Kaufland wycofał butelkę 3,001. Prezes tłumaczy: "To pomyłka"

Polski system kaucyjny wystartował 1 października 2025 roku i od pierwszego dnia wzbudza ogromne zainteresowanie konsumentów, producentów i mediów. Nic dziwnego – mówimy o największej od lat zmianie w zasadach gospodarowania opakowaniami po napojach, która dotyka codziennych zakupów milionów Polaków. Wprowadzenie kaucji oznacza, że każdy klient kupując wodę, sok czy napój gazowany, płaci nie tylko za sam produkt, ale także dodatkową opłatę – zwrotną, jeśli odda puste opakowanie do sklepu.

Już pierwszego dnia obowiązywania nowych zasad w centrum uwagi znalazła się butelka Ustronianki o pojemności 3,001 litra, oferowana w gazetce promocyjnej Kauflandu z dopiskiem „nie podlega systemowi kaucyjnemu”. Internet szybko zareagował – w mediach społecznościowych rozpętała się dyskusja: czy sieć świadomie próbuje ominąć przepisy? Czy to legalne? Czy takie produkty mogą podważyć sens całego systemu?

Dzień później, 2 października 2025 r., Kaufland wydał oficjalne oświadczenie. Wyjaśnił, że oferta była błędem, produkt natychmiast wycofano i nie trafi on na półki sklepowe. Sieć podkreśliła też, że nie zamierza szukać „furtki” w prawie, lecz aktywnie wspiera system kaucyjny, w który zainwestowała ponad 235 mln zł.

Na skróty: najważniejsze fakty

• Co się wydarzyło? – W gazetce Kauflandu pojawiła się promocja wody Ustronianka 3,001 l z dopiskiem „nie podlega systemowi kaucyjnemu”.
• Dlaczego bez kaucji? – Polski system obejmuje butelki PET do 3 l. Wszystko powyżej tej granicy pozostaje poza obowiązkiem kaucji.
• Reakcja sieci: – Produkt wycofano ze sprzedaży już 02.10.2025 r., a Kaufland podkreślił, że oferta była błędem.
• Kaucja w systemie: – 0,50 zł (PET i puszki) oraz 1,00 zł (szkło wielorazowe – od 2026 r.).
• Inwestycje Kauflandu: – ponad 235 mln zł w infrastrukturę kaucyjną i automaty do zbiórki w 255 sklepach.
• Podstawa prawna: – art. 42a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. 2013 poz. 888 z późn. zm.).

Dlaczego butelka 3,001 l Ustronianki wzbudziła tyle emocji?

Sprawa wody o pojemności 3,001 litra stała się symbolem tego, jak bardzo literalne zapisy prawa mogą prowadzić do nieoczekiwanych skutków. W ustawie granica objętości została określona precyzyjnie: do 3 litrów. Oznacza to, że wszystkie butelki powyżej tej wartości – nawet o mililitr – pozostają poza systemem kaucyjnym.

Dla przeciętnego klienta różnica pomiędzy 3,0 a 3,001 l jest praktycznie niezauważalna. Jednak z punktu widzenia prawa to dwa zupełnie różne światy. Pierwszy wariant wymaga pobrania kaucji, oznakowania opakowania i wprowadzenia go do obiegu systemowego. Drugi – nie.

Kiedy w gazetce Kauflandu pojawił się komunikat: „Ustronianka 3,001 l – nie podlega systemowi kaucyjnemu”, wielu internautów odebrało to jako próbę obejścia prawa i przykład „kreatywnej księgowości objętościowej”. W mediach społecznościowych nie brakowało komentarzy w stylu: „Tak właśnie będzie wyglądało nasze ekologiczne prawo – wystarczy dodać kroplę wody i kaucja znika”.

Trzeba jednak pamiętać, że podobne przypadki pojawiały się także w innych krajach, które wprowadzały systemy kaucyjne. Graniczne wartości – czy to litr, czy trzy litry – zawsze stwarzają pokusę poszukiwania „furtki”. W Niemczech zdarzały się nawet piwa w butelkach 1,01 l, by ominąć obowiązek kaucji.

Co ogłosił Kaufland w oficjalnym oświadczeniu?

Wydane 2 października oświadczenie Kauflandu jasno stwierdza: sieć nie miała zamiaru obchodzić prawa.

W dalszej części oświadczenia sieć podkreśla, że:

• sprzedaż takiego produktu miałaby marginalną skalę w stosunku do całego asortymentu napojów,
• jeśli nawet w minimalnym stopniu mogłaby podważać sens systemu kaucyjnego, byłoby to sprzeczne z wartościami sieci,
• Kaufland od lat aktywnie wspiera działania proekologiczne i był jednym z pierwszych detalistów w Polsce, którzy inwestowali w infrastrukturę dla systemu kaucyjnego.

