Są takie w życiu chwile, że od szaleństwa dzieli nas tylko cienka ściana z dykty. A ja właśnie zniżam się do półklęku i – niczym pałkarz bostońskiej drużyny Red Sox, arcypolski pseudokibic, a raczej nieskoordynowana baba z pałą – dramatycznie zamierzam się na tę ściankę kijem bejsbolowym.
A jak już ją w drobny mak rozwalę, tę ściankę, to z wrzaskiem skoczę przez dziurę i po kolei pognam do drzwi ludzi mniej lub bardziej mi znajomych z mediów społecznościowych, pukać będę, by na próg, niczego nie podejrzewając, wychodzili, a potem osobiście będę ich tym bejsbolem bez słowa wyjaśnienia tłuc, pieczołowicie ową furię w sobie pielęgnując, żeby mi motywacji starczyło na objazd paru kontynentów, bo tak się też to tałatajstwo po świecie porozłaziło. A nastąpi to, jak mi jeszcze jeden delikwent skasuje publicznie aplikację Ubera, zrobi sobie zdjęcie z kawą ze Starbucksa albo poinformuje, że zaprenumerował „Teen Vogue”.
Zwłaszcza ten „Teen Vogue” sprawia, że mój bejsbol drży mi w ręku.
Wszystko jak zwykle przez Donalda J. Trumpa. Znany czytelnikom z reality show ów pan, obecnie prezydent USA, dekretem rozkazał bronić granic Ameryki przed uchodźcami z Syrii oraz przybyszami z kilku innych krajów muzułmańskich, takich jak Irak, Iran, Somalia, Libia czy Jemen. Nie mogą wjeżdżać na terytorium USA. Dlaczego? Jak to, Polak pyta „dlaczego”? Przecież przyjdą podpalić dom, przecież runą żelaznym wojskiem i pod drzwiami staną, i nocą... – należy więc drzwi zamknąć, przynajmniej do czasu, gdy Ameryka się ogarnie i nauczy się odsiewać ziarna od plew.
Pomysł rzeczywiście fatalny. Nic dziwnego, że pół świata protestuje.
Żeby było jasne: nikt z nas nie wie, jakie obecnie jest faktyczne zagrożenie terrorystyczne w USA; nie tylko dlatego, żeśmy głupi, ale głównie dlatego, że takie ataki są ze swej natury zdarzeniami spoza normalnych wyliczeń statystycznych. Dlatego akurat argumenty przeciw dekretowi w stylu „Dżihadyści zabili w tym miesiącu 0.7 osoby, a autobusy 35. Żądamy deportacji autobusów!” są słabe, bo terror ma to do siebie, że się nie rozkłada normalnie. Należy bowiem do talebowskiego ekstremistanu; jest raczej jak nagłe zatrucie wody w mieście – zdarzenie owszem, mało prawdopodobne, ale niech się zdarzy raz a porządnie, a zawstydzi wszystkie mordercze autobusy. Dość powiedzieć, że w roku przed 9/11 dżihadyści w USA zabili 0 osób, a potem bardzo długo również około 0; autobusy tymczasem spokojnie taranowały statystycznych Amerykanów w swoim przewidywalnym tempie.
Ale jakie by owo zagrożenie nie było, ów dekret raczej nie posłuży jego zmniejszeniu. Po pierwsze, Trump, jak i jego poprzednicy, uporczywie pomija Arabię Saudyjską, radosnego sponsora terroryzmu na świecie, z którym przecież trzeba robić interesy. Po drugie, chaotycznie wdrożone prawo (co zrobić z Somalijczykiem z zieloną kartą, który zostawił na kilka dni dzieci i pojechał do Kanady? Co robić ze studentami z Iraku? Czy zatrzymać pięciolatka na lotnisku?) jeszcze bardziej alienuje społeczność muzułmańską już przebywającą w USA. Po trzecie, jak niefortunnie wygadał się Rudy Guliani, Trumpowi faktycznie chodzi o „zakaz muzułmanów”, a nie o izolację ognisk terroru – a więc zakaz gwałci starą, amerykańską zasadę niedyskryminowania wyznaniowego. Po czwarte, zakaz to przede wszystkim polityka wewnętrzna, konsolidacja twardego elektoratu i gest Kozakiewicza dla liberałów.
Jak więc reagują liberałowie? Liberałowie, z którymi się zgadzam i którym kibicuję? Tak, że bejsbol drży w mym ręku i chyba jednak sama się nim z rozpaczy zacznę walić w łeb, bo oto w ich reakcjach widzę upadek sensu debaty publicznej i ostateczny koniec mitu o jednostkach jako o wyposażonych w sprawczość racjonalnych aktorach politycznych.
Brakuje mi znów frazy, którą mają Anglosasi, a mianowicie virtue signalling – kiedyś na tych łamach próbowałam ją tłumaczyć jako „stroszenie cnoty”, ale może lepsza byłaby „moralna autoreklama”. Chodzi o zachowania, które nas nie kosztują, ale wysyłają sygnał o naszej rzekomej cnocie. Bojkot tego i owego w mediach społecznościowych. Podpis tu czy tam. „Wpuścić wszystkich emigrantów, otwarte serca, otwarte granice” – mówi ktoś, o kim wiadomo, że ma pięć daczy w różnych miejscach Europy i nigdy nie będzie dzielił klatki schodowej z przyjezdnymi. Medialno-społecznościowy aktywizm, w którym bezpieczeństwo aktywisty wpływa na radykalność jego moralizmu – zresztą jak tu nie być świętym? Ryzyko żadne, a wszyscy świętość lajkują. Oni też oczywiście lajkują świętość w ramach reklamy własnej świętości, sygnalizują swoją cnotę innym; kar nie ma, są za to nagrody narcystyczne – oto on sam i inni widzą nad jego głową zgrabną aureolę.
