Odprawa z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Ile pieniędzy przysługuje pracownikowi?

Zasady przyznawania odprawy wynikają z ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Kiedy przysługuje odprawa?

Odprawa ta przysługuje w sytuacji, gdy jednocześnie:

• pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników,
• dochodzi do rozwiązania stosunków pracy z przyczyn, które nie dotyczą pracownika.

Ma to miejsce np. w sytuacji zwolnień grupowych, ale także w ramach zwolnień indywidualnych. Przyczynami są najczęściej względy ekonomiczne, reorganizacyjne, a także upadłość czy likwidacja pracodawcy.

Odprawa ta przysługuje nie tylko w razie wypowiedzeń definitywnych czy porozumień rozwiązujących stosunek pracy, ale także w sytuacji kiedy pracownik nie zaakceptuje nowych proponowanych warunków pracy na podstawie wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i/lub płacy. W tym przypadku jednak nie zawsze pracodawca zobowiązany będzie do wypłaty odprawy. Nie będzie miał takiego obowiązku, gdy po stronie pracownika zaistnieje tzw. współprzyczyna. O współprzyczynie możemy mówić, gdy pracodawca zaproponował pracownikowi odpowiednie warunki pracy/płacy, a pracownik odmówił ich przyjęcia.

Ocena, czy w danej sytuacji mamy do czynienia z istnieniem współprzyczyny, będzie zależeć od kilku czynników (por. postanowienie SN z 26.01.2021 r., I PSK 19/21):

• interesu pracownika i pracodawcy,
• obiektywnej oceny, czy w danych okolicznościach zaproponowane pracownikowi nowe warunki pracy są usprawiedliwione sytuacją pracodawcy i czy osoba znajdująca się w takiej sytuacji jak pracownik, rozsądnie rzecz oceniając, powinna przyjąć zaproponowane warunki,
• faktu, że pracodawca nie ma obowiązku proponować pracownikowi dalszej pracy na zmienionych warunkach, jeżeli istnieją przyczyny uzasadniające wypowiedzenie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika.

Mimo że odprawa nie jest wynagrodzeniem i nie podlega szczególnej ochronie, to pracownik nie może się zrzec do niej prawa (por. wyrok SN z 21.02.2017 r., I PK 76/16). Odprawa spełnia bowiem funkcje podobne do wynagrodzenia.

Jak obliczyć wynagrodzenie za pracę? Jak wyliczyć dodatki, odprawy, odszkodowania? Czytaj w poradniku „Wynagrodzenia 2024. Zasady wyliczania i wypłaty” dostępnym w wydaniu cyfrowym Dziennika Gazety Prawnej

Wysokość odprawy

Wysokość odprawy zależy od zakładowego stażu pracy. Do okresu zatrudnienia wlicza się pracownikowi okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹ k.p. (przejście zakładu pracy) oraz gdy nowy pracodawca jest następcą prawnym w dotychczasowym stosunku pracy.

Poniższa tabela przedstawia wysokość odprawy przysługującej pracownikowi (art. 8 ust. 1 u.z.g.).

Wysokość odprawy nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W 2024 r. limit ten wynosi:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2024 r. – 63 630 zł (15 × 4242 zł);
• od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. – 64 500 zł (15 × 4300 zł).

Wysokość odprawy ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy (więcej o tych zasadach w rozdziale 2 powyżej).

Odprawa a podatek

Odprawa jest opodatkowana podatkiem dochodowym. Nie podlega jednakże oskładkowaniu na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Jeżeli pracownik został przywrócony do pracy i podjął pracę, odprawa może podlegać potrąceniu z należnego mu wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy (tak SN w wyroku z 9.11.1990 r., I PR 351/90 oraz w wyroku z 6.01.2009 r., II PK 117/08). W razie przywrócenia do pracy odpada przyczyna, na podstawie której pracownik był uprawniony do odprawy. Pracodawca ma w takiej sytuacji prawo domagać się zwrotu od pracownika zapłaconej na jego rzecz odprawy.

Więcej na temat odprawa oraz wynagrodzeń przeczytasz w poradniku „Wynagrodzenia 2024. Zasady wyliczania i wypłaty” dostępnym w wydaniu cyfrowym Dziennika Gazety Prawnej.