Poradnia ubezpieczeniowa. Odpowiadamy na pytania czytelników

• W jakim terminie pracownik musi złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy
• Jak liczyć 90 dni, w ciągu których absolwent szkoły wyższej ma zostać objęty ubezpieczeniem chorobowym, żeby mieć prawo do świadczeń chorobowych od pierwszego dnia pracy
• Czy obowiązuje zakaz wypłaty zasiłku przysługującego w związku z opieką nad dzieckiem, które przebywa w szpitalu
• Dlaczego płatnik, który ustala okres zasiłkowy dla pracownika, musi uwzględnić czas jego choroby podczas zatrudnienia u innego pracodawcy

Jedynym terminem, jaki ogranicza pracownika, jest termin przedawnienia roszczeń o wypłatę zasiłków. Zgodnie z art. 67 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje. Zatem w opisywanym przypadku pracownik na złożenie wniosku o zasiłek ma 6 miesięcy liczone od 28 lutego 2025 r., a więc ostatniego dnia okresu, za jaki zasiłek przysługuje.

Ustawa zasiłkowa przewiduje jednak przedłużenie tego terminu, jeżeli niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn niezależnych od osoby uprawnionej. W takim przypadku termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia (art. 67 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Jeśli jednak niewypłacanie zasiłku w całości lub w części było następstwem błędu płatnika składek, który jest jednocześnie płatnikiem zasiłków albo ZUS, roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się po upływie 3 lat.

We wniosku o zasiłek opiekuńczy pracownik musi podać informacje określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej z 8 grudnia 2015 r. wymienionego w podstawie prawnej, w tym m.in. że nie ma domownika mogącego zapewnić opiekę w okresie. Pracownik nie musi składać wniosku o wypłatę zasiłku opiekuńczego za każdy dzień, na który otrzymał zaświadczenie lekarskie, z którego wynika konieczność zapewnienia opieki choremu dziecku.

Samo zaświadczenie jest bowiem dowodem usprawiedliwiającym nieobecność pracownika w pracy zgodnie z par. 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Zatem mimo niezłożenia wniosku o zasiłek opiekuńczy nieobecność pracownika jest usprawiedliwiona.

Skoro pracownik nie złożył jeszcze wniosku o zasiłek, to płatnikowi nie biegnie termin na wypłatę tego świadczenia. Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy zasiłkowej płatnicy wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do świadczenia.

Pracownik ma prawo do świadczeń chorobowych, jeśli w ciągu 90 dni od uzyskania dyplomu przystąpił do ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) ubezpieczony pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego, a zatem także do wynagrodzenia chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Ustawa zasiłkowa przewiduje kilka wyjątków od powyższej zasady. Zgodnie z art. 4 ust. 2 do okresu ubezpieczenia wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

W opisywanym przypadku zastosowanie będzie miał wyjątek określony w art. 4 ust. 3 pkt 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z nim od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego (także wynagrodzenia za czas choroby) przysługuje absolwentom szkół lub uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów, lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej.

Zatem w przypadku zatrudnienia absolwenta szkoły wyższej znaczenie ma dzień uzyskania (wydania) dyplomu jej ukończenia.

Tak, należy wypłacić pracownikowi zasiłek opiekuńczy.

Jak wynika z art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat. Dowodem potwierdzającym, że ubezpieczony musi sprawować opiekę nad chorym dzieckiem, jest zaświadczenie lekarskie określone w art. 55 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z ust. 3 zaświadczenie to zawiera m.in. okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, datę urodzenia tego członka rodziny i stopień jego pokrewieństwa lub powinowactwa z ubezpieczonym.

W myśl art. 34 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. W opisywanej sytuacji wątpliwość nie dotyczy jednak tego, czy jest domownik, który może zająć się dzieckiem, ale czy to, że mimo iż dziecko ma zapewnioną opiekę w szpitalu, wymaga również opieki rodzica. Przepisy nie rozstrzygają tego zagadnienia wprost, ale z drugiej strony ustawa zasiłkowa nie wymienia takich okoliczności jak pobyt dziecka w szpitalu jako okoliczności wyłączających prawo rodziców do zasiłku opiekuńczego. Skoro zatem podstawą do wypłaty zasiłku opiekuńczego jest zaświadczenie lekarskie stwierdzające konieczność opieki nad dzieckiem, to płatnik nie może podważać decyzji lekarza w tej kwestii. Jeśli zatem lekarz uznał, że 12-letnie dziecko wymaga opieki rodziców w szpitalu, to należy wypłacić zasiłek.

Oczywiście, gdyby okazało się, że pracownik mimo wystawionego zaświadczenia nie opiekuje się dzieckiem przebywającym w szpitalu, odpowiednie zastosowanie miałby art. 17 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z jego ust. 1 ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego (w tym przypadku – opiekuńczego) za cały okres tego zwolnienia. Brak prawa do zasiłku w takim przypadku stwierdza jednak ZUS i orzeka o tym w stosownej decyzji. Gdy zasiłek został już pobrany, ZUS zobowiązuje ubezpieczonego do jego zwrotu.

Tak, płatnik musi wliczyć niezdolność do pracy do jednego okresu zasiłkowego.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa) zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy np. z powodu kwarantanny – nie dłużej jednak niż przez 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż przez 270 dni.

Jak zaś wynika z art. 9 ust. 1 ustawy zasiłkowej, do powyższego okresu wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, jak również okresy niemożności wykonywania pracy. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Z przepisów zasiłkowych nie wynika, aby nowy płatnik zasiłków musiał zawsze na nowo otwierać okres zasiłkowy swojemu pracownikowi. Zatem także w opisywanej sytuacji płatnik będzie musiał doliczyć okres niezdolności do pracy trwającej od 24 lutego 2025 r. do okresu niezdolności do pracy, która przypadała na okres listopad-grudzień 2024 r. i styczeń 2025 r. u poprzedniego płatnika.

Jednak podstawę wymiaru zasiłku płatnik musi obliczyć od wynagrodzenia uzyskanego tylko u niego, a więc z uwzględnieniem tylko wynagrodzenia za luty 2025 r. Skoro pracownik nie przepracował w całości miesiąca, płatnik musi zastosować metodę obliczania hipotetycznego wynagrodzenia określonego w art. 37 ustawy zasiłkowej. Jeśli zatem pracownik otrzymuje wynagrodzenie stałe, jako hipotetyczne wynagrodzenie za luty należy przyjąć kwotę określoną w umowie. Jeśli natomiast pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne, kwotę otrzymanego wynagrodzenia za luty 2025 r. należy podzielić przez dni przepracowane przez pracownika, a następnie pomnożyć przez liczbę dni roboczych, które pracownik powinien był przepracować. ©℗