Czy pracodawca musi udzielić urlopu bezpłatnego żołnierzowi WOT?

Mój pracownik odbywa rotacyjnie terytorialną służby wojskową. Obecnie wykonuje zadania związane z pomocą przy powodzi. Czy muszę udzielić mu na ten czas bezpłatnego urlopu? Czy mogę się nie zgodzić na urlop, uzasadniając to potrzebami pracodawcy?

Zasady udzielenia urlopu bezpłatnego określa art. 174 kodeksu pracy. Zgodnie z nim na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Okresu tego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Przy udzielaniu takiego urlopu bezpłatnego, dłuższego niż trzy miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. W jednym z komentarzy [W. Muszalski, K. Walczak (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Wyd. 14, Warszawa 2024] jego autorzy wskazali, że „ten urlop jest udzielany przez pracodawcę na wniosek pracownika, a więc tylko od uznania pracodawcy zależy jego realizacja. Wniosek pracownika ma znaczenie oferty, zgoda pracodawcy oznacza jej przyjęcie. Pracodawca, rozpatrując wniosek pracownika, bierze pod uwagę ewentualny cel urlopu i potrzebę zapewnienia normalnego toku pracy w zakładzie. Bez względu na przyczyny uzasadniające wniosek, pracodawca może odmówić udzielenia urlopu, przy czym odmowa w tym przypadku nie podlega kontroli organów rozstrzygających spory ze stosunku pracy.” Przepisów tych nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi.

A właśnie sytuacja pracownika powołanego do pełnienia terytorialnej służby wojskowej, która to formacja wchodzi w skład sił zbrojnych, jest szczególna. I tak zgodnie z art. 11 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny siły zbrojne mogą brać udział m.in. w: zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych, akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego.

W kontekście zwolnienia od pracy terytorialsów na szczególną uwagę zasługują przepisy zgrupowane w art. 305 ustawy o obronie ojczyzny. Zgodnie z nim pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, urlopu bezpłatnego na okres trwania tej służby. Urlopu udziela się na wniosek, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa – na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji. W czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio do żołnierza rezerwy.

Zatem przywołany wyżej przepis ustawy o obronie Ojczyzny trzeba traktować jako przepis szczególny w stosunku do przepisów dotyczących urlopu bezpłatnego udzielanego na podstawie art. 174 k.p.

Należy uznać, że pracodawca jest związany wnioskiem urlopowym pracownika pełniącego służbę w WOT. Nie może odmówić udzielenia takiego urlopu. Nie mają tu znaczenia okoliczności dotyczące pracodawcy i potrzeb zakładu pracy. Pracownikowi przysługują bowiem z mocy prawa szczególnie uprawnienia związane z jego statusem – żołnierza pełniącego terytorialną służbę wojskową. Jednym z głównych zadań tej formacji jest zwalczanie klęsk żywiołowych i likwidacja ich skutków. ©℗