rozwiń ›

– Dzieci kojarzą pozytywnie św. Mikołaja, dlatego reklama, w której aktor Tomasz Karolak wciela się w tę postać, grając pijącego piwo i siedzącego przy choince złożonej z butelek Mikołaja, to oswajanie dzieci z alkoholem. Wychowywanie młodego pokolenia osób, które będą chętnie korzystały z napojów alkoholowych – zwraca uwagę dr med. Bohdan Tadeusz Woronowicz, psychiatra, specjalista psychoterapii uzależnień, założyciel Ośrodka Terapii Uzależnień w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Lekarz przypomina, że to nie pierwsze działanie na rzecz oswajania najmłodszych z alkoholem. – Wielu zapewne pamięta reklamę piwa Żubr, w której zwierzę żubr ratuje jeża. To oczywisty podprogowy przekaz kierowany do dzieci. Najmłodsi mają pozytywnie postrzegać żubra, a co za tym idzie, w przyszłości piwo o tej nazwie. Oswajaniu dzieci z alkoholem służą również bezalkoholowe szampany czy piwa – zauważa Woronowicz.

– Co do takich aktorów, jak Tomasz Karolak, niestety niektórzy celebryci są przekupni i bezrefleksyjnie występują w szkodliwych społecznie reklamach, grając – jak akurat w tym przypadku – pijanego świętego Mikołaja. Świadczy to niestety o poziomie tego celebryty – dodaje.

Ważne

Jak podaje Instytut Matki i Dziecka, alkohol piją również dzieci, choć prawo tego zabrania. Według danych z badań HBSC w Polsce w 2018 r. 34,6% dzieci w wieku 11–15 lat miało już za sobą inicjację alkoholową. 15,5% dzieci w wieku 11–15 lat upiło się co najmniej raz w życiu. Wskaźniki picia i upijania się rosną wraz z wiekiem.

Reklama alkoholu a przepisy prawne w Polsce

Dr hab. Wojciech Stefan Zgliczyński, specjalista ds. społecznych w BEOS, w raporcie przygotowanym dla Biura Analiz Sejmowych podkreśla, że reklama ma istotne znaczenie dla poziomu konsumpcji alkoholu.

Ważne

– O ile w Polsce reklama napojów spirytusowych i wina jest zakazana (m.in. ze względu na ochronę dzieci), o tyle możliwe jest reklamowanie piwa. W efekcie produkt ten jest intensywnie reklamowany, co jest wskazywane jako jeden z głównych czynników wzrostu konsumpcji nie tylko piwa, ale także ogólnego wzrostu konsumpcji alkoholu w Polsce – podkreśla dr Zgliczyński w raporcie.

Autor analizy przypomina, że według rekomendacji PAN należy wprowadzić zakaz reklamy i promocji piwa, w tym bezalkoholowego, utrzymując zakaz reklamy innych napojów alkoholowych.

– Na szczególną uwagę zasługuje sponsoring sportu przez producentów alkoholu, w tym np. sponsoring reprezentacji narodowej, który silnie normalizuje picie alkoholu i ma zły wpływ na osoby młode. Ponadto coraz większe znaczenie mają działania reklamowe w internecie, w tym w mediach społecznościowych, które stają się coraz bardziej popularne ze względu na niższe koszty, większy zasięg, bardziej ukierunkowane i angażujące treści niż media tradycyjne. Co nie jest bez znaczenia w opinii Ministerstwa Zdrowia „organy ścigania marginalizują problem przestępstwa prowadzenia nielegalnej reklamy napojów alkoholowych – czytamy w sprawozdaniu dr. hab. Stefana Zgliczyńskiego.

Reklama wywołała oburzenie. „Pijany Mikołaju, przypomniałeś mi na Święta najgorsze traumy”

Zamieszczona w ostatnim czasie w internecie i transmitowana w TV reklama z udziałem Tomasza Karolaka wywołała wiele reakcji. Wśród zarzutów znalazły się bagatelizowanie problemu uzależnienia od alkoholu, a także brak szacunku dla osób, które ucierpiały przez tę chorobę w rodzinie czy budowanie pozytywnych skojarzeń z trucizną.

Dziennikarka Beata Sadowska w swoich mediach społecznościowych odniosła się do reklamy:

– To nie będzie miły świąteczny post, choć ze świętami związany. Choinka z pustych (w domyśle: już wypitych) butelek i nawalony Święty Mikołaj wpadający przez komin i roznoszący "dobrze wyważony" prezent. Serio?! Tak chcecie się pozycjonować i taki mieć wizerunek?! Naprawdę to jest wasza magia świąt? – napisała.

Następnie przywołała polskie statystyki. – W kraju, gdzie: rocznie spożywa się 11-12 litrów czystego alkoholu na osobę, około 900 tys. ludzi jest uzależnionych, a 2-2,5 mln pije w sposób ryzykowny, ponad 60 proc. sprawców przemocy domowej było pod wpływem alkoholu w momencie interwencji policji. Kto to wymyślił? Kto zaakceptował? Kto wypuścił w świat ten "rodzinny świąteczny" spot?! – przekazała Sadowska.

