W projekcie nowelizacji specustawy pomocowej są rozwiązania związane z utratą prawa do świadczeń przez obywateli Ukrainy po wyjeździe z Polski. Informacje o dacie wyjazdu uchodźców ZUS lub gminy będą otrzymywać od Straży Granicznej. Będą mogły też wezwać pobierających pomoc do stawiennictwa.
Rząd przyjął we wtorek projekt nowelizacji ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Regulacja wprowadzi rozwiązania systemowe dotyczące m.in. edukacji, rynku pracy czy opieki nad dziećmi. Pierwsze czytanie projektu w Sejmie ma się odbyć w czwartek.
Wśród projektowanych rozwiązań są też takie, których celem jest wyeliminowanie przypadków pobierania świadczeń przez obywatela Ukrainy, który utracił do nich prawo. Zgodnie z obowiązującymi przepisami obywatel Ukrainy po miesiącu od wyjazdu z Polski traci prawo legalnego pobytu wynikające ze specustawy. Tym samym takiej osobie przestają przysługiwać świadczenia realizowane przez ZUS lub organy gminy.
W uzasadnieniu do projektu zaznaczono, że te instytucje nie są uprawnione do rozstrzygania o legalności pobytu Ukraińców w Polsce, bo jest to kompetencja Straży Granicznej. Aby skutecznie mogły eliminować przypadki nadużyć, niezbędna jest - czytamy - informacja od SG. Zgodnie z projektem Komendant Główny SG udostępni ZUS-owi lub organowi gminy, ustalającym prawo do świadczeń, m.in. informację o dacie końcowej okresu pobytu obywatela Ukrainy na terytorium RP.
Inne projektowane rozwiązanie pozwoli tym instytucjom wezwać obywatela Ukrainy, który otrzymuje lub ubiega się o świadczenie, do osobistego stawiennictwa we wskazanej jednostce w terminie trzech dni roboczych. Jeśli taka osoba się nie stawi, wypłaty zostaną wstrzymane. Jeśli się stawi po upływie terminu i będzie spełniała warunki uprawniające do świadczeń, będą one wypłacane od następnego miesiąca.
W projekcie są ponadto rozwiązania dotyczące gospodarowania przez samorządy budynkami przeznaczonymi na cele mieszkalne. Celem zmian jest uproszczenie procedur związanych z przebudową, remontem lub zmianą sposobu użytkowania, które rozpoczęłyby się do 31 lipca 2024 r. Zachowane zostaną podstawowe wymagania dotyczących nośności i stateczności konstrukcji oraz bezpieczeństwa użytkowania, bezpieczeństwa pożarowego, higieny, zdrowia i środowiska.
O kwestii pustostanów, które samorządy mają jako zasoby komunalne, mówił na wtorkowej konferencji wiceszef MSWiA, pełnomocnik rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy Paweł Szefernaker. "Samorządy od początku wskazywały, że jest wiele takich lokali. Żeby było jasne, te lokale będą do wykorzystania przez Polaków i przez Ukraińców. Także przez Polaków, którzy oczekują na mieszkania komunalne" - podkreślił.
Projekt zmieni też przepisy dotyczące wniosków o świadczenie za pomoc obywatelom Ukrainy. Przewiduje m.in. rozwiązanie przejściowe w przypadku pomocy uchodźcom nieposiadającym numeru PESEL. Wnioski za pomoc takim osobom będzie można złożyć w ciągu 14 dni od wejścia w życie nowelizacji za okres do 29 kwietnia.
Projekt wprowadzi też terminy dotyczące wszystkich pozostałych wniosków o świadczenie za pomoc. Wnioski obejmujące okres przed wejściem w życie noweli, będzie można składać do końca lipca, a wnioski obejmujące okres po jej wejściu w życie - w terminie miesiąca od ostatniego dnia pomocy. Spóźnione wnioski nie będą rozpoznawane.
Autorka: Agnieszka Ziemska