Tak się moralizm radykalizuje – brak kar, same nagrody, homogeniczne towarzystwo online, gdzie każdy używa wykonstruowanych świętości innych jako protez do budowy tej własnej. Ale tak się też ów moralizm trywializuje, ogłupia, idiocieje. Bo liczy się szybkość, z jaką wyślemy sygnał o swojej cnocie, liczy się popularność tego sygnału wśród innych sygnalistów. Myszka Miki nie lubi Trumpa? Załóż uszy zanim inni je włożą.
I tak po protestach – poważanym narzędziu debaty publicznej – przeciwnicy dekretu zasiedli przed komputerami i wpadli w narcystyczny rezonans. Publicznie kasowali aplikację Ubera. Czemu? Taksówkarze z lotnisk odmówili wożenia pasażerów w proteście przeciw dekretowi Trumpa, więc woził ich zdrajca Uber, i ktoś rzucił: kasujemy! Robili sobie zdjęcia pod Starbucksem. Czemu? Bo Stabucks ogłosił, że zatrudni 10 tys. uchodźców. Zaprenumerowali „Teen Vogue” – bo magazyn ten poświęcił jedną stronę o błyszczyku Diora za 100 dolców, który zrobi z ciebie obiekt westchnień każdego Chrisa z ósmej E, na krytykę Trumpa. „Dzięki »Teen Vogue« wróciła mi wiara w młodzież!” – pisze znajoma znajomej na fejsie.
A mnie przechodzi wiara tak w młodzież, jak i w niemłodzież. Jest wiele powodów, żeby kasować Ubera, ale fakt, że jego niezależni kierowcy postanowili pracować w dzień protestu, nie jest jednym z nich. Gdyby chociaż antyuberowcy przerzucili się na owe wzruszające moralnie taksówki – ale nie, ściągnęli sobie Lyft, taki sam wygodnicki biznes wyzyskujący kierowców, tylko z innym logo, bo przecież nie można tracić na wygodzie w imię oporu. Starbucks? Jakim trzeba być ćwierćinteligentem, żeby w ogóle wziąć za dobrą monetę tę wyłącznie wizerunkową obietnicę krwiożerczej i łamiącej prawa pracownicze korporacji, która jeszcze niedawno nie wpuszczała do swoich kawiarń w Arabii Saudyjskiej kobiet solo? Zatrudnią tylu uchodźców na całym świecie i przez najbliższe pięć lat – myślicie, że ich ktoś z tego rozliczy, skoro Polacy po roku zapomnieli, że im ktoś rozwalił Trybunał Konstytucyjny? No, ale najważniejsze jest to, że można być w opozycji dzięki przejściu przez ulicę z Peet’s Coffee do Starbucksa. A „Teen Vogue”? Nie mogę poskładać myśli, tak mnie doprowadza do szału wyniesienie tej oazy pustoty pchającej głupkowaty i powierzchowny konsumeryzm w nastoletnie gardła do rangi rebelii. Trump jest głupi, spójrzcie na tę kieckę Prady za 15 tys. dol., ale nie martwcie się dziewczyny, jest i tania wersja dla was za 400 dol. i na raty. Wolność! Równość! Demokracja! Niby jest tu pewne napięcie, ale najważniejsze, że wreszcie można kupić kieckę w ramach protestu, a nie z próżności, prawda?
A może chcecie się bohatersko zarejestrować jako muzułmanin? Trump straszył, że będzie prowadzona taka ewidencja, i taka była solidarnościowa reakcja tłumu. Ale nie, oczywiście, że nie będzie się można samemu zarejestrować. Nie tak to działa. A nawet gdyby tak działało, to nie jest PRL, do więzienia nie pójdziesz, wpiszą cię na listę i zostawią w spokoju, bo jakich problemów może im przysporzyć biała muzułmanka z odkrytą głową i krzyżykiem na szyi. Kolejny sygnał cnoty, za którą nie trzeba płacić.
Tak się nam rebelia sprawiedliwych zmienia w taniec narcyzów, powaga postaw w aktorskie gesty, wolność polityczna w stadne wybory konsumenckie, ryzyko w pustosłowie. Można wręcz odnieść wrażenie, że wybór Trumpa na prezydenta to prezent dla rebeliantów, bo teraz łatwiej się buduje ową pokazową moralną tożsamość.
A czy jest jeszcze ktoś, kto jak dobry realista pójdzie w pas rdzy, żeby u podstaw pracować dla demokratów, by Ameryka już nigdy nie wybrała Harkonnena na prezydenta? No kto? Ja nie mogę, czytam „Teen Vogue”. Odłóż na chwilę, ktoś puka – jakaś pani przyszła z bejsbolem. A nie, jednak nie przyszła, siedzi i wali w klawiaturę, bo od wycieczek trochę nogi bolą.
Koniec, proszę państwa, polityki, świat zje wirtualna farsa.