Uniwersytet Środkowoeuropejski (CEU) z zadowoleniem przyjął czwartkową opinię rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, że wprowadzone w 2017 r. na Węgrzech przepisy dotyczące szkół wyższych są niezgodne z prawem UE.
„Opinia rzecznika generalnego potwierdza, co do każdego szczegółu, stanowisko reprezentowane przez CEU od przyjęcia w kwietniu 2017 r. lex CEU. Teraz czekamy na ostateczne orzeczenie samego Trybunału, które jest oczekiwane jesienią” – napisał CEU w komunikacie.
Uczelnia dodała, że jeśli TSUE podzieli opinię swego rzecznika generalnego, to Węgry jako członek UE będą musiały unieważnić ustawę i przywrócić możliwość funkcjonowania CEU jako akredytowanej w USA uczelni na Węgrzech.
CEU zastrzegł, że status prawny uczelni na Węgrzech pozostaje niezmieniony i od 1 stycznia 2019 r. nie może ona rekrutować studentów na studia akredytowane w USA. „W rezultacie byliśmy zmuszeni otworzyć kampus w Wiedniu i zaczniemy przyjmować tam nowych studentów we wrześniu 2020 r.(…) Jednocześnie CEU nigdy nie pozwoli rządowi zmusić nas do opuszczenia naszej kolebki w Budapeszcie” – napisano w komunikacie.
Rzeczniczka generalna TSUE Juliane Kokott w przedłożonej w czwartek opinii podkreśliła, że Budapeszt ma obowiązek równego traktowania zagranicznych i krajowych uczelni.
W 2017 r. zmieniono węgierską ustawę o szkolnictwie wyższym. W efekcie nowelizacji szkoły wyższe z państw spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą prowadzić działalność na Węgrzech tylko w razie zawarcia umowy międzynarodowej między Węgrami a ich państwem pochodzenia. Poza tym wszystkie zagraniczne szkoły wyższe, które zamierzają oferować kształcenie wyższe na Węgrzech, muszą prowadzić takie kształcenie także w państwie pochodzenia.
Uniwersytet Środkowoeuropejski (CEU), założony według prawa stanu Nowy Jork w USA i sponsorowany przez amerykańskiego biznesmena węgierskiego pochodzenia George’a Sorosa, był jedyną na Węgrzech już działającą szkołą wyższą, która nie spełniała nowych wymagań. Zdaniem krytyków ustawa była skierowana głównie przeciwko tej uczelni.
W 2018 r. Komisja Europejska wniosła przeciwko Węgrom skargę o naruszenie unijnego prawa w związku ze zmianami wprowadzonymi do ustawy o szkolnictwie wyższym.
Kokott uznała, że skarga KE jest uzasadniona, a wprowadzone w 2017 r. na Węgrzech wymogi dotyczące zawarcia umowy międzynarodowej z państwem pochodzenia i prowadzenia w nim faktycznej działalności dydaktycznej są niezgodne z prawem UE i zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO).
Kokott stanęła na stanowisku, że wymóg zawarcia umowy międzynarodowej z państwem pochodzenia stanowi naruszenie zasady traktowania narodowego (czyli zasady równego traktowania zagranicznych i krajowych usługodawców) wynikającej z układu GATS (General Agreement on Trade in Services - Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami). Ponadto wymóg ten narusza według niej Kartę praw podstawowych UE, w nieproporcjonalny sposób ogranicza bowiem wolność tworzenia i prowadzenia placówek edukacyjnych oraz wolność nauki.
Opinia rzecznika generalnego TSUE jest wstępem do wyroku w tej sprawie. Trybunał może się zgodzić z opinią i zwykle tak się dzieje, może jednak również wydać zupełnie inny wyrok.