństwa: silnych instytucjach demokratycznych, wspieraniu praw człowieka i podstawowych wolności, walce z korupcją, zwiększaniu transparentności, podnoszeniu wydajności aparatu urzędniczego oraz zwiększaniu równouprawnienia mężczyzn i kobiet. Dotyczy to także środowiska naturalnego i wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi.
3) Zaangażowanie publiczne. Między budowaniem silniejszych struktur społecznych i poziomem zaufania obywatelskiego do instytucji istnieje związek: jedno nie może się bowiem obejść bez drugiego. PW musi w powszechnym odbiorze mieć sens, a naszym zadaniem jest dopilnowanie, aby reformy były odczuwalne przez zwykłych obywateli. Szczególne znaczenie mają tutaj ludzie młodzi, dlatego też wystąpiliśmy do Komisji Europejskiej o przygotowanie na szczyt pakietu działań skierowanych do młodzieży.
4) Więzi między partnerami (connectivity). Powinniśmy traktować priorytetowo wszystko, co zbliża obywateli: od ruchu bezwizowego i programów wymian, do dróg, linii kolejowych, szerokopasmowego internetu oraz niższych stawek za roaming. UE już zadecydowała o objęciu infrastrukturą sieciową krajów PW. Będzie to korzystne nie tylko dla handlu, ale również dla tworzenia bliższych kontaktów międzyludzkich pomiędzy naszymi państwami. Ponieważ infrastruktura kosztuje, musimy pozyskiwać dotacje i kredyty zarówno z europejskich, jak i z międzynarodowych instytucji finansowych.
Chociaż PW nie zajmuje się tzw. twardym bezpieczeństwem, może walnie przyczyniać się do budowania stabilności i odporności. Może być również platformą współpracy pomiędzy partnerami regionalnymi. W przyszłym roku Polska i Szwecja będą zasiadać w Radzie Bezpieczeństwa ONZ jako jej niestali członkowie. Chcemy skorzystać z tej sposobności, aby wspierać rozwiązywanie konfliktów i zarządzanie kryzysami, zwłaszcza w regionie PW.
Polska i Szwecja pozostają zaangażowane w projekt PW. I jak podkreślaliśmy, drzwi do potencjalnego członkostwa powinny zawsze pozostawać otwarte dla państw, które realizują konkretne przemiany. Bierzemy za tę wspólnotę odpowiedzialność i wyrażamy przekonanie, że budowanie mocniejszych relacji pomiędzy Unią Europejską a jej Wschodnimi Partnerami przyczyni się do poprawy jakości życia obywateli naszych państw.