Prokuratura IPN przypomina, że zbrodnia popełniona na Polakach była "prowadzona w latach 1937-1938 na terenie byłego Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich", a zapoczątkował ją "rozkaz Ludowego Komisarza NKWD Nikołaja Jeżowa z 11 sierpnia 1937 r.". W sumie represjami - jak zaznacza IPN - objęto 139 835 osób, w tym 111 091 osób skazano na karę śmierci.
"Uprasza się wszystkie osoby mające wiedzę o powyższych zdarzeniach, w szczególności członków rodzin osób represjonowanych, o kontakt" - czytamy w ogłoszonym na stronie IPN komunikacie. Wszyscy, którzy w tej sprawie mogą pomóc Instytutowi proszeni są o kontakt z Oddziałową Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie pod numerem telefonu (91) 312 94 03 lub (91) 312 94 06. Informacje w tej sprawie można również przesyłać na e-mail: robert.osinski@ipn.gov.pl
Prokuratura Instytutu podała jednocześnie, że wstępne czynności dotyczące operacji NKWD prowadzone są "w sprawie zbrodni komunistycznej, będącej jednocześnie zbrodnią przeciwko ludzkości". Tego rodzaju wstępna kwalifikacja prawna oznacza m.in., że zbrodnia ta nie ulega przedawnieniu.
Z informacji uzyskanych wcześniej przez PAP wynika, że śledztwo w sprawie tzw. operacji polskiej NKWD, najprawdopodobniej rozpocznie się na początku przyszłego roku. "W mojej ocenie była to największa zbrodnia popełniona na Polakach w historii naszego narodu" - powiedział PAP dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i zastępca Prokuratora Generalnego Andrzej Pozorski. Zapewnił też, że śledztwo w tej sprawie będzie jednym z najważniejszych jakie do tej pory prowadziła prokuratura IPN.
Podkreślił też, że celem śledztwa będzie wszechstronne i procesowe wyjaśnienie wszystkich okoliczności dotyczącej tej zbrodni, m.in. ustalenie jej sprawców, okoliczności, a także oddanie hołdu pomordowanym i ich rodzinom. "Poza przesłuchaniami jeszcze żyjących świadków zamierzamy podjąć bardzo szerokie i głębokie kwerendy archiwalne - w Polsce i poza granicami kraju, by zebrać jak najwięcej informacji na temat tej zbrodni" - mówił PAP Pozorski. Dodał też, że ze względu na zakres mordu NKWD, w tym dziesiątki tysięcy ofiar, śledztwo może potrwać kilka lat.
Pion śledczy IPN nigdy wcześniej nie prowadził postępowania w sprawie zbrodni NKWD popełnionej na Polakach w latach 1937-1938. Umożliwiła je dopiero nowelizacja ustawy o IPN z tego roku, która przesunęła zakres badań Instytutu od 1917 r. (wcześniej przepisy wyznaczały tę granicę od 1939 r.).
Eksterminację Polaków w latach 1937-1938 funkcjonariusze NKWD przeprowadzili na podstawie rozkazu operacyjnego nr 00485, który szef NKWD Nikołaj Jeżow wydał 11 sierpnia 1937 r. Rozkaz, przed jego wydaniem, zaakceptowało Biuro Polityczne Komitetu Centralnego WKP(b) z Józefem Stalinem na czele. W ocenie niektórych historyków w wyniku tej zbrodni funkcjonariusze NKWD zamordowali od 140 tys. do nawet 200 tys. osób narodowości polskiej.