"Naprawdę spojrzycie w oczy dzieciom chowającym się po kątach w przemocowo-alkoholowych domach? Dla nich święta to trauma, bo nie ma szkoły, a tam przynajmniej są bezpieczne. To im chcecie pokazać, że picie jest cool, bo skoro robi to Święty Mikołaj i — żeby się bardziej nawalić — kradnie nawet prezenty, to… przecież musi być cool! No więc nie jest ani cool ani nawet 6/7. Za to jest obrzydliwe, bezmyślne i szkodliwe społecznie" – podkreśliła dziennikarka.

Do reklamy piwa odniosły się osoby przywołujące historie ludzi, którym alkohol zniszczał rodziny i straumatyzował dzieciństwo.

– Mam przyjaciela, świetny gość, już nieco po pięćdziesiątce, który do dziś nie obchodzi świąt, bo jedyne co pamięta z tego czasu, to pijana matka, która przewróciła się w kuchni przy kuchence i poparzyła gorącym olejem – pisze we wstępie Dominika Wantuch z redakcji Wysokich Obcasów.

Autorka w artykule mającym formę listu do pijanego świętego zastanawia się, czy pomysłodawcy reklamy uważają za zabawne kojarzenie przez dzieci świąt z pijanym Mikołajem i choinką z butelek.

– Drogi, PIJANY Święty Mikołaju, piszę do Ciebie, ponieważ obejrzałam reklamę piwa, w której nawalony wpadasz przez komin, przewracasz się, turlasz po ziemi, aż w końcu z robebeszonym brzucholem siadasz przy choince z butelek po piwie i raczysz się alkoholowym trunkiem. Być może ty i pomysłodawcy owej reklamy uważacie, że zabawne jest kojarzenie postaci Mikołaja z alkoholem i budowanie magii świąt wokół choinek z butelek? – czytamy w liście dziennikarki.

Liczba polskich rodzin, w których jest problem alkoholowy

Zgodnie z danymi raportu Akademii Polonijnej w Częstochowie (2024 r.) w Polsce liczba uzależnionych od alkoholu i nadmiernie pijących sięga od 4 do 5 mln. Oznacza to, że osób, które doświadczają skutków alkoholizmu, jest w Polsce około 12 mln.

Ważne

Skala przemocy w polskich domach po alkoholu według statystyk policyjnych

Jak przekazują statystyki policji w 2024 r. przemoc domową pod wpływem alkoholu stosowało 25 704.

25 723 – to liczba dzieci, które doznały przemocy domowej w 2024 r.

490 – liczba dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej w 2024 r.

Kto jest autorem reklamy piwa ze św. Mikołajem?

Za reklamę odpowiada browar Van Pur, który prowadzi kampanię reklamową piwa Łomża pod hasłem "Zima w swoim tempie". – W najnowszym spocie Tomasz Karolak z okazji zbliżających się Świąt wcielił się w postać Świętego Mikołaja – mówi Dawid Błaszczyk, dyrektor działu marketingu i trade marketingu Van Pur.

Reklama będzie emitowana przez cały grudzień m.in. we wszystkich dużych stacjach TV, a także w serwisach VOD, social mediach czy w serwisie YouTube.

Spożycie alkoholu wśród Polaków jest jednym z najwyższych na świecie

Według opublikowanych w 2024 r. szacunków WHO w Polsce w 2019 r. przeciętne spożycie na osobę w wieku 15+ wynosiło 11,6 l czystego alkoholu (18,7 l wśród mężczyzn i 5,2 l wśród kobiet) i było jednym z najwyższych na świecie.

Zgodnie z tymi danymi w populacji 15+ po alkohol sięgało 73,7% badanych. Przy czym częściej mężczyźni (81,9%) niż kobiety (66,1%). Warto podkreślić, że od 2019 r. spożycie alkoholu w Polsce wzrosło.

W Polsce alkohol jest tani i łatwo dostępny

Ceny alkoholu w Polsce w odniesieniu do zarobków były w 2023 r. jednymi z najniższych w UE. Jak czytamy w raporcie Biura Analiz Sejmowych, w Polsce dostępność alkoholu nie wynika tylko z jego relatywnie niskiej ceny, ale również z rozwiniętej sieci sprzedaży.

W 2022 r. liczba punktów sprzedaży alkoholu wynosiła 120 944, z czego część była otwarta nawet całą dobę, co oznaczało, że na jeden punkt przypadało 301 osób. Co istotne, wskaźnik ten znacznie przekraczał sugerowane przez WHO jako pożądane co najmniej 1000 osób na jeden punkt sprzedaży.

Alkohol a koszty społeczne

– Koszty spowodowane przez spożywanie alkoholu są w tym momencie 7-krotnie większe niż zyski. Niestety żaden rząd jak do tej pory nie dał sobie rady z alkoholowym lobby. Polska jest jednym z krajów z najniższymi cenami alkoholu w Europie, co sprzyja zwiększonemu spożyciu. Tymczasem prezydent zawetował ostatnio ustawę podnoszącą akcyzę, argumentując, że nie pozwoli podwyższać podatków. Tak naprawdę to bełkot, a decyzja o zawetowaniu ustawy podwyższającej ceny alkoholu z pewnością nie przyczyni się dobru społeczeństwa – zwraca uwagę Bohdan Woronowicz.