W ostatnich latach na infrastrukturę transportową w Europie Środkowo-Wschodniej wydano z funduszy UE ponad 150 mld euro; do 2025 r. potrzebne jest kolejne 615 mld euro – wskazali autorzy zaprezentowanego we wtorek raportu „Droga przyszłości - finansowanie infrastruktury transportowej w Europie Środkowo-Wschodniej w ramach Inicjatywy Trójmorza”.
"Infrastruktura jest np. czwartą najważniejszą barierą rozwoju w Bułgarii, a siódmą w Polsce i Rumunii" - wskazała we wtorek partner w PwC Agnieszka Gajewska.
Jednym z głównych celów Inicjatywy jest nawiązanie bliskich połączeń między krajami wzdłuż korytarza Północ – Południe, a infrastruktura transportowa stanowi jeden z kluczowych elementów takiego korytarza - zauważył Michał Kobosko, dyrektor polskiego oddziału Atlantic Council, jednego z najbardziej wpływowych think-tanków (ośrodków zajmujących się fachowym doradztwem) na świecie.
Jak wynika z raportu, kraje Europy Środkowo-Wschodniej połączone szlakami pomiędzy Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym stanowią 28 proc. terytorium UE, 22 proc. jej ludności, ale jedynie 10 proc. PKB. "Region ten zmaga się z wieloma wyzwaniami, z których najpoważniejszym jest finansowanie infrastruktury transportowej. Potrzeby są bardzo duże, bo pomimo wydanych na ten cel w ostatnich latach ponad 150 mld euro z funduszy strukturalnych UE i dodatkowego finansowania z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, do 2025 wymaganych jest kolejne 615 mld euro. Oznacza to rocznie ok. 170 euro na mieszkańca" - wskazała Gajewska.
Odpowiedzią na tego typu wyzwania, jak podkreślił Kobosko, może być Inicjatywa Trójmorza "stwarzająca szansę na znalezienie wspólnych rozwiązań w zakresie ułatwiania inwestycji i rozwoju w regionie Europy Środkowo-Wschodniej".
"Pomimo postępu w ostatnich latach, w regionie nadal istnieje zapotrzebowanie na efektywniejszą i nowoczesną infrastrukturę transportową, aby wspierać nasze aspiracje związane z rozwojem. W ciągu najbliższych 5 lat spodziewany jest wzrost rynku budowlanego w regionie na poziomie 3,1 proc., to więcej niż w Europie Zachodniej - podkreśliła Gajewska. Dodała, że by ten scenariusz zrealizować, musimy nadal przyciągać inwestycje, zarówno ze źródeł publicznych, jak i prywatnych.
"Istnieje kilka przykładów prywatnych inwestorów podejmujących istotne projekty w zakresie infrastruktury transportowej w naszym regionie. Niemniej, Europa Środkowo-Wschodnia jest postrzegana jako bardziej ryzykowna dla inwestycji niż Europa Zachodnia, dlatego tak ważne jest przygotowywanie projektów o zrównoważonym wskaźniku zwrotu ryzyka. Dotyczy to wszystkich krajów regionu, a inicjatywy takie jak Inicjatywa Trójmorza mogą przynieść wzrost zaufania w oczach inwestorów, wykazując wspólną wizję i wolę podejmowania dużych projektów” – wskazała Gajewska.
Jak przypomnieli we wtorek eksperci, region Europy Środkowo-Wschodniej dokonał w ostatnich latach bezprecedensowych postępów w rozwoju infrastruktury: w ciągu ostatnich 20 lat zbudowano ok 5 tys. 600 kilometrów nowych autostrad. "Kluczową rolę odegrała w tym zakresie Unia Europejska: ponad 150 mld euro zostało zainwestowanych z funduszy strukturalnych, dodatkowe środki pochodziły z programu +Łącząc Europę+ oraz z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (30 mld euro w ostatnich 10 latach). Ponadto inwestorzy prywatni zainwestowali miliardy euro w kluczowe projekty transportowe w Polsce, na Słowacji, na Węgrzech i w Chorwacji" - wyliczyła Gajewska. Dodała, że obecnie inwestowane są środki m.in. z Planu Junkera.
W raporcie wskazano pięć "kluczowych korytarzy transportowych", które mają odegrać istotną rolę w połączeniu regionu Trójmorza: Morze Północne - Morze Bałtyckie, Morze Bałtyckie – Adriatyk, Ren - Dunaj, Wschód / wschodnia część regionu Morza Śródziemnego i Morze Śródziemne. "Aby ukończyć realizację ponad 2 tys. projektów w obrębie tych korytarzy, potrzebne jest 384 mld euro" - oceniła Gajewska.
Obecnie obywatele "starej Unii" mogą korzystać z dwukrotnie większej liczby kilometrów autostrad niż mieszkańcy krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Dlatego, zdaniem Kobosko, tak ważne jest zbudowanie skutecznego procesu finansowania infrastruktury transportowej i wyeliminowanie różnicy pomiędzy Wschodem a Zachodem Europy.
"Różnicę pomiędzy Wschodem a Zachodem Europy, szczególnie w obszarze infrastruktury, dostrzegają także liderzy biznesowi w naszym regionie, którzy podkreślają, że nieodpowiednia infrastruktura jest istotną barierą dla wzrostu gospodarczego. Inicjatywa Trójmorza oferuje realne możliwości zniwelowania tej luki. Dzięki inwestycjom infrastrukturalnym Inicjatywa Trójmorza zapewni wzrost zamożności i ekonomicznej odporności regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Dla całej Europy oznacza to większą zdolność do współpracy ze Stanami Zjednoczonymi w zakresie rozwiązywania globalnych wyzwań ekonomicznych i tych dotyczących bezpieczeństwa” – powiedział Kobosko.
Jak będzie wyglądać infrastruktura transportowa w Europie Środkowo-Wschodniej w przyszłości? Według autorów raportu obecnie nie istnieje 75 proc. infrastruktury, która będzie do naszej dyspozycji w 2050 r. "Nowe technologie, np. druk 3D, znacząco wpłyną nie tylko na sposób projektowania, budowania i utrzymania infrastruktury transportowej, ale również na zapotrzebowanie na usługi transportowe. To sugeruje, że regionalne podejście do wyzwań związanych z rozwojem infrastruktury daje największą szansę na skuteczność i sukces, a Inicjatywa Trójmorza może odgrywać tu kluczową rolę" - oceniła Gajewska.
Inicjatywa Trójmorza powstała w celu stworzenia platformy integracji Europy Środkowej i Wschodniej z Unią Europejską poprzez: wzmocnienie więzi politycznych, ułatwianie współpracy transgranicznej oraz umożliwienie dużych, ogólnoeuropejskich projektów, które będą stymulować zrównoważony wzrost gospodarczy. Inicjatywa obejmuje 12 państw członkowskich UE między Morzem Bałtyckim, Adriatykiem i Morzem Czarnym.
Szczyt państw Inicjatywy Trójmorza odbędzie się 6-7 lipca w Warszawie. W spotkaniu weźmie udział także prezydent USA Donald Trump.