Algorytmy kontra młodzież. Alarmujący raport

Treści, na jakie dzieci natykają się w internecie, sprzyjają pogłębianiu się ich problemów psychicznych. – Problem algorytmów jest bardzo duży i osoby odpowiedzialne za treści, które pojawiają się w sieci, muszą wziąć za nie odpowiedzialność – mówi DGP dr Maciej Dębski, socjolog z Uniwersytetu Gdańskiego, prezes fundacji Dbam o Mój Zasięg.

Co piąty ankietowany uczeń przyznaje, że nie ma naprawdę bliskiego przyjaciela, a co trzeci doświadczał w ciągu ostatniego roku przemocy lub był obrażany w sieci przez osobę z klasy lub szkoły. Prawie połowa ankietowanych siódmoklasistów i trzech na czterech uczniów klas III szkół ponadpodstawowych trafiało w internecie na reklamy rzeczy przeznaczonych wyłącznie dla dorosłych. To wnioski z badania „Dobre i złe wiadomości – życie online i offline a zdrowie psychiczne polskich nastolatków”.

– Problem algorytmów jest bardzo duży i osoby odpowiedzialne za treści, które pojawiają się w sieci, muszą wziąć za nie odpowiedzialność – mówi dr Maciej Dębski, socjolog z Uniwersytetu Gdańskiego, prezes fundacji Dbam o Mój Zasięg.

– W kontekście zdrowia psychicznego ważna jest nie tylko ilość, ale przede wszystkim jakość spędzanego czasu w sieci. Nie wszyscy kompulsywnie używają internetu, znaczna część młodzieży wciąż funkcjonuje w świecie offline. Ale budowanie dobrego świata realnego wpływa na odpowiedzialne zachowania w sieci – dodaje.

MEN robi krok wstecz. To efekt konsultacji ze środowiskiem

Raport przygotowała Fundacja Dbam o Mój Zasięg we współpracy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego. W badaniu wzięli udział uczniowie klasy VII szkoły podstawowej i klas III szkół ponadpodstawowych. Wyniki zaprezentowano na posiedzeniu sejmowej podkomisji ds. sztucznej inteligencji i przejrzystości algorytmów. W obradach nie uczestniczyli przedstawiciele big techów. Powód? W środę w Sejmie odbyło się drugie czytanie ustawy, która wprowadza w Polsce unijny Akt o usługach cyfrowych (Digital Services Act), czyli europejską „konstytucję internetu”. Nowe regulacje mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa użytkowników w sieci oraz ograniczenie dominacji dużych platform technologicznych.

Monika Rosa, przewodnicząca komisji ds. dzieci i młodzieży, przyznaje, że raport „pokazuje skalę krzywdzenia dzieci w internecie: uzależnień, przemocy, wpływu na zdrowie psychiczne oraz – w tym przypadku – prób samobójczych i samobójstw”.

– Dziś technologia, szczególnie algorytmy i AI, to jeden z najważniejszych tematów na świecie. Bez nich nie będzie rozwoju technologicznego. To narzędzia niezwykle istotne i często bardzo pomocne, ale jak wszystkie osiągnięcia cywilizacyjne, niosą też za sobą zagrożenia – podkreśla Grzegorz Napieralski, przewodniczący sejmowej podkomisji.

Algorytmy podbijają treści suicydalne

Doktor Halszka Witkowska, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, zwraca uwagę na trzy obszary badania: treści suicydalne, przemoc i wsparcie rówieśnicze. Jak wynika z raportu, w ciągu ostatniego roku o odebraniu sobie życia myślało 17 proc. uczniów klasy VII i 23 proc. uczniów klas III szkół ponadpodstawowych, a konkretne plany samobójcze miało 15 proc. siódmoklasistów i 21 proc. uczniów klas III. Z kolei 25 proc. uczniów klas III dowiedziało się od znajomego o próbie samobójczej, natomiast 17 proc. uczniów klasy VII pomagało rówieśnikowi w radzeniu sobie z myślami samobójczymi.

– Kryzys samobójczy przebiega falami niezwykle intensywnych myśli – wyjaśnia ekspertka. Podkreśla też, że treści o charakterze suicydalnym mogą pogłębiać stan osoby, która je odbiera. Tymczasem w sieci mimowolnie trafia na nie 39 proc. siódmoklasistów i 55 proc. uczniów III klas szkół ponadpodstawowych.

– Nie może być tak, że media społecznościowe wyświetlają takie treści, a algorytmy je podbijają. Pora wprowadzić regulacje, które uniemożliwią big techom podrzucanie naszym dzieciom takich materiałów – kwituje rozmówczyni DGP.

Publiczna pomoc psychologiczna coraz dostępniejsza. Niestety wiele osób wciąż o tym nie wie

Autorzy publikacji przedstawili wiele rekomendacji, wśród których znalazły się m.in. edukacja młodzieży, podnoszenie kompetencji nauczycieli, wspieranie właściwych postaw i wartości – kształtowanie etyki uczestnictwa w sieci, działania profilaktyczne dostosowane do wieku użytkowników mediów społecznościowych i stopniowy dostęp do ich funkcji.

– Czeka nas poważna rozmowa o dostępie młodych ludzi do mediów społecznościowych oraz o tym, jakie treści powinny się tam pojawiać i w jaki sposób ustawiać algorytmy, by skutecznie chronić najmłodszych – zapowiada Napieralski. ©℗

Gdzie szukać pomocy? 116 111 – telefon zaufania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę dla dzieci i młodzieży; 116 123 – telefon zaufania Instytutu Psychologii Zdrowia PTP dla osób dorosłych; 800 70 22 22 – telefon Fundacji Itaka dla osób dorosłych w kryzysie psychicznym; Zwjr.pl – platforma pomocowo-edukacyjna poświęcona zapobieganiu samobójstwom.