Rada nadzorcza naszej spółki komunalnej, która działa w formie spółki z o.o., chciałaby skorzystać ze zmian, jakie wprowadziła ostatnia nowelizacja kodeksu spółek handlowych. Konkretnie chodzi nam o możliwość powołania doradcy. Czy rada nadzorcza spółki należącej do gminy też ma prawo mieć własnego doradcę? Jeśli tak, to jak wygląda procedura jego powołania i odwołania? Jakie wymagania musi on spełnić? No i co z wynagrodzeniem – czy są tu jakieś kryteria lub ograniczenia?
Faktycznie ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja), która obowiązuje od 13 października br., wprowadziła pewne ciekawe mechanizmy związane ze sprawowaniem nadzoru w spółkach, w tym spółce z o.o. i akcyjnej. A mianowicie chodzi o wprowadzenie możliwości powierzenia określonych zadań dla tzw. doradcy rady nadzorczej.
Bez automatu
W przypadku spółki z o.o. istotny jest nowy art. 2192 k.s.h. Wynika z niego, że – jeżeli umowa spółki tak stanowi, to rada nadzorcza może podjąć uchwałę w sprawie zbadania na koszt spółki określonej sprawy dotyczącej działalności spółki lub jej majątku przez wybranego doradcę (doradca rady nadzorczej). Taki doradca rady nadzorczej może zostać wybrany również w celu przygotowania określonych analiz oraz opinii (par. 1 art. 2192 k.s.h.). Ponadto zarząd zapewnia temu doradcy dostęp do dokumentów i udziela mu żądanych informacji (par. 3 art. 2192 k.s.h.). Przy czym doradca rady nadzorczej oraz osoba fizyczna wykonująca czynności w jego imieniu lub na jego rzecz są obowiązani zachować w tajemnicy wszystkie niemające publicznego charakteru informacje i dokumenty otrzymane od spółki. Co ważne, obowiązek zachowania tajemnicy nie jest ograniczony w czasie (par. 4 art. 2192 k.s.h. ).
Wskazane wyżej zmiany mogą też oddziaływać na spółki komunalne. Zgodnie bowiem z art. 10a ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego działają rady nadzorcze, do których stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych, z zastrzeżeniem przepisów niniejszej ustawy. Należy jednak podkreślić, że rada nadzorcza będzie miała możliwość podjęcia uchwały o powołaniu własnego doradcy, o ile taka możliwość przewidziano w umowie spółki. Przy czym stosowny zapis w umowie spółki nie obliguje w żaden sposób rady nadzorczej do powołania doradcy, to od jej woli zależy, czy chce skorzystać z usług takiej osoby.
Czy warto stosować
Abstrahując od sygnalizowanych wyżej kwestii formalnych, przed podjęciem uchwały w sprawie powołania doradcy rada nadzorcza w spółce komunalnej powinna przede wszystkim zadać sobie pytanie, czy faktycznie jest on jej potrzebny. Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, ale tylko przy założeniu, że doradca nie będzie ulegał żadnych wpływom, presji czy sugestiom ze strony zleceniodawcy. Na marginesie warto zauważyć, że choć spółki komunalne są formalnie samodzielne prawnie, to jednak ich los w dużej mierze zależy – i to w różnych aspektach – od macierzystych jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji powierzenie osobie trzeciej (spoza struktury spółki i samorządu) dokonania ocen, opinii czy analizy określonego zagadnienia może wyjść finalnie spółce na dobre.
Jakie są wymogi do spełnienia
Należy zauważyć, że ustawodawca, wprowadzając możliwość powołania przez radę nadzorczą swojego doradcy, nie dookreślił żadnych wymogów związanych z kompetencjami czy kwalifikacjami zawodowymi osób zajmujących się tymi czynnościami. W praktyce pozostawił więc szerokie pole manewru dla zleceniodawcy usług. Niewątpliwie w interesie rady nadzorczej jest określenie kwalifikacji i wymagań w stosunku do osoby, która ma wykonać usługę, na możliwie wysokim poziomie. Niewątpliwie muszą one (wymagania, kwalifikacje) być wyższe aniżeli kompetencje i kwalifikacje posiadane przez samych członków rady nadzorczej, bowiem w przeciwnym razie angażowanie dodatkowych środków pieniężnych byłoby co najmniej dyskusyjne.
W ślad za dookreśleniem wymagań wobec osoby na stanowisku doradcy powinno być skalkulowane odpowiednie wynagrodzenie. Przepisy w zakresie ustalania wynagradzania ww. osób nie narzucają żadnych rozwiązań. Jest to zresztą uzasadnione rolą, jaką ma odegrać doradca. Ma on raczej wykonywać zadania w miarę potrzeb, a nie permanentnie. Dodatkowo wydaje się, że zakres zadań doradcy powinien być determinowany określoną potrzebą ze strony rady nadzorczej, np. zbadania określonego aspektu działania zarządu czy wydania opinii.
Wykonanie czynności przez doradcę będzie miało podstawy w określonym stosunku cywilnoprawnym noszącym znamiona umowy zlecenia czy innych usług. Powyższe rozważania odnośnie do tymczasowości stosunku prawnego (umowy) łączącego doradcę ze spółką skłaniają do wniosku, że również aspekt powołania czy odwołania powinien być rozpatrywany w kontekście postanowień umownych. W wielu umowach na wykonywanie różnego typu usług znajdują się bowiem stosowne klauzule przewidujące np. możliwość wypowiedzenia umowy przez zleceniodawcę. W konsekwencji od zakresu przedmiotowego umowy zależy, w jakich okolicznościach każda z jej stron będzie uprawniona do wypowiedzenia umowy, czyli w kontekście postawionego pytania. ©℗
Podstawa prawna
ustawa z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 807; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 2192 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1467; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 807)
art. 10a ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 679)
art. 66 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1488)