Założenie spółki cywilnej w trakcie korzystania 
z ulgi na start nie wpłynie na prawo do tej obniżki

Rozpoczęłam prowadzenie działalności gospodarczej. Korzystam z ulgi na start, mam do niej prawo jeszcze przez cztery miesiące. Chciałabym założyć z koleżanką spółkę cywilną. Czy nie stracę prawa do ulgi na start, a potem do innych ulg w składkach? Może lepiej założyć spółkę po zakończeniu prawa do ulg?

Ulga na start została określona w art. 18 ust. 1 prawa przedsiębiorców. Ten przepis pozwala nowym przedsiębiorcom opłacać jedynie składkę zdrowotną, bez składek na ubezpieczenia społeczne. Stanowi on, że przedsiębiorca, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem jej rozpoczęcia w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres sześciu miesięcy od dnia podjęcia tej działalności. Przedsiębiorca w każdej chwili może zrezygnować z tej ulgi.

Co ważne, ta ulga nie przysługuje wszystkich osobom prowadzącym pozarolniczą działalność w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, lecz tylko prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą. Z ulgi na start nie skorzystają zatem np. wspólnicy spółek osobowych ani wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Spółka cywilna ma jednak inny charakter. Zgodnie z art. 860 par. kodeksu cywilnego przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Pod kątem ubezpieczeniowym osoby tworzące spółkę są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, zatem każdy wspólnik odprowadza za siebie składki. Takie osoby mają prawo do ulg w składkach, w tym do ulgi na start. Powstaje jednak pytanie, jaki wpływ na tę ulgę będzie miała zmiana formy wykonywania działalności – z jednoosobowej na wykonywaną w ramach spółki.

Ważny cel przepisów

Na to pytanie odpowiedział Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 8 stycznia 2021 r., sygn. akt III AUa 694/20. Sąd uznał, że w przypadku rozpoczęcia po raz pierwszy działalności jako działalności jednoosobowej, a następnie zawieszenia tej działalności i prowadzenia innej działalności, która nie jest pierwszą działalnością w rozumieniu art. 18 ust. 1 prawa przedsiębiorców, jest możliwe skorzystanie z ulgi na start z tytułu tej drugiej działalności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odwołaniu stał jednak na innym stanowisku. Co ciekawe, ZUS nie miał nic przeciwko temu, żeby równocześnie wykonywać więcej niż jedną formę działalności gospodarczej i nadal korzystać z ulgi na start. Sąd, idąc dalej, stwierdził, że skoro według organu rentowego jest możliwe zachowanie ulgi na start w sytuacji osiągania przychodów z dwóch źródeł (dwóch przedsięwzięć gospodarczych), to tym bardziej powinno być możliwe kontynuowanie ulgi mimo zmiany formy prowadzenia działalności gospodarczej w okresie pierwszych sześciu miesięcy.

Sąd powołał się przy tym na cel wprowadzenia przepisów o uldze na start. Zwrócił uwagę, że cel ulgi to wspomaganie inicjatyw gospodarczych w fazie początkowej. Wsparcie przysługuje w okresie pierwszych sześciu miesięcy po podjęciu działalności gospodarczej bez względu na zmianę organizacji prowadzenia tej działalności – zmianę jej formy w sytuacji, kiedy po zawieszeniu działalności podjętej w jednej formie – jednoosobowo – działalność podjęto (kontynuowano) we współdziałaniu z innymi osobami, które to współdziałanie zostało ujęte w ramy spółki cywilnej. Sąd podkreślił, że przedsiębiorca ma prawo do elastycznego kształtowania form działalności gospodarczej z zachowaniem prawa do ulgi. W przepisach nie chodzi bowiem o prowadzenie działalności w konkretnej formie, lecz o prowadzenie działalności gospodarczej jako tytułu podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Także inne korzyści

Nie ma zatem przeszkód, żeby także w opisywanym przypadku przedsiębiorca kontynuował korzystanie z ulgi na start po zmianie formy wykonywania działalności na spółkę cywilną. Nie będzie też przeszkód do skorzystania w tym przypadku z preferencyjnych składek po zakończeniu ulgi na start. Preferencyjne składki zostały określone w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z ust. 1 tego przepisu podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia. To znaczna obniżka wobec najniższej, standardowej kwoty dla osób, które nie są uprawnione do ulgi, tj. 60 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Z preferencyjnych składek, podobnie jak z ulgi na start, nie skorzystają jednak osoby, które:

• prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
• wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.©℗