Zakaz zrzeszania się pracowników i prokuratorów IPN w związkach zawodowych wynikający z ustawy o Instytucie jest, zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, niezgodny z Konstytucją. RPO poinformował o złożeniu w tej sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego.
RPO podkreśla, że pracownicy i prokuratorzy zatrudnieni w Instytucie Pamięci Narodowej nie mogą zrzeszać się w związkach zawodowych, chociaż takie prawo posiadają inni prokuratorzy i urzędnicy.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich ten wynikający z ustawy o IPN zapis jest niezgodny z konstytucją. RPO powołuje się tu na artykuł stanowiący, że wolność tworzenia i działania związków zawodowych należy do zasad ustrojowych i przypomina, że konstytucja zapewnia "wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców".
Rzecznik wskazuje również na zapis konstytucji mówiący, że "zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców oraz innych wolności związkowych może podlegać tylko takim ograniczeniom ustawowym, jakie są dopuszczalne przez wiążące Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe".
"Prawo zrzeszania się (koalicji w sferze publicznej) jest powszechnie uznanym standardem i tylko w nielicznych przypadkach ustawodawca może wprowadzić odstępstwa od niego" - napisano w poniedziałek w informacji na stronie RPO.
Podkreślono w niej również, że zakaz przynależności do związku zawodowego wynika w ustawie o IPN "z samego faktu statusu pracownika lub prokuratora IPN".
"Tłumaczenie, że osoby te wykonują czynności wysoce poufne, nie jest do zaakceptowania. Przecież praca każdego prokuratora, urzędnika państwowego czy też pracownika służby cywilnej zawsze łączy się z poufnością. A jednak wszyscy oni mogą zrzeszać się w związkach zawodowych" - zaznaczono.
Zdaniem RPO, wyłączenie pracowników i prokuratorów IPN zostało co prawda uczynione w ustawie, spełnia więc wymóg formalny przewidziany w konstytucji, nie spełnia jednak wymogów materialnych.
"Nie ma związku między pozbawieniem tej kategorii pracowników wolności zrzeszania się a koniecznością ochrony takich wartości jak ochrona środowiska, zdrowie, moralność publiczna albo wolności i prawa innych osób" - zauważył RPO.
Również klauzula bezpieczeństwa lub porządku publicznego – w ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich – nie uzasadniała w tym przypadku wykluczenia wskazanych podmiotów z korzystania z wolności zrzeszania się w związkach zawodowych.
"Ustawodawca, mając świadomość różnorodności zadań realizowanych przez IPN, nie podjął nawet próby oceny, w jakiej relacji do wolności związkowych pozostaje treść owych poszczególnych zadań wykonywanych przez pracowników i prokuratorów IPN. Dlatego uznać należy, że wyłączenie to ma charakter arbitralny" - stwierdził RPO.
Według niego wyłączenie to przełamuje też wynikający z konstytucji zakaz naruszania istoty konstytucyjnych wolności. "Nie wprowadza ono bowiem ograniczeń w korzystaniu z wolności zrzeszania się w związkach zawodowych, lecz wyłącza ową wolność w stosunku do wszystkich prokuratorów i pracowników zatrudnionych w IPN" - konkluduje Rzecznik (PAP)