Tak wynika z odpowiedzi udzielonej przez departament nadzoru i kontroli Głównego Inspektora Pracy (GIP) na pytanie zadane przez Edytę Sieradzką, ekspertkę ds. zatrudniania osób niepełnosprawnych Federacji Przedsiębiorców Polskich. Dotyczyło ono sytuacji jednego z pracodawców, który ma pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zajmującego stanowisko szatniarza. Zakres jego zadań obejmuje m.in. nadzór nad pomieszczeniem szatni, przyjmowanie i wydawanie odzieży, czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem, co w praktyce wiąże się z koniecznością obserwacji otoczenia. Pracodawca ma jednak wątpliwości, jakie normy czasu pracy będą obowiązywać w jego przypadku.

Czas pracy niepełnosprawnego pracownika

Zgodnie z art. 15 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 913 ze zm.), czas pracy osoby zaliczonej do umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Dodatkowo wszyscy niepełnosprawni pracownicy nie mogą pracować w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Od tych reguł są wyjątki przewidziane w art. 16 ustawy, bo nie stosuje się ich do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy lekarz na wniosek pracownika wyrazi na to zgodę. Dlatego pracodawca zastanawia się, czy wspomnianego pracownika, który jest szatniarzem, można uznać za osobę zatrudnioną przy pilnowaniu i stosować ogólne normy czasu pracy.

Jak wyjaśnia GIP, przepisy ustawy o rehabilitacji nie definiują pojęcia zatrudnienia przy pilnowaniu, przyjmuje się więc, że powinno być rozumiane wąsko i odnosić się do zadań zbliżonych do tych określonych w przepisach ustawy o ochronie osób i mienia. Aby praca mogła być uznana za wykonywaną przy pilnowaniu, zasadniczym i dominującym obowiązkiem pracownika musi być sprawowanie dozoru nad osobami lub mieniem w celu zapobieżenia ich utracie, uszkodzeniu lub naruszeniu bezpieczeństwa. Czynności administracyjne, usługowe lub porządkowe – nawet jeśli towarzyszy im element nadzoru – nie są wystarczające do zastosowania wyłączenia z art. 16 ustawy o rehabilitacji.

Obowiązki szatniarza inne niż ochroniarza

Tymczasem w analizowanym przypadku pracownika, który jest szatniarzem, dominujący charakter jego zadań ma wymiar usługowy i organizacyjny – obejmuje bowiem głównie obsługę użytkowników szatni i utrzymanie porządku, a ewentualna obserwacja otoczenia czy reagowanie na incydenty ma charakter uboczny i pomocniczy. W związku z tym nie ma podstaw do przyjęcia, że mamy do czynienia z zatrudnieniem przy pilnowaniu. GIP dodaje przy tym, że dla celów stosowania tego przepisu decydujące znaczenie ma nie sama nazwa stanowiska, ale rzeczywisty zakres i rodzaj wykonywanych czynności.

W konsekwencji wobec pracownika z umiarkowaną niepełnosprawnością, zatrudnionego na stanowisku szatniarza należy stosować skróconą normę czasu pracy i zakaz pracy w porze nocnej i godzinach nadliczbowych, a odstępstwo jest dopuszczalne jedynie, gdy zdecyduje o tym lekarz na wniosek złożony przez osobę niepełnosprawną.