Szersza ochrona ofiar przemocy, Centralny Rejestr Wyborców i sprawniejsza egzekucja administracyjna [SEJM PRZYJĄŁ]

Projekt nowelizacji ustawy o referendum lokalnym, przygotowany przez Kukiz’15, został przyjęty przez Sejm, a jego rozwiązania mają ułatwić organizowanie tego typu plebiscytów. Zmian jest więcej.

• Szersza ochrona ofiar przemocy

Nowa definicja przemocy będzie obejmować nie tylko tę fizyczną, psychiczną i seksualną, lecz także ekonomiczną i mającą miejsce w internecie. Ponadto za osoby doznające przemocy będą uznawane te, które doświadczają jej ze strony byłego partnera oraz dzieci, które są jej świadkiem. Tak przewiduje ustawa z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, która została przyjęta przez Sejm na ostatnim posiedzeniu.

Nowe przepisy wróciły do posłów po tym, gdy Senat wprowadził do nich kilka poprawek. Część z nich została przyjęta, w tym ta zakładająca wykreślenie art. 13 dotyczącego zmian w tzw. specustawie covidowej. Sejm chciał bowiem uchylić przepisy, na podstawie których przedłużona została ważność orzeczeń o niepełnosprawności, dzięki czemu ich posiadacze nie musieli w trakcie epidemii występować o nowy dokument potwierdzający dysfunkcję zdrowotną. Senat uznał jednak, że ta regulacja nie jest związana z głównym celem przyjmowanej ustawy, jakim jest nowelizacja przepisów o przemocy domowej, i wprowadził poprawkę usuwającą tę zmianę. Ostatecznie podobnie zdecydowali posłowie i w rezultacie na razie osoby niepełnosprawne będą mogły korzystać z obecnych orzeczeń. Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta, a wejdzie w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

• Będzie działał Centralny Rejestr Wyborców

Do prezydenta trafi nowelizacja ustawy z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1277). Jej głównym założeniem jest budowa Centralnego Rejestru Wyborców (CRW), którego podjęło się Ministerstwo Cyfryzacji. Posłowie odrzucili uchwałę Senatu w sprawie odrzucenia nowelizacji ustawy w całości.

Obecnie gminy prowadzą lokalne rejestry wyborców, za pomocą których sporządzają spisy wyborców na poszczególne wybory, z wykorzystaniem różnych systemów informatycznych. W rezultacie w różny sposób gminy obsługują proces organizacji wyborów, przekazywania danych do Państwowej Komisji Wyborczej, a także obsługi obywateli zamierzających korzystać z praw wyborczych. Dodatkowo konieczność przekazywania zawiadomień między gminami o zmianach miejsca głosowania wyborców wymaga bardzo dużego zaangażowania urzędników samorządowych w proces dopisywania oraz skreślania wyborców ze spisów, a także powiadamiania o tych czynnościach. Co więcej, wiąże się to także z ryzykiem figurowania danego wyborcy w więcej niż jednym rejestrze lub spisie. W efekcie stworzenia jednego systemu pracownicy samorządowi będą mieć mniej pracy, a przy okazji wykluczone zostaną nieprawidłowości.

• Będzie łatwiej zorganizować skuteczne referendum lokalne

Nowelizacja zakłada m.in. zmniejszenie progu frekwencyjnego wymaganego do ważności referendum z 30 do 15 proc. Dodatkowo wydłużono okres na zbieranie podpisów pod referendum z dwóch do sześciu miesięcy. Co ciekawe, w czasie trwania kadencji samorządowej prezes Rady Ministrów będzie uprawniony do ogłoszenia dwukrotnie terminów referendów lokalnych. Premier najpóźniej na 90 dni od początku kadencji organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego wyznaczy, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, w drodze rozporządzenia, dni przeprowadzenia referendum, te same dla obszaru całego kraju. W sytuacji kiedy w tym terminie planowane jest więcej niż jedno referendum, ich termin ustalany będzie na ten sam dzień.

W poszczególnych gminach mieszkańcy będą mogli skorzystać z możliwości organizacji takiego referendum. Będzie można je przeprowadzać w dzień wolny od pracy. Po raz pierwszy – nie wcześniej niż na 18 miesięcy i nie później niż na 24 miesiące od początku kadencji tego organu. Z kolei po raz drugi nie wcześniej niż na 12 miesięcy i nie później niż na 6 miesięcy przed upływem jego kadencji. Nad nowelizacją będzie jeszcze pracował Senat.

• Sprawniejsza egzekucja administracyjna

Wszczęcie postępowania egzekucyjnego ma być łatwiejsze, bo nie będzie już nadawana klauzula o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej. Taką zmianę zawiera ustawa o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw. Została ona przyjęta przez Senat z trzema poprawkami, a Sejm, do którego nowelizacja ponownie trafiła, ich nie odrzucił. Ponadto ustawa, którą teraz musi jeszcze podpisać prezydent, doprecyzowuje postępowanie w przypadku zajęcia rzeczy lub prawa majątkowego przez dwa organy egzekucyjne oraz wprowadza przepisy umożliwiające przymusowe dochodzenie podatku VAT, gdy miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika poddawanego egzekucji jest w innym państwie.