Samo tempo reakcji – jeden dzień od publikacji gazetki do wycofania produktu i wydania oświadczenia – pokazuje, że sieci zależało na uniknięciu wizerunkowego kryzysu i jasnym odcięciu się od sugestii o próbach obchodzenia prawa.

Jak działa system kaucyjny od 1 października 2025?

Od początku października konsumenci płacą dodatkowo:

• 0,50 zł za butelkę PET o pojemności do 3 l,
• 0,50 zł za puszkę metalową do 1 l,
• 1,00 zł za butelkę szklaną wielorazową do 1,5 l (ta część systemu ruszy w styczniu 2026).

Zwrot opakowań odbywa się w sklepach – przede wszystkim przez automaty, tzw. butelkomaty. Klient nie potrzebuje paragonu. Wystarczy, że opakowanie ma oznaczenie systemowe, czytelny kod kreskowy i nie jest zgniecione.

System działa w całym kraju, obejmując sklepy powyżej 200 m². Mniejsze placówki mogą przystąpić dobrowolnie, choć dla wielu osiedlowych sklepików konieczność przyjmowania opakowań oznaczałaby poważne problemy logistyczne.

Tabela porównawcza: 3,0 l vs 3,001 l (PET)

System kaucyjny 2025. Czy luka w prawie nadal istnieje?

Tak, i to w sposób oczywisty. Przepisy nie przewidują kaucji dla butelek o pojemności powyżej 3 litrów. Kaufland zrezygnował z wykorzystania tej luki, ale to nie oznacza, że inni producenci lub sieci handlowe nie spróbują pójść tą drogą.

Z punktu widzenia ustawodawcy problem jest realny. Cele środowiskowe, jakie Polska zobowiązała się osiągnąć, zakładają zebranie 77% opakowań do 2025 r. i 90% do 2029 r.. Jeśli część rynku przesunie się w stronę opakowań większych niż 3 l, osiągnięcie tych poziomów stanie się trudniejsze.

Dlatego coraz częściej mówi się o konieczności nowelizacji ustawy – albo poprzez podniesienie limitu objętości, albo poprzez objęcie wszystkich opakowań niezależnie od wielkości. Taka zmiana wymagałaby jednak czasu i konsultacji, a przede wszystkim odpowiedzi na pytanie: czy naprawdę warto włączać do systemu także ogromne butle, które w praktyce mają minimalny udział w rynku?

Jakie mogą być dalsze scenariusze dla rynku?

1. Zmiana prawa – ustawodawca może zdecydować się na nowelizację i włączenie opakowań >3 l do systemu. To wymagałoby jednak całego procesu legislacyjnego i prawdopodobnie nie nastąpi szybko.
2. Nisza marketingowa – niektórzy producenci mogą spróbować wypromować duże butle jako „tańsze w kasie” (bez kaucji). Ich udział w rynku raczej nie będzie duży, ale sama możliwość pozostanie.
3. Scenariusz niemiecki – w Niemczech, gdzie system działa od lat, podobne próby miały miejsce, ale z czasem okazało się, że takie „ponadlimitowe” produkty stanowią ciekawostkę, a nie główny nurt rynku.

FAQ – 6 najczęstszych pytań klientów

1) Czy butelka 3,001 l to obejście prawa?
Formalnie nie. To wykorzystanie luki w przepisach, które obejmują tylko opakowania do 3 l. Kaufland jednak zrezygnował z tego wariantu i wycofał produkt.

2) Czy można oddać 3,001 l do butelkomatu?
Nie. Opakowanie nie ma oznaczenia systemowego i nie jest objęte kaucją, więc automat go nie przyjmie.

3) Czy przy kasie doliczana jest kaucja do 3,001 l?
Nie. Klient płaci wyłącznie za produkt, bez dodatkowej opłaty kaucyjnej.

4) Czy od stycznia 2026 r. takie butle znikną?
Nie, chyba że prawo zostanie zmienione. Na razie >3 l pozostaje poza systemem.

5) Czy paragon jest potrzebny do zwrotu innych butelek?
Nie. Wystarczy, że butelka ma oznaczenie kaucji i kod kreskowy.

6) Ile wynosi kaucja?
0,50 zł dla butelek PET do 3 l i puszek do 1 l; 1,00 zł dla szkła wielorazowego do 1,5 l (od stycznia 2026).