Opublikowane w poniedziałek sprawozdanie EY zostało zamówione przez Komisję Europejską i jest już trzecim podsumowaniem funkcjonującego od ubiegłego roku Europejskiego Funduszu Inwestycji Strategicznych. EFIS to instrument służący realizacji Planu Inwestycyjnego dla Europy, tzw. planu szefa KE Jean-Claude'a Junckera, dzięki któremu w ciągu trzech lat w unijną gospodarkę ma być zainwestowane 315 mld euro.
EFIS oparty jest na systemie gwarancji będących niewielką częścią wspomnianych 315 mld euro. Żaden kraj nie ma z góry określonej puli środków, jakie dostanie, co oznacza, że polskie projekty konkurują z przedsięwzięciami z innych krajów.
Z audytu funkcjonowania Funduszu wynika, że nie jest on jednak zrównoważony geograficznie. Do 30 czerwca 2016 roku udało się go uruchomić wprawdzie w 26 z 28 krajów członkowskich, ale w starej UE, czyli 15 krajach, z których składała się Wspólnota przed rozszerzeniem w 2004 r., ulokowano 91 proc. wsparcia. Do pozostałej 13, czyli głównie krajów Europy Środkowo-Wschodniej, trafiło zaledwie 9 proc. środków (nie licząc wielonarodowych projektów).
Według EY powodem niższego wsparcia EFIS w naszej części kontynentu jest konkurencja ze strony europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych (Polska jest największym odbiorcą środków z funduszu spójności w UE). Raport zwraca jednak uwagę na to, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej mają "mniejszą zdolność do rozwijania dużych projektów, mniejsze doświadczenie w partnerstwie publiczno-prywatnym, słabiej rozwinięty rynek Venture Capital" oraz ogólnie małe projekty.
Komisja Europejska chciałaby łączenia europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych z EFIS. Unijna komisarz ds. polityki regionalnej Corina Cretu mówiła we wrześniu, że w Polsce ogromny potencjał jest m.in. w projektach dotyczących zwiększania efektywności energetycznej.
Wiceminister rozwoju Jerzy Kwieciński przyznawał, że w zeszłym roku Polska była prawie niewidoczna, jeśli chodzi o udział w planie inwestycyjnym, ale - jak zapewniał - już udało się to zmienić. Według danych rządu w tzw. oknie dla dużych projektów finansowanych Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) zatwierdził już 9 polskich inwestycji o wartości ponad 7,1 mld zł. Finansowanie dostaną dwie inwestycje spółek skarbu państwa, trzy projekty samorządowe i cztery prywatne.
W komunikacie, w którym Komisja Europejska odniosła się do raportu EY, podkreślano, że zawiera on rekomendacje zgodne w dużej części z propozycjami samej KE dotyczącymi wzmocnienia i przedłużenia działania EFIS, w tym zachęcania do bliższej współpracy z krajowymi bankami rozwojowymi ze szczególnym uwzględnieniem regionów rozwijających się.
Z danych Komisji Europejskiej wynika, że operacje zatwierdzone w ramach Planu Inwestycyjnego dla Europy przez Europejski Bank Inwestycyjny osiągnęły dotychczas wartość 24 mld euro. Mają one uruchomić inwestycje o łącznej wartości 138,3 mld euro. Państwa członkowskie i inwestorzy prywatni mogą przesyłać do EBI propozycje projektów, które są wspierane gwarancjami z EFIS.