• Jednak 700 m od wiatraków

Sejm odrzucił poprawki senatorów do nowelizacji ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, które umożliwiały ich zlokalizowanie w odległości nie mniejszej niż 500 m od budynków mieszkalnych i odwrotnie. Posłowie opowiedzieli się za 700-metrowym dystansem. Z ustawy nie znika zasada 10H, zgodnie z którą elektrownie wiatrowe można stawiać w odległości od zabudowań nie mniejszej od dziesięciokrotności całkowitej wysokości wiatraków, jednak gmina będzie mogła w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zmniejszyć ją do ustawowego limitu. Jak wynika z analizy fundacji Instrat, zwiększenie minimalnej odległości do 700 m ogranicza powierzchnię Polski, która będzie dostępna pod inwestycje wiatrowe, o 47 proc. w odniesieniu do 500-metrowej odległości. Wszelkie kontrowersje przy lokalizowaniu elektrowni mają ucinać rozbudowane konsultacje społeczne – zarówno w formie bezpośrednich spotkań z władzami i inwestorem, jak i zdalnych – obejmujące nie tylko gminę realizującą inwestycję, ale również pobliskie samorządy. Dodatkowo inwestor przeznaczy co najmniej 10 proc. mocy zainstalowanej dla mieszkańców, którzy dzięki temu zyskają status prosumenta wirtualnego. Teraz ustawa trafi na biurko prezydenta.

• Szybsze pieniądze na inwestycje drogowe

Sejm uchwalił nowelizację ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Z punktu widzenia samorządów istotne są szczególnie zmiany w ustawie z 23 października 2018 r. o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg (Dz.U. z 2022 r. poz. 505 ze zm.). Dzięki nim wojewodowie już w tym roku, a nie w 2024 r., będą mogli ogłosić nowe nabory na zadania powiatowe i gminne w ramach RFRD. Ministerstwo Infrastruktury chce, aby samorządy jeszcze w tym roku podpisały umowy o dofinansowanie, co wydłuży czas na realizację projektów infrastrukturalnych na drogach gminnych i powiatowych. Na budowę, przebudowę lub ich remonty przeznaczonych ma zostać łącznie ponad 2,5 mld zł. Ustawa dostosowuje również polskie prawo do unijnych regulacji dotyczących systemu elektronicznego poboru opłat drogowych, m.in. poprzez złagodzenie podstawowych warunków świadczenia europejskiej usługi opłaty elektronicznej (EETS), doprecyzowanie obowiązków użytkowników usługi w celu prawidłowego poboru opłat za przejazdy czy ustalenie podziału odpowiedzialności między użytkownikami a dostawcami EETS. Nowelizacja wprowadza również podstawę prawną dla transgranicznej wymiany danych o przypadkach nieuiszczania opłat drogowych, co ma zwiększyć skuteczność egzekucji tego obowiązku na terenie UE. EETS jest dostępny w Polsce od października ub.r. Teraz ustawą zajmie się Senat.

• Sejm wraca do zaostrzonych przepisów

Posłowie odrzucili poprawki Senatu łagodzące niektóre przepisy ustawy o cudzoziemcach. Nowela zaproponowana przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji ma przyspieszyć postępowania w stosunku do osób przekraczających naszą wschodnią granicę, szczególnie na odcinku z Białorusią. Posłowie odrzucili poprawki Senatu zmierzające do utrzymania dotychczasowych terminów na odwołanie od decyzji komendanta oddziału Straży Granicznej skracanych przez nowelizację. Chodzi o np. skrócenie z 14 do 7 dni czasu na odwołanie się od decyzji m.in. w sprawie udzielenia zgody na pobyt tolerowany czy wydania katy pobytu.

Odrzucili też senacką poprawkę przywracającą zawieszenie obowiązku wyjazdu cudzoziemca do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sądu w sprawie nakazania mu opuszczenia polskiego terytorium. Posłowie zaakceptowali natomiast poprawkę senatorów, która ma ułatwić pobieranie i posługiwanie się dokumentami elektronicznymi dziecka będącego pod władzą rodzicielską obywatela Ukrainy. Nowelizacja została skierowana do podpisu prezydenta.

• Urzędy bardziej dostępne cyfrowo

Podmiot publiczny, który umieszcza w swoich internetowych serwisach multimedia, wcześniej nadawane na żywo, będzie miał 14 dni na to, aby dostosować je do wymogów w zakresie dostępności cyfrowej. Taki obowiązek wynika z ustawy o zmianie ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, którą uchwalił Senat, ale w związku z tym, że wprowadził do niej dwie poprawki, ponownie zajęli się nią posłowie, którzy je przyjęli. Ponadto nowelizacja doprecyzowuje przepisy umożliwiające odstąpienie od zapewniania dostępności cyfrowej z uwagi na nadmierne koszty, w taki sposób, że będzie to mogło dotyczyć poszczególnych elementów strony internetowej czy aplikacji, a nie ich całości. ©℗