Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
W czerwcu minął rok od złożenia kolejnego, opracowanego przy udziale organizacji prozwierzęcych, poselskiego projektu ustawy zakazującej hodowli zwierząt na futra (druk nr 703). Prace nad projektem w sejmowej Nadzwyczajnej Komisji ds. Ochrony Zwierząt mają ruszyć we wrześniu. Przypomnijmy, że zgodnie z projektem hodowle będą mogły być legalnie prowadzone do 1 stycznia 2029 r. Dla hodowców przewidziano roszczenie o odszkodowanie – tym większe, im szybciej hodowla zostanie zakończona, a dla pracowników odprawy.
Próby zakazania hodowli zwierząt na futra
Legislacyjne próby wprowadzenia zakazu podejmowane są – jak na razie bez sukcesu – od ponad dekady. A Polska – pomimo spadku liczby hodowanych zwierząt o 80 proc. od szczytu w 2015 r. – jest obecnie drugim co do wielkości producentem futer na świecie (po Chinach). Działa u nas 209 ferm zwierząt futerkowych, na których rocznie hoduje się ok. 3 mln zwierząt. Warunki ich chowu i hodowli reguluje rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 28 czerwca 2010 r. w sprawie minimalnych warunków utrzymywania gatunków zwierząt gospodarskich innych niż te, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej, w którym określono m.in. minimalną powierzchnię klatek.
Społeczna świadomość tego, że trzymanie drapieżników w klatkach (w Polsce nie są stosowane inne systemy niż klatkowe) nie ma nic wspólnego z ich dobrostanem, bardzo się zwiększyła.
W badaniu Centrum Badania Opinii Społecznej z kwietnia 2025 r. 71 proc. ankietowanych stwierdziło, że hodowanie i zabijanie zwierząt dla ich futer nie powinno być dopuszczalne w Polsce. A 66,1 proc. uczestników badania stwierdziło, że należałoby przyjąć ustawę w tej sprawie.
Regulacje hodowli w Unii Europejskiej
Na poziomie prawa unijnego ogólne minimalne wymagania dotyczące ochrony zwierząt hodowlanych zostały określone w dyrektywie Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r. dotyczącej ochrony zwierząt hodowlanych, której zakres obejmuje zwierzęta hodowane do celów produkcji futer. Żadne inne szczegółowe przepisy UE nie odnoszą się do dobrostanu zwierząt futerkowych, a przepisy dyrektywy 98/58 w opinii Komisji Europejskiej (KE) są na tyle ogólne, że nie mogą zostać wdrożone i właściwie egzekwowane. Stąd też w ramach europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Fur Free Europe” ponad 1,5 mln obywateli Europy zaapelowało o zakaz hodowli zwierząt futerkowych i sprzedaży produktów z futer odzwierzęcych w całej UE. A Komisja w odpowiedzi na inicjatywę wskazała do oceny kilka scenariuszy, w tym ewentualny zakaz hodowli i wprowadzania produktów z futer hodowlanych na rynek europejski lub alternatywne środki. Decyzja KE ma zostać przedstawiona do końca marca 2026 r., m.in. po ocenie raportu Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) dot. dobrostanu lisów, jenotów, norek i szynszyli na fermach futrzarskich (oczekiwany w lipcu br.). Do tej pory w ramach prac nad unijnymi rozwiązaniami m.in. w marcu 2024 r. przedstawiciele EFSA i KE wizytowali fińskie fermy futrzarskie, a we wrześniu 2024 r. wizytacją objęto polskie fermy.
Aktualnie komisja zrobiła kolejny krok i 4 lipca zaprosiła wszystkie zainteresowane strony do zgłaszania uwag dotyczących inicjatywy (uwagi można zgłaszać za pomocą kont w mediach społecznościowych na stronie internetowej KE). Jak wskazuje Komisja, strona ta stanowi przestrzeń, w której obywatele mogą wyrażać swoje opinie i wnosić wkład w proces decyzyjny UE, a pozyskane materiały, opinie, uwagi, dowody mają zostać uwzględnione w dalszych pracach nad inicjatywą. Konsultacje, które mają w sposób partycypacyjny i przejrzysty pomóc Komisji w podjęciu decyzji, mają obejmować m.in. ww. czterotygodniowe konsultacje publiczne, ukierunkowane wywiady, studia przypadków, ankiety i warsztaty, badanie opinii państw członkowskich UE.
20 krajów już zakazało hodowli
Większość krajów UE wprowadziła już całkowicie lub częściowo zakaz hodowli zwierząt na futro. Ponad 20 krajów w Europie – w tym Czechy, Słowacja i Litwa – wprowadziło zakaz, nie czekając na unijne rozwiązania. O krok dalej poszła Szwajcaria, która najpierw doprowadziła z uwagi na przyjęte surowe przepisy o dobrostanie do zamknięcia wszystkich ferm, a od 1 lipca 2025 r. stała się pierwszym krajem Europy, który zakazał importu i sprzedaży produktów futrzarskich pochodzących od zwierząt poddanych niehumanitarnemu traktowaniu. Zakaz obejmuje m.in. futra pochodzące od zwierząt hodowanych w intensywnych fermach futrzarskich o złych warunkach bytowych.
Jak wskazywano na posiedzeniach sejmowej komisji nadzwyczajnej, odpowiedzialność za dobrostan zwierząt jest m.in. kwestią moralną. Jeśli zatem weźmiemy pod uwagę, że prawo postrzegane jest jako odzwierciedlenie postaw moralnych dominujących w społeczeństwie, to uznać należy, że potrzebne są ustawowe zmiany w zakresie zwiększenia dobrostanu zwierząt. A kwestie zwiększenia dobrostanu zwierząt futerkowych możemy postrzegać jedynie poprzez wprowadzenie zakazu ich hodowli i zabijania.
