Zaangażowani rodzice, nierówne obciążenie

Rodzice mają dziś większą świadomość wpływu swoich działań na rozwój dzieci, a rola ojców jest silniej akcentowana niż jeszcze kilka dekad temu. Wiele badań potwierdza, że mężczyźni są bardziej obecni w życiu dzieci i częściej deklarują gotowość do aktywnego udziału w opiece. Co jednak z podziałem obowiązków?

Jaki podział ról

Odpowiedzi dostarczają dane z międzynarodowego programu badawczego Generations and Gender Programme (GGP). W latach 2020–2025 przebadano w jego ramach ok. 30 tys. rodziców w wieku 18–49 lat wychowujących dzieci do 14. roku życia, w kilkunastu lokalizacjach w Europie, Azji i Ameryce Południowej. Wyniki są spójne: podział obowiązków opiekuńczych pozostaje wyraźnie zróżnicowany ze względu na płeć.

We wszystkich analizowanych krajach to kobiety częściej wykonują rutynowe, czasochłonne i wymagające stałej dyspozycyjności zadania – takie jak ubieranie czy opieka nad chorym dzieckiem. Mężczyźni częściej angażują się w aktywności mniej obciążające i bardziej elastyczne, przede wszystkim w zabawę i wspólne spędzanie czasu z dzieckiem. Zaangażowanie ojców rośnie, ale jego struktura pozostaje selektywna.

Polska: podobny wzorzec, znany od lat

Ten sam schemat był widoczny w Polsce już w poprzedniej edycji badania „GGP-PL: Generacje i Rodziny”, realizowanej przez SGH w 2010 r. Analiza odpowiedzi pokazała, że kobiety dominowały w wykonywaniu czynności wymagających regularności i intensywności, takich jak codzienne ubieranie dzieci, pomoc w pracach domowych czy opieka nad chorym dzieckiem. Zadania te były wykonywane zawsze lub zazwyczaj przez kobiety w ok. 55–65 proc. par.

Bardziej partnerski podział dotyczył aktywności postrzeganych jako mniej obciążające. Zabawa z dzieckiem była jedyną kategorią, w której ponad połowa respondentów – ok. 57 proc. – deklarowała równy udział obojga rodziców. Dane te sugerują, że większe zaangażowanie ojców nie oznacza automatycznie przejęcia odpowiedzialności za codzienną, rutynową opiekę.

Dlaczego mężczyźni są bardziej zadowoleni

Nierówny rozkład obowiązków znajduje odzwierciedlenie w poziomie zadowolenia z ich podziału. Najnowsze dane międzynarodowe z lat 2020–2025 pokazują, że mężczyźni przeciętnie deklarują tu wyższy poziom satysfakcji niż kobiety. Podobny wzorzec był widoczny w Polsce już w 2010 r. Średni poziom zadowolenia z podziału obowiązków związanych z opieką nad dziećmi wynosił wówczas 8,24 w skali od 0 do 10, przy czym mężczyźni oceniali go wyraźnie wyżej (8,69) niż kobiety (7,81).

Różnica ta nie jest zaskakująca, jeśli uwzględnić odmienne obciążenia codziennymi zadaniami. Osoby rzadziej wykonujące rutynową, wymagającą stałej dyspozycyjności pracę opiekuńczą częściej postrzegają istniejący podział jako sprawiedliwy i satysfakcjonujący.

Znaczenie dla decyzji o powiększeniu rodziny

Zadowolenie ze związku – w szczególności z podziału obowiązków domowych i opiekuńczych – jest jednym z kluczowych czynników branych pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o powiększeniu rodziny. Trwałe poczucie nierównego obciążenia może osłabiać gotowość do realizacji intencji prokreacyjnych, zwłaszcza wśród kobiet.

Trwa kolejna edycja badania „GGP-PL: Generacje i Rodziny” w Polsce. Nowe dane pozwolą sprawdzić, czy deklarowany wzrost zaangażowania ojców przekłada się na realne zmiany w podziale obowiązków, czy różnice w poziomie zadowolenia kobiet i mężczyzn ulegają zmniejszeniu oraz jakie znaczenie mają one dla planów prokreacyjnych.

Projekt „GGP-PL: Generacje i Rodziny. Panelowe badanie przemian relacji między pokoleniami, w rodzinie oraz między kobietami i mężczyznami” (GGP-PL) jest dofinansowany przez Ministra Nauki w ramach programu „Wsparcie udziału polskich zespołów naukowych w międzynarodowych projektach infrastruktury badawczej”.

Partner