Oznacza to, że mniej osób niż w ubiegłych latach żyje w warunkach, które uniemożliwiają zaspokojenie podstawowych potrzeb niezbędnych do przetrwania.

Ubóstwo w Polsce – dane GUS

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku tzw. ubóstwa relatywnego, czyli mierzonego względem przeciętnego poziomu życia w kraju. Odsetek osób, których konsumpcja była wyraźnie poniżej przeciętnej, wzrósł do 13,3 proc. – to o 1,1 punktu więcej niż rok wcześniej. Tego rodzaju ubóstwo nie oznacza braku środków do życia w sensie biologicznym, ale wskazuje na wykluczenie z możliwości korzystania z dóbr i usług uważanych za standardowe w społeczeństwie.

Odsetek osób żyjących poniżej progu ustawowego, czyli kwalifikujących się do pomocy społecznej, wyniósł 2,6 proc. – to z kolei spadek o 1,5 punktu procentowego. GUS zaznacza jednak, że próg ten nie był aktualizowany od 2022 roku, co może wpływać na interpretację wyniku. Pomimo tego spadku, część ekspertów wskazuje, że realna liczba potrzebujących może być wyższa, jeśli uwzględnić rosnące koszty życia i inflację.

Poziom ubóstwa – jak Polska wypada względem UE?

W porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej Polska plasuje się w średniej stawce pod względem poziomu ubóstwa. Stopień skrajnego ubóstwa w Polsce, wynoszący 5,2 proc., jest niższy niż w niektórych państwach południa Europy, takich jak Grecja czy Hiszpania, gdzie problem ten jest bardziej dotkliwy. Jednocześnie jest jednak wyższy niż w wielu krajach Europy Zachodniej, jak Niemcy czy Holandia, które cechują się niższym wskaźnikiem osób żyjących poniżej minimum egzystencji.

Jeśli chodzi o ubóstwo relatywne, Polska również znajduje się blisko średniej unijnej, choć z tendencją do nieco wyższego wskaźnika w porównaniu z krajami o bardziej rozwiniętych systemach opieki społecznej. W niektórych państwach skandynawskich, takich jak Szwecja czy Finlandia, poziom ubóstwa relatywnego jest wyraźnie niższy dzięki rozbudowanym mechanizmom wsparcia socjalnego i bardziej równomiernemu rozkładowi dochodów.

Rodzaje ubóstwa

W Polsce wyróżnia się przede wszystkim ubóstwo skrajne, relatywne oraz ubóstwo ustawowe, które różnią się między sobą poziomem i charakterem zagrożenia społecznego. Ubóstwo skrajne oznacza sytuację, w której konsumpcja lub dochód osoby jest poniżej minimum egzystencji – czyli progu niezbędnego do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, takich jak jedzenie, odzież czy mieszkanie. Życie poniżej tej granicy niesie ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne i społeczne, a także utrudnia rozwój psychofizyczny jednostki.

Ubóstwo relatywne odnosi się do poziomu życia w danym społeczeństwie i jest definiowane jako posiadanie zasobów na poziomie znacząco niższym niż przeciętny. W praktyce oznacza to, że osoby dotknięte ubóstwem relatywnym nie są w stanie korzystać z wielu dóbr i usług, które są powszechnie dostępne i uznawane za standard w danym kraju. Natomiast ubóstwo ustawowe to kategoria związana z kryteriami prawnymi – osoby znajdujące się poniżej określonego progu dochodowego mogą ubiegać się o wsparcie finansowe lub pomoc społeczną.