Choć obowiązki z nimi związane wykraczają poza zakres umowy o zwykłe prowadzenie ksiąg i rozliczeń podatkowych, to klienci często oczekują w tych sprawach konkretnych, merytorycznych działań od księgowych. Szczególnie teraz, gdy trzeba zacząć myśleć o sporządzeniu dokumentacji CT i przygotowaniu informacji TPR
Bez zbędnego straszenia warto przypomnieć, że zaniechanie lub zaniedbanie obowiązków w zakresie sporządzenia dokumentacji cen transferowych, a co za tym idzie jej brak lub jej sporządzenie niezgodnie ze stanem faktycznym, jest czynem karalnym spenalizowanym w kodeksie karnym skarbowym zagrożonym karą grzywny nawet do 720 stawek dziennych. Takie dodatkowe zagrożenie może z jednej strony motywować do jeszcze większego zaangażowania przy wypełnianiu tych obowiązków, jednak z drugiej może skutkować intensyfikacją sporu o to, kto tak naprawdę powinien troszczyć się o realizację obowiązków w tym zakresie - zwłaszcza gdy księgi jednostki są prowadzone przez zewnętrzne biuro rachunkowe. Tymczasem w rzeczywistości spory kompetencyjne są tutaj całkowicie nieuzasadnione. Ponad wszelką wątpliwość sporządzenie dokumentacji cen transferowych wykracza poza zakres umowy o zwykłe prowadzenie ksiąg i rozliczeń podatkowych. Oczywiście w poszczególnych umowach może to być normowane w specyficzny sposób, lecz przy braku wyraźnego wskazania, iż obowiązek ten ciąży na podmiocie zajmującym się rozliczeniami podatkowymi (nawet jeżeli jest doradcą podatkowym), nie powinno budzić wątpliwości, że w ramach stałej obsługi nie tylko nie sporządza on dokumentacji, ale nawet nie jest zobligowany do badania, czy na kliencie ciąży powinność jej sporządzenia.
Nie oznacza to jednak, że biuro może tematykę cen transferowych całkowicie pomijać. Nawet jeżeli nie wynika ona z obowiązków kontraktowych, biuro rachunkowe powinno orientować się w tych przepisach i zwrócić klientowi uwagę, że mogą na nim ciążyć obowiązki w tym zakresie i byłoby wskazane, żeby zwrócił się do doradcy podatkowego, który ustali, czy i w jakim zakresie konieczne jest sporządzenie dokumentacji cen transferowych. Innymi słowy, o ile klienci biur rachunkowych mają prawo oczekiwać wsparcia w tych sprawach ze strony księgowych, o tyle w praktyce najczęściej nie mogą żądać, by to oni sporządzili dokumentację, czy nawet ustalili, do których transakcji powinna ona być przygotowana. To jest zadanie doradców podatkowych (o ile dany podmiot nie zatrudnia specjalisty od cen transferowych) ściśle współpracujących z księgowymi, od których uzyskują dane konieczne do wykonania zleconej im pracy (czy to weryfikacji, czy następnie przygotowania dokumentacji). Bardzo często klienci biur rachunkowych korzystają natomiast z wiedzy i doświadczenia swoich księgowych już przy pozyskiwaniu i ocenie ofert doradców podatkowych i jest to ponad wszelką wątpliwość dobra praktyka (zwłaszcza że najczęściej to właśnie księgowi bezpośrednio współpracują z doradcą podatkowym).
Nie tylko dokumentacja
Za 2021 r. należy sporządzić nie tylko dokumentację cen transferowych, ale również oświadczenie o jej przygotowaniu oraz informację o cenach transferowych (TPR). Ten ostatni obowiązek dotyczy również niekiedy tych jednostek, które są zwolnione z obowiązków przygotowania samej dokumentacji cen transferowych. O ile nie może być wątpliwości co do tego, kto podpisuje takie oświadczenie i informację (bynajmniej nie jest to księgowy), o tyle w praktyce najczęściej to właśnie na barkach księgowych spoczywa obowiązek merytorycznego przygotowania informacji TPR. To, czy takie merytoryczne przygotowanie informacji TPR wchodzi w zakres stałej obsługi księgowo-podatkowej, w każdym przypadku wynika z umowy łączącej strony, jednak niezależnie od treści takiego kontraktu, zawierając umowę z doradcą o przygotowanie dokumentacji cen transferowych, warto w niej zapewnić sobie jego wsparcie merytoryczne przy wypełnianiu informacji TPR.
