Ulgi i odliczenia w zeznaniu rocznym PIT w pytaniach i odpowiedziach

Podatnik przez wiele lat prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą, a także dokonywał wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) w maksymalnie przysługujących mu kwotach i z tego tytułu korzystał z odliczenia ich od dochodu w zeznaniach rocznych. Podatnik 31 stycznia 2023 r. zakończył prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, a w grudniu 2023 r. wpłacił na IKZE 12 483 zł. Czy może on odliczyć całą tę kwotę w zeznaniu rocznym za 2023 r., czy tylko 8322 zł (bo taki jest limit dla osób, które nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej)?

Odpowiedź: Wpłaty na IKZE podlegają limitowaniu. Wprawdzie limit ten nie jest określony w ustawie o PIT, lecz wynika z obwieszczenia ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie wysokości kwoty wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego w roku 2023. W ubiegłym roku limit ten wynosił 8322 zł (wysokość kwoty wpłat na „zwykłe” IKZE) oraz 12 483 zł (wysokość kwoty wpłat na IKZE dokonywanych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że w 2023 r. podatnik nie dokonywał wpłat na IKZE jako prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, lecz dopiero po jej zakończeniu. W związku z tym nie zostały spełnione warunki określone w art. 13a ust. 1a ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego i podatnik nie może odliczyć od dochodu kwoty 12 483 zł. Podatnik na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy o PIT w zeznaniu podatkowym składanym za 2023 r. może wprawdzie odliczyć od uzyskanego dochodu wydatki poniesione tytułem wpłaty na IKZE, do wysokości całości wpłaconych środków, lecz wysokość tego odliczenia nie może przekroczyć limitu ustalonego zgodnie z art. 13a ust. 1 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, który w 2023 r. wynosił 8322 zł. Takie stanowisko prezentują również organy podatkowe (por. interpretacja indywidualna dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 października 2023 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.592.2023.2.KK).

Odpowiedź: Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT podstawę obliczenia podatku stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 23o, art. 23u, art. 24 ust. 1, 2, 3b–3e, 4–4e, 6 i 21 lub art. 24b ust. 1 i 2 ustawy o PIT, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Z kolei w myśl art. 26 ust. 7a pkt 1 ustawy o PIT za wydatki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT, uważa się wydatki poniesione na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. W interpretacji indywidualnej z 4 marca 2024 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.8.2024.1.KP, dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że: „Adaptacja mieszkania jest to zatem przeróbka, mająca nadać mu inny charakter, przystosować do innego użytku, natomiast wyposażenie mieszkania – to przydanie mu rzeczowych elementów zwiększających jego walory użytkowe. Zatem, adaptacja i wyposażenie lokalu (budynku) mieszkalnego musi ułatwiać osobie niepełnosprawnej egzystowanie w tym lokalu (budynku), biorąc pod uwagę rodzaj niepełnosprawności. Stąd też w przypadku każdego niepełnosprawnego wydatki na adaptację i wyposażenie lokalu (budynku) mieszkalnego mogą być inne, gdyż powinny odzwierciedlać potrzeby wynikające z niepełnosprawności.

(…) przy spełnieniu warunków określonych we wskazanych wyżej przepisach osoba niepełnosprawna lub osoba posiadająca na utrzymaniu osobę niepełnosprawną może odliczyć poniesiony wydatek niezależnie od tego jakie schorzenie jest podstawą wydania orzeczenia o niepełnosprawności. Warunkiem jest wykazanie związku pomiędzy tym wydatkiem a niepełnosprawnością w taki sposób, by organy podatkowe mogły uznać, że został on poniesiony w związku z potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności oraz, że pomiędzy rodzajem poniesionego wydatku a niepełnosprawnością istnieje ścisły związek, np. okazując się zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza specjalistę stosownie do stanu zdrowia osoby niepełnosprawnej”.

W świetle ww. interpretacji (por. także interpretacje indywidualne dyrektora KIS z 22 grudnia 2023 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.780.2023.2.AK, z 25 maja 2023 r., nr 0112-KDIL2-1.4011.247.2023.2.KP) uzasadnione jest uznanie poniesionego wydatku w postaci zakupu i montażu klimatyzacji za wydatek na adaptację mieszkania i jego wyposażenie, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności córki podatnika. Pan Krzysztof może więc odliczyć te wydatki w ramach ulgi rehabilitacyjnej, gdyż spełnia także pozostałe warunki jej zastosowania określone w art. 26 ustawy o PIT.

Odpowiedź: Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o PIT od dochodu mogą zostać odliczone darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: u.d.p.p.) m.in. organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 u.d.p.p., prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele. W interpretacji indywidualnej dyrektora KIS z 14 listopada 2023 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.648.2023.1.DA, czytamy zaś: „(…) zakres ulgi określonej w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, związanej z darowiznami na rzecz określonych w tym przepisie organizacji nie uzależnia dokonania odliczenia od posiadania przez obdarowaną organizację formalnego statusu organizacji pożytku publicznego. Istotne jest, aby jednostka obdarowana prowadziła działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych i nie była jednostką sektora finansów publicznych”.

W analizowanym przypadku fundacja jest podmiotem określonym w art. 3 ust. 2 u.d.p.p., a jej celem statutowym jest prowadzenie działalności w zakresie nauki, edukacji, oświaty i wychowania. Oznacza to, że fundacja prowadzi działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych w myśl art. 4 ust. 1 pkt 14 u.d.p.p. Ponadto fundacja oświadczyła, że przeznaczy ją na działania pożytku publicznego w zakresie edukacji, oświaty i wychowania. Należy uznać, że wszystkie warunki odliczenia darowizny od podstawy obliczenia podatku dochodowego określone w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a ustawy o PIT zostały spełnione. Trzeba jednak pamiętać, że można odliczyć kwotę faktycznie przekazanej darowizny, nie więcej jednak niż 6 proc. swojego dochodu (art. 26 ust. 5 ustawy o PIT). ©℗