Komisja Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisja do Spraw Deregulacji na wspólnym posiedzeniu pozytywnie zaopiniowały projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który reguluje wydawanie orzeczeń i kontrolę zaświadczeń lekarskich w ZUS.

Zakres zmian w systemie orzeczniczym ZUS

Podczas rozpatrywania projektu wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski wskazał, że regulacja zakłada m.in. około 25-procentowy wzrost wynagrodzeń lekarzy w ZUS. Wiceszef MRPiPS zwrócił uwagę, że dzisiaj wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników wynosi średnio 15 tys. zł brutto, a wraz z dodatkami np. stażowym - 18 tys. zł.

Jak zauważył wiceminister, realia medycznego rynku pracy sprawiają jednak, że nie dla wszystkich lekarzy takie pensje są atrakcyjne, a w ZUS brakuje etatowych orzeczników.

Gajewski przypomniał ponadto, że w ZUS zatrudniani są także lekarze konsultanci, na podstawie umów cywilnoprawnych. - Wynagrodzenie za wydanie opinii specjalistycznej przez lekarza konsultanta (wynosi - PAP) 310 zł, a wykonanie badania dodatkowego - 190 zł - wskazał.

Katarzyna Ueberhan (Lewica) złożyła poprawki do projektu o charakterze doprecyzowującym. Według jednej z nich osoby wykonujące samodzielnie zawód medyczny, czyli np. fizjoterapeuci oraz pielęgniarki, będą uprawnieni do orzekania w określonych rodzajach spraw, związanych z ich kompetencjami.

Za projektem głosowało 19 posłów i posłanek, nikt nie był przeciw, wstrzymało się 11.

Podwyżki dla lekarzy orzeczników

Projekt przygotowany przez MRPiPS zakłada wprowadzenie jednolitej regulacji zasad i trybu wydawania orzeczeń przez ZUS. Orzeczenia te uprawniają m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dodatku pielęgnacyjnego czy renty socjalnej. Ponadto lekarze orzecznicy w ZUS wykonują kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Według projektu lekarze orzecznicy będą mogli wybrać, czy chcą wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę, czy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Naczelny lekarz ZUS, jego zastępca, główny lekarz orzecznik, zastępca głównego lekarza orzecznika oraz lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę.

Resort chce również, aby wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników było ustalane na podobnych zasadach jak najniższe wynagrodzenia zasadnicze niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.

Na stanowisko lekarza orzecznika zatrudniani będą również – co do zasady – lekarze bez tytułu specjalisty. Regulacja zakłada wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez fizjoterapeutów, pielęgniarki i pielęgniarzy.

Projekt zakłada też zmiany struktury organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego. Zaproponowano w nim konsolidację zadań związanych z wydawaniem orzeczeń oraz realizacją bezpośredniego nadzoru nad orzekaniem w centrach orzeczniczych, które będą tworzone w oddziałach ZUS.

Regulacja przewiduje też wprowadzenie jednoosobowego orzekania we wszystkich przypadkach. Zarówno w pierwszej instancji, jak i w drugiej instancji, wskutek złożenia zarzutu wadliwości lub sprzeciwu, orzeczenia będą wydawane jednoosobowo. Doprecyzowuje również kwestię utraty prawa do zasiłku chorobowego.

Doprecyzowanie zasad utraty zasiłku chorobowego

W projekcie doprecyzowano również, kiedy można stracić zasiłek chorobowy. Stracić go będą mogły osoby, które podczas zwolnienia wykonują pracę zarobkową (z wyjątkiem drobnych czynności, jak np. zakupy) czy działania przedłużające chorobę (np. forsowny wyjazd podczas rekonwalescencji).

Regulacja wprowadza również możliwość korzystania ze zwolnienia w jednym miejscu, a pracowania w drugim (np. dla osób z dwoma etatami – jeśli charakter pracy na to pozwala).

Projekt wprowadza również nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich. ZUS będzie mógł zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, w którym wystawiono zaświadczenie lekarskie, udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego lub chorego członka rodziny.

Kontrola ma polegać na ustaleniu, czy osoba nie podejmuje działań, które wyłączają ją z prawa do czasowego zwolnienia od pracy, a w przypadku zasiłku opiekuńczego również na ustaleniu, czy poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę.

Nowela co do zasady ma wejść w życie 1 stycznia 2026 r. (PAP)