Białoruś i Rosja pogrążyły się w wojnie informacyjnej. Rosyjskie kanały propagandowe obrzucają mniejszego sąsiada błotem, Mińsk rewanżuje się zatrzymaniami prorosyjskich publicystów. A ponieważ kampanie czarnego PR nie powstają w Moskwie ot tak, spontanicznie, warto się zastanowić, jakie plany wobec Białorusi szykuje Kreml.
Rosyjska prasa i programy publicystyczne mają nowego chłopca do bicia. Ukraina już wszystkich znudziła, ale pozostaje punktem odniesienia dla rosyjskiej propagandy jako negatywny wzorzec faszyzmu i rusofobii. Przykład? Choćby sztandarowy talk-show telewizji Pierwyj Kanał „Wriemia pokażet” (Czas pokaże) z 24 listopada, w którym w równym stopniu potępiano Białoruś i Ukrainę za zbliżenie z Zachodem i wrogość wobec Rosji. Podobne kanały są zaś powszechnie retransmitowane i oglądane na Białorusi, choć ostatnia zmiana kursu sprawiła, że programy publicystyczne w białoruskich stacjach, klonach ich rosyjskich odpowiedników, zaczęto wypychać z godzin najwyższej oglądalności.
Jeszcze dalej poszła kontrolowana przez rosyjski resort obrony (sic!) telewizja Zwiezda. Tego samego dnia – co świadczy o koordynacji kampanii – wyemitowano audycję z cyklu „Process” (Proces). Jej autorzy odpowiadali na pytanie, „kto na Zachodzie szykuje zerwanie związków między naszymi państwami”, argumentując, że „na Białorusi narasta nacjonalizm i czynione są próby pisania historii na nowo”. Argument o pisaniu historii pojawia się zawsze wtedy, gdy sąsiedzi Rosji usiłują obalać mity sowieckiej historiografii, co nawiasem mówiąc na Białorusi jest czynione w dość homeopatycznych dawkach. W audycji nie zabrakło tradycyjnego oskarżania Polaków (i Litwinów) o trenowanie na Białorusi antyrosyjskich, nacjonalistycznych bojówek.
Propaganda schodzi też na poziom bardziej przyswajalny dla ludu. Najciekawszy przykład podał bloger Ilja Warłamow, pokazując pierwszą stronę krymskiej „Intieriesnej Gaziety” z bijącym w oczy tytułem „Przez Białorusinów podrożało mleko”. W kampanii biorą też udział niezwiązane wprost z Kremlem media nacjonalistyczne i imperialne, jak „Sputnik i Pogrom” czy portal Regnum.ru. Podobne serwisy potrafią pisać o represjach zagrażających rosyjskojęzycznym mieszkańcom Białorusi, choć np. w Mińsku trudno spotkać na ulicy człowieka rozmawiającego po białorusku.
Mińsk na razie kontratakuje na miękko. Białoruska minister informacji Lilii Ananicz wysłała do Moskwy pismo z protestem przeciw publikacjom „podważającym suwerenność i integralność terytorialną Białorusi, zawierającym obraźliwe sformułowania pod adresem białoruskiego narodu, jego historii, języka, kultury”. Służby zatrzymały trzech publicystów – Dzmitryja Alimkina, Juryja Pauławca i Siarhieja Szyptenkę – piszących podobne teksty dla Regnum.ru. Zarzut? Rozbudzanie wrogości między narodami. Szyptenka, zatrzymany jako ostatni, skomentował los kolegów słowami: „Stęsknili się za uprzejmymi ludźmi”. W ten sposób określano żołnierzy bez znaków rozpoznawczych, którzy zabezpieczali aneksję Krymu w 2014 r .
Całą trójkę wymienia ujawniona wczoraj przez ukraińskich hakerów korespondencja prorosyjskiego publicysty z Odessy Artema Buziły z mężczyzną podpisującym się jako Walter U, najpewniej należącym do kręgu Władisława Surkowa, odpowiedzialnego na Kremlu za koordynację działań mających na celu destabilizowanie Ukrainy. Buziła poleca Walterowi U białoruskich publicystów, u których można zamawiać oczekiwane teksty. Poza Alimkinem, Pauławcem i Szyptenką chodzi o dwie inne osoby, które (na razie?) pozostają na wolności. Jednemu z nich, historykowi Piotrowi Piatrouskiemu, Buziła oferował 300 dol. miesięcznie za cotygodniowe „raporty informacyjne”. Średnia pensja na Białorusi to równowartość 370 dol.
Piatrouski jest częstym gościem w białoruskiej telewizji. Do swojego programu zaprasza go regularnie inny wpływowy historyk Wadzim Hihin, redaktor naczelny prezydenckiego pisma „Biełaruskaja Dumka”, będącego jednym z wyznaczników oficjalnej ideologii państwowej. Hihin w porównaniu z kolegami głosi swoje poglądy w dość umiarkowany, ostrożny sposób. Umiarkowanie w tym przypadku nie oznacza jednak, że waha się on np. wymieniać jako swojego idola Michaiła Murawjowa „cudownego człowieka, który może służyć przykładem dla każdego działacza państwowego”. To ten sam Murawjow, który na dzisiejszych ziemiach białoruskich dorobił się przydomka „Wieszatiel” po krwawym stłumieniu powstania styczniowego.
Hihin jest jednym z bohaterów opublikowanej przez „Naszą Niwę” gruntownej analizy koryfeuszy „russkiego miru” na Białorusi. Roi się w niej od nazwisk wpływowych przedstawicieli państwowych uniwersytetów, wielu ma epizod pracy na wysokich stanowiskach w administracji Łukaszenki. To pokazuje, że białoruski prezydent przez lata hodował sobie potencjalnego wroga na własnej piersi. Nie da się na razie stwierdzić na pewno, po co Moskwie antybiałoruski czarny PR. Na pewno w 2017 r. można się spodziewać drastycznego zwiększenia nacisków na Mińsk. Być może będą one dotyczyć zgody na umiejscowienie na Białorusi rosyjskiej bazy wojskowej. Albo będzie chodzić o sprzedaż kluczowych przedsiębiorstw rosyjskim gigantom. A może o dalsze ustępstwa polityczne. Tak czy inaczej, Białoruś czeka trudny rok. Informacyjna kampania to tylko uwertura.
