Umowa o dzieło to umowa nazwana, uregulowana w kodeksie cywilnym, w której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Umowa o dzieło jest umową zobowiązującą, odpłatną i wzajemną. Do jej zawarcia nie jest wymagana szczególna forma.
Przedmiot umowy
Przedmiotem świadczenia strony przyjmującej zamówienie jest wykonanie dzieła. Może mieć ono charakter materialny (np. wykonanie: aranżacji wnętrza lub mebli, remont mieszkania, malowanie) i niematerialny (stworzenie utworu muzycznego). Przedmiotem świadczenia zamawiającego jest wynagrodzenie.
Obowiązki wykonawcy
Przyjmujący zamówienie ma obowiązek wykonania dzieła w określonym terminie, o określonej jakości i wydania go zamawiającemu. Wykonawca nie musi wykonywać go osobiście, chyba że strony postanowiły tak w umowie lub wynika to z charakteru dzieła (np. artystycznego).
Gdy przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
Jeśli wykonawca wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową – zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym jego upływie zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie.
Jeśli dzieło ma wady, zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu wykonawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym jego upływie nie przyjmie naprawy. Wykonawca może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów.
Jeśli wady usunąć się nie dadzą albo z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający może od umowy odstąpić, pod warunkiem że wady są istotne. Jeżeli wady nie są istotne – zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. Także wtedy, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie wyznaczonym przez zamawiającego.
Obowiązki zamawiającego
Podstawowym obowiązkiem zamawiającego jest uiszczenie wynagrodzenia i odebranie dzieła. Jeśli strony inaczej nie postanowią – przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła, a gdy dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna – należy się ono z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych.
Wysokość wynagrodzenia za wykonany projekt można ustalić na trzy sposoby:
* przez wskazanie podstaw jego ustalenia (wskaźniki, stawki),
* na podstawie kosztorysu, tj. zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów,
* ryczałtowo (wynagrodzenie za całość dzieła w jednej sumie pieniężnej).
Gdy strony przyjęły wynagrodzenie kosztorysowe, a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego (np. obwieszczenie Prezesa GUS) zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia.
Jeśli podczas wykonywania dzieła okaże się, że konieczne jest przeprowadzenie dodatkowych prac, nieprzewidzianych w zestawieniu będącym podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający (inwestor) – przyjmujący zamówienie może żądać podwyższenia wynagrodzenia. Jeśli natomiast zestawienie sporządził wykonawca, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych. Przyjmujący zamówienie nie może jednak żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeśli wykona prace dodatkowe bez zgody zamawiającego.
Jeśli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, nawet jeśli wcześniej nie dało się przewidzieć rozmiaru kosztów prac. Nie dotyczy to sytuacji, gdyby wykonanie dzieła groziło mu rażącą stratą.
Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. W takim wypadku zamawiający może jednak odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Do umowy zawartej, w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z osobą fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą ruchomą, w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową, stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej.
PRZYKŁAD
Pani X zleciła wykonanie ogrodzenia panu Y według własnego projektu, o określonej wysokości 1,40 m. Po rozpoczęciu przez niego prac okazało się, że wykonuje je niezgodnie z projektem, zmienił też wysokość ogrodzenia. Pani X może wyznaczyć termin wykonawcy na dokonanie zmian, a po jego upływie od umowy odstąpić.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Jeśli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym jego upływie będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.
Umowa o dzieło - do wypełnienia
Podstawa prawna
* Art. 627–646 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).