Zakup urządzenia uznanego przez nabywcę za środek trwały od osoby prywatnej nieprowadzącej działalności gospodarczej nie podlega opodatkowaniu VAT. Dlatego trzeba zastosować następujące księgowania: Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”; Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki”. Zaś samo przyjęcie nabytego składnika majątku do montażu lub do używania ujmuje się: Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu”; Ma konto 08 „Środki trwałe w budowie” lub konto 01 „Środki trwałe”. Pozostaje jeszcze ujęcie uregulowania zobowiązania wobec sprzedawcy: Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”; Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunki bankowe”.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych daninie tej podlegają umowy sprzedaży rzeczy. Tak więc wskazane w zapytaniu transakcje będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile wartość urządzenia (urządzeń) będącego przedmiotem kupna-sprzedaży przekroczy 1 tys. zł. Przy czym PCC naliczony i uregulowany od wartości nabytego składnika majątku (urządzenia) przed jego przyjęciem do używania zwiększy wartość początkową tego urządzenia (Wn konto 08 „Środki trwałe w budowie”; Ma konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne” oraz wprowadzenie składnika majątku do ewidencji środków trwałych: Wn konto 01 „Środki trwałe”; Ma konto 08 „Środki trwałe w budowie”). Zgodnie bowiem z art. 28 ust. 2 i ust. 8 ustawy o rachunkowości cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu powiększona o obciążenia o charakterze publicznoprawnym oraz powiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika aktywów do stanu zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu (łącznie z kosztami transportu, jak też załadunku, wyładunku, składowania lub wprowadzenia do obrotu), a obniżona o rabaty, opusty oraz inne podobne zmniejszenia i odzyski. Cena nabycia środków trwałych w budowie oraz środków trwałych obejmuje zaś ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania. W tym również niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, a także koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.
Również na gruncie podatku dochodowego za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania (a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji) oraz pomniejszoną o VAT (z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami VAT nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi podatku dochodowego nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony lub zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o VAT). W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku (art. 22g ust. 3 ustawy o PIT; art. 16g ust. 3 ustawy o CIT).
Należy też pamiętać, że od wartości początkowej przyjętego do używania środka trwałego w postaci urządzenia nabytego od osoby prywatnej nieprowadzącej działalności gospodarczej dokonywane są – zarówno na gruncie prawa bilansowego, jak i podatkowego – odpisy amortyzacyjne (art. 32 ust. 1 ustawy o rachunkowości; art. 22f ust. 1 ustawy o PIT; art. 16f ust. 1 ustawy o CIT). Ujmuje się je: Wn konto 40 „Koszty według rodzajów-amortyzacja” lub odpowiednie konto zespołu 5; Ma konto 07 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”.
W opisywanej sytuacji nie będzie zaś miało zastosowanie zwolnienie określone w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, zgodnie z którym nie podlegają PCC czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany:
  • w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług;
  • jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem: umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach, a także umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
Ponadto trzeba też pamiętać, że obowiązek podatkowy w PCC ciąży na nabywcy urządzenia od osoby prywatnej, zaś podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa rzeczy określona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia. Stawka PCC z tytułu sprzedaży urządzenia przez osobę prywatną nieprowadzącą działalności gospodarczej wynosi 2 proc., a nabywca środka trwałego od osoby prywatnej jako podatnik PCC jest zobowiązany bez wezwania organu podatkowego złożyć deklarację na formularzu PCC-3 oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od daty powstania obowiązku podatkowego (Wn konto 22 „Rozrachunki publicznoprawne”; Ma konto 10 „Kasa” lub konto 13 „Rachunki bankowe” albo – w razie uregulowania podatku przez pracownika z otrzymanej przez niego uprzednio zaliczki na wydatki służbowe – konto 23 „Rozrachunki z pracownikami”). Natomiast przy dokonaniu w danym miesiącu co najmniej trzech czynności cywilnoprawnych (obejmujących umowę pożyczki albo umowę sprzedaży rzeczy ruchomych lub praw majątkowych w sytuacji, gdy ostatnia z tych czynności zostanie dokonana przed upływem 14 dni od daty dokonania pierwszej z nich) podatnik jest zobowiązany złożyć za ten miesiąc zbiorczą deklarację na druku PCC-4, a także obliczyć i wpłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w terminie do 7. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Podstawa prawna
ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 111; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2106)
ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 872)
ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 872)