Prowadzę działalność gospodarczą polegającą na przetwarzaniu odpadów. Ostatnio wojewódzki inspektor ochrony środowiska przeprowadził u mnie kontrolę, a w jej następstwie zostało skierowane do mnie zarządzenie pokontrolne. W zarządzeniu wskazano ogólnie, że mam podjąć działania „w kierunku uregulowania stanu formalnoprawnego w zakresie gospodarki odpadami i w zakresie pobieranej wody z własnego ujęcia”. Mam wątpliwości, jak rozumieć te sformułowania. Czy z uwagi na tak nieprecyzyjne postanowienia mogę zaskarżyć zarządzenie pokontrolne do sądu administracyjnego?
Obecnie nie ma wątpliwości, że zarządzenie pokontrolne może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego, gdyż ma ono charakter władczy. Nakazuje ono bowiem adresatowi powiadomić organ w terminie wskazanym w zarządzeniu o zakresie podjętych i zrealizowanych działań służących wyeliminowaniu wskazanych naruszeń. Z tego powodu jego treść musi być czytelna, a niedostatki w tym zakresie mogą stanowić podstawę skutecznej skargi.
Konkretne wskazania
Takie stanowisko zajął również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z 22 kwietnia 2022 r. (sygn. akt II SA/Bk 166/22). Sąd ten wskazał, że prawidłowo sformułowanemu zarządzeniu pokontrolnemu powinna zostać nadana taka treść, która pozwoli adresatowi jasno odczytać, jakie naruszenie jest mu zarzucane i jakie działania powinien podjąć, aby prawidłowo wykonać nakaz wynikający z zarządzenia i jednocześnie nie narazić się na odpowiedzialność karną – stosownie do wymogów zawartych w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Właściwe sformułowanie w zarządzeniu pokontrolnym treści obowiązku ułatwi również organowi kontrolującemu weryfikację, czy obowiązek ten został prawidłowo wykonany (por. wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim, sygn. akt II SA/Go 660/18).
WSA w Białymstoku w przytoczonym wyżej wyroku zwrócił uwagę na wadliwą treść zarządzenia, które nakładało obowiązek zwiększenia nadzoru nad dokumentami stosowanymi podczas przyjmowania do zakładu. Zdaniem sądu nie jest jednak jasne, czy chodzi np. o wprowadzenie systemu identyfikacji dokumentów, systemu przeglądu i weryfikacji aktualności archiwów, uporządkowanie dokumentacji, zapewnienie dostępności i aktualności, zabezpieczanie ich przechowywania czy też o inne procedury związane z nadzorem nad dokumentacją. Na podstawie akt sprawy wydaje się, że powinność ta dotyczy prowadzenia ewidencji odpadów, jednak trzeba podkreślić, że wszelkie obowiązki muszą zostać sprecyzowane w zarządzeniu. Nie można wymagać od strony domyślenia się, chociażby z treści protokołu, które powinności ma na myśli organ administracji. Treść zarządzenia powinna przy tym ściśle korespondować ze zdarzeniami, które zostały wskazane w protokole kontroli, a powiązanie to nie może być swobodne.
Uzasadnienie dla uchylenia
Ponadto białostocki sąd uznał, że równie abstrakcyjny i tym samym niewykonalny obowiązek nałożony został w punkcie zarządzenia, w którym organ wymaga od spółki „podjęcia działań zapobiegających naruszeniu zasad międzynarodowego przemieszczania odpadów, w tym dotyczących współpracy z zagranicznymi kontrahentami, wysyłającymi odpady i surowce do P.”. Również w tym przypadku w ocenie sądu z tych sformułowań nie sposób wyprowadzić jednoznacznych wniosków dotyczących działań koniecznych do realizacji celu „zapobieżenia naruszeniu zasad międzynarodowego przemieszczania odpadów”. Ostatecznie sąd ocenił, że taka nieprecyzyjna treść zarządzenia pokontrolnego powinna skutkować jego uchyleniem. W rezultacie nie wiadomo bowiem, jakie konkretnie działania powinien podjąć przedsiębiorca, aby wypełnić tak sformułowane zarządzenie.
Zatem w sytuacji czytelnika, jeżeli zalecenia pokontrolne są niejasne, to możliwe jest ich zaskarżenie. Dodajmy, że na wadliwość podobnych ogólnikowych sformułowań, jak użyte w przypadku skierowanych do niego wytycznych zarządzenia pokontrolnego (np. zwrotów w rodzaju: „uregulować stronę formalnoprawną gospodarki odpadami”, „podjąć działania w kierunku uregulowania stanu formalnoprawnego w zakresie wprowadzania pyłów i gazów do powietrza” itp.) wskazywano już w orzecznictwie (zob. np. wyroki WSA w Poznaniu: z 17 marca 2011 r., sygn. akt. II SA/Po 908/10; z 20 października 2011 r., sygn. akt IV SA/Po 751/11; z 8 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Po 966/11).
!Prawidłowo sformułowanemu zarządzeniu pokontrolnemu powinna zostać nadana taka treść, która pozwoli adresatowi jasno odczytać, jakie naruszenie jest mu zarzucane i jakie działania powinien podjąć, aby prawidłowo wykonać nakaz wynikający z zarządzenia i jednocześnie nie narazić się na odpowiedzialność karną.
Podstawa prawna
• art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1070)