Terminy
W tym roku pierwszy dzwonek w szkole to nie jest ostatni moment na realizację obowiązków w zakresie cen transferowych dla podmiotów, których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym lub jest do niego zbliżony. I nie chodzi o to, że w ramach pierwszej odsłony Polskiego Ładu (tj. ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw; Dz.U. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1265) termin do przygotowania dokumentacji został wydłużony do dziesiątego miesiąca od końca roku podatkowego, a termin na przygotowanie informacji TPR do jedenastego miesiąca, a także zniesiono obowiązek złożenia oświadczenia o przygotowania dokumentacji. Tak nie jest, bo te zmiany nie mają zastosowania do transakcji z 2021 r. - faktycznie będą miały zastosowanie dopiero po zakończeniu 2022 r.! Te nowe zasady sporządzania dokumentacji i przekazywania informacji o cenach transferowych mają zastosowanie do transakcji lub ich części, które występują po 2021 r. Podobnie jest, jeżeli chodzi o oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych.
Podkreślić należy, że w odniesieniu do dokumentacji cen transferowych, informacji TPR oraz oświadczenia dotyczących transakcji za 2021 r. mają zastosowanie regulacje obowiązujące w 2021 r. (z zastrzeżeniem zmiany dotyczącej analizy porównawczej i analizy zgodności - o tym poniżej).
Więcej czasu na realizację obowiązków w zakresie cen transferowych podatnicy (również w odniesieniu do spółek transparentnych podatkowo) zyskali z powodu COVID-19 (chociaż gdyby się dobrze zastanowić, to w tym przypadku tak naprawdę uwzględniono chyba również specyficzną wojenną sytuację geopolityczną i ekonomiczną). W każdym razie dzięki art. 31z ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1783; dalej: specustawa covidowa) kolejny raz przedłużone zostały terminy sprawozdawcze i informacyjne dotyczące cen transferowych. O ile standardowy termin na przygotowanie dokumentacji, złożenie oświadczenia i informacji TPR za 2021 r. upływałby z końcem dziewiątego miesiąca od końca roku podatkowego, o tyle na podstawie art. 31z ust. 1 specustawy covidowej został on przedłużony o trzy miesiące. W praktyce oznacza to, że jeżeli podatnik ma rok podatkowy równy kalendarzowemu, wówczas termin do realizacji tych obowiązków za 2021 r. upływa z końcem grudnia 2022 r.
Jeżeli podatnik CIT ma inny rok podatkowy i zgodnie z ogólnymi zasadami miał złożyć TPR-C w terminie od 1 stycznia do 30 czerwca 2022 r., wówczas ma przedłużony termin do 30 września 2022 r.
Analizy nie zawsze konieczne
Na zakończenie warto wspomnieć, że zdecydowana większość nowych, wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu, rozwiązań w zakresie cen transferowych w praktyce będzie miała zastosowanie dopiero do transakcji z roku podatkowego 2022. To dotyczy m.in. tego, że lokalna dokumentacja cen transferowych ma być sporządzona w formie elektronicznej. Jednak już sporządzając lokalną dokumentację cen transferowych do transakcji 2021 r., warto uwzględnić to, że w przypadku:
1) transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące (w ostatnim roku) mikro przedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą w rozumieniu odpowiednio art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1570),
2) transakcji innych niż transakcje kontrolowane, dla których obowiązek sporządzenia dokumentacji wynika z kontaktów bezpośrednich lub pośrednich z podmiotami z rajów podatkowych
- lokalna dokumentacja cen transferowych może nie zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności.
W tym bowiem przypadku, działając na korzyść podatników, prawodawca „przyspieszył” zastosowanie tych regulacji.
