Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024. Cisza wyborcza

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024: Kiedy głosowanie?

Rada Europejska w wydanym 22 maja 2023 r. komunikacie potwierdziła, że wybory do Parlamentu Europejskiego odbędą się w terminie 6–9 czerwca 2024 r. W Polsce zgodnie z treścią Postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 11 marca 2024 r. dzień wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego został wyznaczony na niedzielę, 9 czerwca 2024 r.

Co to jest cisza wyborcza?

Cisza wyborcza została uregulowana w Kodeksie wyborczym. Zgodnie z treścią art. 107 tej ustawy w dniu głosowania oraz na 24 godziny przed tym dniem prowadzenie agitacji wyborczej jest zabronione.

– Cisza wyborcza to nic innego jak zakaz prowadzenia agitacji wyborczej, w tym zwoływania zgromadzeń, organizowania pochodów i manifestacji, wygłaszania przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych – wyjaśnia w rozmowie z Gazetą Prawną dr Patryk Kuzior, adiunkt Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej.

Pojęcie agitacji w rozumieniu Kodeksu wyborczego tłumaczy mec. Anna Szwed z kancelarii Russell Bedford Dmowski i Wspólnicy.

– Pojęcie agitacji obejmuje wszelkie formy zachęcania wyborców do głosowania, namawiania, przekonywania czy nakłaniania. Zakaz ten obejmuje m.in. zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień oraz rozpowszechnianie materiałów wyborczych. Przy tym, zabroniona jest agitacja wyborcza w lokalu wyborczym oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje – tłumaczy radca prawny Anna Szwed.

Cisza wyborcza a działalność w internecie

Osobną kwestią jest cisza wyborcza w przestrzeni wirtualnej.

– Jeśli chodzi o działalność w internecie, który powoli staje się głównym obszarem aktywności kandydatów ze względu na łatwość dotarcia do potencjalnych wyborców, to musimy wiedzieć, że z naruszeniem ciszy wyborczej w przestrzeni wirtualnej mamy do czynienia, gdy w okresie ciszy wyborczej umieszczone zostają w sieci treści, które stanowią agitację na rzecz konkretnego kandydata czy komitetu wyborczego. W konsekwencji więc trzeba przyjąć, że nie ma potrzeby zawieszania czy zamykania stron internetowych, na których zachęca się do głosowania na rzecz konkretnego kandydata czy komitetu wyborczego na okres ciszy wyborczej – tłumaczy dr Patryk Kuzior.

Kiedy rozpoczyna się cisza wyborcza?

Zgodnie z wyborczym kalendarzem 7 czerwca o godzinie 24.00 kończy się kampania wyborcza. Od tego momentu, a więc od północy 8 czerwca do końca niedzielnego głosowania obowiązywać będzie cisza wyborcza.

– W przypadku gdyby głosowanie zostało przedłużone na przykład z powodu zakłóceń, cisza wyborcza ulegnie przedłużeniu – zauważa mec. Anna Szwed.

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024: Naruszenie ciszy wyborczej

Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem naruszenie ciszy wyborczej jest naruszeniem prawa, które podlega karze grzywny.

– Naruszenie ciszy wyborczej jest według art. 498 Kodeksu wyborczego czynem zabronionym, wykroczeniem zagrożonym grzywną do 5 tysięcy złotych. Warto wyjaśnić, że naruszeniem ciszy wyborczej nie są propagujące programy ugrupowań czy kandydatów plakaty, ulotki, reklamy itp. znajdujące się w przestrzeni publicznej w dniu wyborów, ale umieszczone w niej jeszcze przed rozpoczęciem ciszy wyborczej. Dlatego też zawsze wieczorem w piątek poprzedzający wybory ekipy poszczególnych komitetów wyborczych są szczególnie aktywne w wieszaniu kolejnych banerów i plakatów, zwłaszcza w okolicach lokali wyborczych i na trasach, którymi zwykle uczęszczają do tych lokali wyborcy – wyjaśnia dr Patryk Kuzior.

Sondaże w trakcie ciszy wyborczej

Szczególnym przypadkiem naruszenia ciszy wyborczej jest podawanie w jej trakcie do publicznej wiadomości wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych, wyników wyborów lub wyników sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania.

– Co istotne nie ma tu znaczenia czy ten, kto podaje wyniki takich sondaży, zlecał je czy też je po prostu pozyskał. Zakaz ten nie jest skierowany wyłącznie do mediów, a więc prasy czy stacji radiowych i telewizyjnych, ale właściwie do każdej osoby– zauważa dr Patryk Kuzior.

Ekspert zwraca też uwagę na kwestię rozpowszechniania tego typu informacji np. za pośrednictwem mediów społecznościowych.

– W trakcie ciszy wyborczej należy powstrzymywać się m.in. z rozpowszechnianiem w social mediach danych z tzw. bazarków, gdzie rzekomo podawane są ceny na przykład kolendry czy pistacji. Choć oczywiście aby ponieść odpowiedzialność niezbędne jest udowodnienie sprawcy zamiaru popełnienia czynu opisanego w prawie wyborczym jako zabroniony, to nawet jeśli ktoś powiela w ramach żartu tego typu informacje, które w istocie nie są wynikami żadnych badań, sondaży a są wzięte z przysłowiowego sufitu, może zostać uwikłany w postępowania prowadzone przez organy ścigania, gdy te zostaną powiadomione o podejrzeniu łamania ciszy wyborczej – wyjaśnia dr Kuzior.

Jakie kary grożą za załamanie ciszy wyborczej?

Naruszanie ciszy wyborczej jest niedopuszczalne. Ustawodawca przewidział za jej załamanie wysokie kary.

– Złamanie ciszy wyborczej wiąże się z surowymi konsekwencjami. Kto, w związku z wyborami, w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania prowadzi agitację wyborczą – podlega karze grzywny. Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540, przy czym stawka dzienna nie może być niższa od 10 złotych, ani też przekraczać 2 tys. złotych– wyjaśnia radca prawny Anna Szwed.

Jeszcze surowsze sankcje przewidziane są za publikowanie w czasie ciszy wyborczej wszelkich sondaży związanych z prognozowanymi wynikami.

– W czasie trwania ciszy wyborczej zabronione jest również podawanie do publicznej wiadomości wyników przedwyborczych badań (sondaży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych zachowań wyborczych i wyników wyborów oraz wyników sondaży wyborczych przeprowadzanych w dniu głosowania. Za złamanie tego zakazu grozi kara grzywnyw wysokości od pół do nawet miliona złotych– przestrzega mec. Szwed.

– Ustawodawca uznał, że publikowanie sondaży w trakcie ciszy wyborczej może manipulować wyborcami, mobilizując albo demobilizując ich do pójścia do urn wyborczych i oddania głosu na dany komitet wyborczy, dlatego przewidziana w Kodeksie wyborczym sankcja jest tak dotkliwa – zauważa dr Kuzior.

Państwowa Komisja Wyborcza edukuje

Państwowa Komisja Wyborcza przygotowała cykl materiałów poświęconych wyborom do Parlamentu Europejskiego. Komunikaty, w postaci krótkich filmów instruktażowych, zostały zamieszczone m.in. na oficjalnym kanale PKW na platformie YouTube. Jest wśród nich także materiał edukacyjny wyjaśniający czym jest cisza wyborcza, jak można ją złamać i jakimi konsekwencjami może to się skończyć.