Pożar w firmie – jak ująć jego skutki w księgach

Koszty napraw, usuwania skutków pożaru, złomowania czy rozbiórki zniszczonych składników majątku również stanowią pozostałe koszty operacyjne. Ważne

Odszkodowanie można ująć w księgach już na podstawie decyzji ubezpieczyciela o przyznaniu świadczenia. Nie trzeba czekać na faktyczny wpływ środków na rachunek bankowy.

Nie wolno włączać kosztów ani przychodów związanych z pożarem do wartości początkowej środka trwałego w budowie. Straty i szkody poniesione w trakcie budowy środka trwałego, a także koszty ich usuwania, obciążają pozostałe koszty operacyjne i nie zwiększają wartości początkowej inwestycji.

Uzasadnienie:

Zdarzenia losowe – takie jak pożar, powódź czy wichura – choć powodują poważne skutki majątkowe, nie mieszczą się w ramach normalnego ryzyka prowadzenia działalności. W praktyce jednostki mają problem, jak ująć skutki pożaru w ewidencji księgowej, zwłaszcza gdy obejmują one różne grupy aktywów (towary, wyposażenie, środki trwałe, środki trwałe w budowie), a jednocześnie trwa procedura odszkodowawcza z ubezpieczycielem.

► Charakter zdarzenia losowego

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości, zdarzenia losowe to wszystkie niepewne, incydentalne i nadzwyczajne zdarzenia, niezależne od woli jednostki i wykraczające poza normalne ryzyko działalności. Do takich zdarzeń należą m.in. pożary, powodzie, wichury, gradobicia czy uderzenia pioruna. Od 2015 r. w rachunkowości nie występuje już pozycja „zyski i straty nadzwyczajne”. Wszystkie skutki zdarzeń losowych prezentuje się w pozycji pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych, które służą ujęciu zdarzeń niebędących elementem działalności podstawowej jednostki.

► Sposób ujęcia strat i odszkodowań

W księgach rachunkowych należy dokonać następujących ujęć:

• straty w majątku (np. towary, środki trwałe, środki trwałe w budowie, wyposażenie) – na koncie „Pozostałe koszty operacyjne”,
• koszty likwidacji i uprzątnięcia szkód (np. demontaż, złomowanie, usługi rzeczoznawcy) – również na koncie „Pozostałe koszty operacyjne”,
• odszkodowanie należne od ubezpieczyciela – na koncie „Pozostałe przychody operacyjne”. Ujęcia dokonuje się na dzień powstania obowiązku ubezpieczyciela, tj. należy przyjąć datę decyzji o wypłacie odszkodowania, jeśli z jej treści jednoznacznie wynika, że środki zostaną przekazane.

► Księgowanie odszkodowania

Jeżeli jednostka otrzymała decyzję o przyznaniu odszkodowania, księguje należność w wysokości określonej w decyzji:

• Wn „Pozostałe rozrachunki – Ubezpieczyciel”,
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne”.

Po wpływie środków pieniężnych:

• Wn „Rachunek bieżący”,
• Ma „Pozostałe rozrachunki – Ubezpieczyciel”.

Jeżeli wysokość odszkodowania nie pokrywa całej wartości szkód, różnica stanowi stratę obciążającą wynik finansowy w pozycji pozostałych kosztów operacyjnych.

► Środki trwałe i środki trwałe w budowie

Jeżeli zniszczeniu uległy środki trwałe, jednostka powinna:

• odnieść nieumorzoną wartość środka trwałego w ciężar „Pozostałych kosztów operacyjnych”,
• jednocześnie przeksięgować dotychczasowe umorzenie na „Umorzenie środków trwałych”.

W przypadku środków trwałych w budowie jednostka powinna przeprowadzić test na utratę wartości (art. 28 ust. 7 u.r.), a w razie potrzeby dokonać odpisu aktualizującego w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Uwaga! Koszty związane z usuwaniem skutków pożaru (np. odbudowa, remont, demontaż, uprzątnięcie pogorzeliska) nie zwiększają wartości początkowej inwestycji, tylko obciążają wynik finansowy bieżącego okresu.

► Różnice między ubezpieczeniem a dotacją

W przypadku gdy jednostka otrzymałaby pomoc publiczną lub dotację na odbudowę zniszczonego majątku, świadczenie takie należy rozliczyć zgodnie z art. 41 ustawy o rachunkowości – jako rozliczenia międzyokresowe przychodów, rozliczane w czasie proporcjonalnie do amortyzacji nowo wytworzonych aktywów. Natomiast odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia zawsze ujmuje się bezpośrednio w pozostałych przychodach operacyjnych.

Przykład