Zaprezentowany w połowie lipca przez Komisję Europejską projekt pakietu zmian w unijnych regulacjach dotyczących oddziaływania gospodarki na klimat daje nadzieję na transformację gospodarki Starego Kontynentu i zwiększenie jej konkurencyjności oraz uniknięcie katastrofy klimatycznej
Fit for 55 to pakiet bardzo ambitny, który ma umocnić pozycję Unii Europejskiej jako światowego lidera w przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym. Ale nie o ambicje w nim chodzi. Jest jedynie narzędziem do realizacji wyznaczonych celów. Zasadniczym jest zapobieżenie katastrofie klimatycznej - pakiet jest próbą dostosowania europejskiej polityki do realizacji celów Porozumienia Paryskiego z 2016 r., zakładającego ograniczenie globalnego ocieplenia znacznie poniżej 2°C względem epoki przedprzemysłowej i dążenie do zatrzymania wzrostu temperatur na poziomie 1,5°C.
Aby to osiągnąć, potrzebna jest redukcja gazów cieplarnianych i taki właśnie jest cel pakietu Fit for 55, podobnie zresztą jak realizowanej od trzech dekad europejskiej polityki klimatycznej. Ekologia i polepszenie komfortu życia Europejczyków mają znaczenie zasadnicze, ale chodzi też o uniknięcie niepoliczalnych kosztów zmian klimatu - gwałtownych zjawisk pogodowych powodujących wielomilionowe straty, klęsk suszy lub powodzi zagrażających życiu, zdrowiu i bezpieczeństwu żywnościowemu.
/>
Cele klimatyczne UE mają być realizowane w sposób sprawiedliwy, racjonalny pod względem kosztów oraz konkurencyjny i dać gospodarce innowacyjny impuls. Taki, jak widać już w energetyce, gdzie dekarbonizacja i postawienie na odnawialne źródła energii (OZE) przyczyniło się do dynamicznego rozwoju całej branży, a w ostatecznym rozrachunku do spadku kosztów budowy instalacji fotowoltaicznych czy wiatraków. O skali rozwoju technologii może świadczyć fakt, że obecnie powstaje turbina wiatrowa o mocy większej niż cała pierwsza morska farma wiatrowa sprzed dekad. Kolejny mocny impuls mogą dać np. prace nad wykorzystaniem wodoru.
Cały pakiet to ponad 4 tys. stron dokumentów składających się na 13 propozycji aktów legislacyjnych, obejmujących wiele sektorów gospodarki - od energetyki, poprzez transport aż po rolnictwo. Mówiąc ogólnie, zawiera zestaw unijnych aktów prawnych, które mają na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. względem roku 1990. Ma on być zrealizowany do 2030 r. Zdaniem wielu ekspertów Fit for 55 jest niezbędnym krokiem, by zrealizować zapowiedziany w Europejskim Zielonym Ładzie cel, jakim jest osiągniecie przez wspólnotę neutralności klimatycznej najpóźniej do 2050 r.
Założenia są ambitne, a dyskusja nad propozycjami wciąż jest w toku. Proces legislacyjny Fit for 55 potrwa do 2023 r. Zmiany zapisane w Fit for 55 muszą zostać jeszcze zaakceptowane przez poszczególne państwa unijne oraz Parlament Europejski. Dlatego nowe wytyczne mogą zacząć obowiązywać najwcześniej w 2024 r.
Część zawartych w pakiecie propozycji legislacyjnych to nowe projekty, większość - zmiany w istniejących regulacjach. Do najważniejszych należą modyfikacje w handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) - przede wszystkim dalsze ograniczanie puli dostępnych pozwoleń na emisje CO2, co umocni trend wzrostowy ich cen. Zmniejszona ma być też liczba darmowych pozwoleń, np. w lotnictwie oraz planowane jest rozszerzenie systemu na kolejne sektory, m.in. transport morski, drogowy i budownictwo.
Sektor transportowy czekają radykalne zmiany. Pakiet przewiduje zmniejszenie norm emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i dostawczych - o 55 proc. od 2030 r. i o 100 proc. od 2035 r. w porównaniu z poziomami z 2021 r. Oznacza to, że wszystkie nowe pojazdy rejestrowane od 2035 r. mają być bezemisyjne.
Zmienione rozporządzenie w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych nałoży na państwa członkowskie wymóg zwiększenia zdolności ładowania proporcjonalnie do sprzedaży samochodów bezemisyjnych oraz wymóg instalacji punktów ładowania i tankowania na głównych autostradach w regularnych odstępach.
Zmienią się również zapisy rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego, w którym dla każdego państwa członkowskiego określone zostaną zaostrzone wartości docelowe w zakresie redukcji emisji pochodzących z budynków, transportu drogowego i krajowego transportu morskiego, rolnictwa, odpadów i niektórych sektorów przemysłu.
Równie ważne jak dekarbonizacja jest oszczędzanie energii. Ma temu służyć m.in. propozycja zwiększenia tempa termomodernizacji budynków sektora publicznego. Każdego roku 3 proc. tego rodzaju obiektów ma być modernizowanych pod kątem efektywności energetycznej.
Istotną kwestią jest również przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii. Zostanie ustalony zwiększony poziom docelowy, zgodnie z którym do 2030 r. 40 proc. energii należy wytwarzać przy użyciu OZE.
Zmiany dotkną także rolnictwa i leśnictwa. We wchodzącym w skład pakietu rozporządzeniu ustanowiono ogólny cel UE dotyczący usuwania dwutlenku węgla przez naturalne pochłaniacze, wynoszący 310 mln ton CO2 rocznie do 2030 r. Do 2035 r. UE powinna dążyć do osiągnięcia neutralności klimatycznej w sektorach użytkowania gruntów, leśnictwa i rolnictwa, co dotyczy również emisji rolniczych innych niż CO2, takich jak pochodzące ze stosowania nawozów i od zwierząt gospodarskich. Strategia leśna UE zakłada m.in. zasadzenie 3 mld drzew w całej Europie do 2030 r.
Pakiet Fit for 55 jest ambitnym programem transformacji całej unijnej gospodarki. Skala wyzwań jest ogromna, ale i środki przewidziane na wsparcie przemian robią wrażenie, podobnie jak determinacja państw członkowskich UE, które chcą powstrzymać zmiany klimatu i degradację środowiska, a gospodarkę skierować na nowe tory.
ADS