Składka zdrowotna dla mikroprzedsiębiorców – zmiany od 2026

Reformie towarzyszy likwidacja możliwości odliczania części składki w podatku dochodowym, a także wprowadzenie nowych progów dochodowych i zasad rocznego rozliczenia. W praktyce zmiany mają na celu odciążenie mikroprzedsiębiorców z niskimi i średnimi dochodami, ale w przypadku osób o wysokich przychodach obciążenia mogą wzrosnąć.

Składka zdrowotna dla mikroprzedsiębiorców. Jak działa nowy system od 2026 roku?

Obecnie przedsiębiorcy płacą składkę zdrowotną uzależnionąod formy opodatkowania. Na skali podatkowej wynosi ona 9% podstawy wymiaru, czyli dochodu, a na podatku liniowym – 4,9% dochodu. W obu przypadkach obowiązuje zasada, że podstawa wymiaru nie może być niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W przypadku ryczałtu wysokość składki zdrowotnej zależy od progu rocznych przychodów, a podstawę stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z IV kwartału roku poprzedniego. W obecnym systemie:

• składki na skali podatkowej nie można odliczyć ani od dochodu, ani zaliczyć w koszty,
• na podatku liniowym możliwe jest częściowe odliczenie lub zaliczenie do kosztów (w granicach ustawowego limitu),
• na ryczałcie przychód można pomniejszyć o 50% zapłaconych składek.

Nowe zasady naliczania składki zdrowotnej w 2026 roku. Skala podatkowa i podatek liniowy

Od 2026 roku przedsiębiorcy rozliczający się według skali podatkowej lub podatku liniowego zapłacą składkę zdrowotną opartą na dwóch elementach:

• Część zryczałtowana – obliczana od 75% minimalnego wynagrodzenia.
• Część urealniona – naliczana dopiero w przypadku, gdy roczny dochód przekroczy 1,5-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego.

W praktyce oznacza to, że dla dochodów nieprzekraczających ustalonego progu przedsiębiorca zapłaci 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia. Po jego przekroczeniu składka zostanie powiększona o 4,9% od nadwyżki ponad limit.

Składka zdrowotna na ryczałcie 2026 – ile zapłacą przedsiębiorcy z wysokimi przychodami?

Zmiany obejmą także przedsiębiorców rozliczających się ryczałtem. W ich przypadku również pojawi się dwuelementowa podstawa:

• Część zryczałtowana – 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia,
• Część urealniona – dodatkowe 3,5% od nadwyżki przychodu ponad 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego.

Dzięki temu osoby z niższymi przychodami będą płaciły składkę w stałej wysokości, a przedsiębiorcy z wysokimi obrotami odprowadzą dodatkowe środki, proporcjonalnie do osiąganych przychodów.

Reforma obejmuje także osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Od 2026 roku zapłacą one składkę zdrowotną w wysokości 9% od 75% minimalnego wynagrodzenia.

Rozliczenie roczne składki zdrowotnej – limit zwrotu i zasady naliczania nadpłaty

W ramach prac nad ustawą wprowadzono istotne zmiany dotyczące zwrotu nadpłaty. Jeśli nadpłata wynikająca z rocznego rozliczenia nie przekroczy 10-krotności kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (obecnie 16 zł), czyli 160 zł, nie będzie ona zwracana przedsiębiorcy.

Kwota ta zostanie zaliczona na poczet przyszłych składek.

Likwidacja odliczenia składki zdrowotnej od podatku – kogo dotknie najbardziej?

Ustawodawcy zdecydowali o likwidacji możliwości odliczania części zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne w przypadku podatku liniowego i ryczałtu. W przypadku skali podatkowej brak takiego odliczenia obowiązuje już obecnie.

Według danych z uzasadnienia do ustawy reforma obejmie około 2,6 mln przedsiębiorców. Z tego:

• około 2,45 mln zapłaci niższe składki niż obecnie,
• około 131 tys. przedsiębiorców – głównie rozliczających się ryczałtem i osiągających najwyższe przychody – poniesie wyższe koszty.

Ustawodawcy podkreślają, że – „na zmianach zyskają w szczególności ci przedsiębiorcy, którzy osiągają niskie i średnie dochody”.

Dlaczego wprowadzane są zmiany w składce zdrowotnej?

Nowe regulacje mają wspierać najmniejsze firmy. Stała składka ma ułatwić planowanie budżetu i zmniejszyć obciążenia w przypadku niższych dochodów, a progresywny mechanizm zapewnia większy udział w kosztach systemu zdrowia od osób o najwyższych dochodach.

Jak wskazują ustawodawcy – „tak skonstruowane przepisy nie tylko zachowują progresywny charakter składki, ale także obniżają koszty dla większości przedsiębiorców”.

Od kiedy obowiązują nowe przepisy dotyczące składki zdrowotnej?

Nowe zasady dotyczące składki zdrowotnej mają obowiązywać od 2026 roku. Pierwsze rozliczenia roczne według nowych reguł przedsiębiorcy będą składać w 2027 roku za rok podatkowy 2026.