Sposób zagospodarowywania odpadów reguluje ustawowa hierarchia

Sposób zagospodarowywania odpadów nie może być jednym z kryteriów oceny ofert w przetargu. Byłoby to niezgodne z hierarchią postępowania z odpadami – uznała Krajowa Izba Odwoławcza we właśnie opublikowanym uzasadnieniu wyroku.

Międzygminny Kompleks Unieszkodliwiania Odpadów ProNatura w Bydgoszczy zorganizował przetarg na odbiór odpadów powstających w procesie termicznego przekształcania śmieci komunalnych. Przewidział w nim dwa kryteria oceny ofert – cenę (maks. 95 pkt) oraz sposób zagospodarowywania odpadów (maks. 5 pkt). W ramach drugiego kryterium można było otrzymać 5 pkt za recykling, 2 pkt za odzysk i 0 pkt za inne sposoby zagospodarowywania.

Taki sposób ustalenia kryteriów zakwestionowała w odwołaniu jedna z firm zainteresowanych tym zamówieniem. Krajowa Izba Odwoławcza przyznała jej rację i nakazała usunąć kryterium dotyczące sposobu zagospodarowywania odpadów. W uzasadnieniu wyroku przywołała art. 17 ust. 1 ustawy o odpadach (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.). Ten przepis wprowadza następującą hierarchię postępowania z odpadami:

1) zapobieganie powstawaniu odpadów;

2) przygotowywanie do ponownego użycia;

3) recykling;

4) inne procesy odzysku;

5) unieszkodliwianie.

Ta hierarchia jest odzwierciedleniem przepisów unijnych, a konkretnie art. 4 dyrektywy 2008/98/WE w sprawie odpadów. Pozostałe regulacje krajowe doprecyzowują te normy. W przypadku tego zamówienia szczególne znaczenie miał par. 10 ust. 1 rozporządzenia ministra rozwoju w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów oraz sposobów postępowania z odpadami powstałymi w wyniku tego procesu (Dz.U. z 2016 r. poz. 108 ze zm.), zgodnie z którym odpady poddaje się odzyskowi, a w przypadku braku takiej możliwości – unieszkodliwia się je ze szczególnym uwzględnieniem frakcji metali ciężkich.

Zdaniem składu orzekającego przy kryteriach ustalonych w tym przetargu hierarchia postępowania z odpadami mogłaby nie zostać zachowana.

„W ocenie izby, zastosowane przez zamawiającego kryterium w postaci sposobu zagospodarowania odpadów jest nieprawidłowe, ponieważ powyższe przepisy nie dają możliwości wprowadzania kryteriów i ważenia, który proces zastosować. W związku z powyższym, izba nie zgadza się z zamawiającym, iż hierarchia z odpadami zgodnie z ustawą o odpadach została w specyfikacji warunków zamówienia zachowana, ponieważ, jak słusznie zwrócił uwagę odwołujący w odwołaniu oraz na rozprawie «może się okazać, iż w przedmiotowym postępowaniu na pierwszym miejscu będzie wykonawca proponujący procedurę unieszkodliwiania, ponieważ wygra korelacją ceny i sposobu zagospodarowania», a czego zdaje się nie zauważać zamawiający” – podkreślono w uzasadnieniu rozstrzygnięcia.

KIO odwołała się również do orzecznictwa sądów administracyjnych, które potwierdza konieczność postępowania z odpadami według określonej kolejności. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 30 grudnia 2020 r. (sygn. akt II SA/Lu 656/20) uznano, że hierarchia sposobów postępowania z odpadami opiera się na założeniu, że istnieją procesy, które należy realizować w pierwszej kolejności (zapobieganie powstawaniu odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling) oraz w dalszej kolejności, jeśli tych priorytetowych nie da się zastosować (inne procesy odzysku czy ostatecznie, gdy nic innego nie wchodzi już w grę, unieszkodliwianie).

„W ocenie izby zamawiający wprowadził zapisy do specyfikacji warunków zamówienia, które nie pozwalają na uzyskanie najlepszych efektów zamówienia w zakresie środowiskowym” – podsumował swój wywód skład orzekający. ©℗

orzecznictwo