Cypr ma problemy z bankami: mają za dużo greckich obligacji rządowych, rośnie też niebezpiecznie liczba niespłaconych kredytów
W 2011 roku 800-tysięczny Cypr z powodu rosnącego zadłużenia sektora bankowego może stanąć na granicy niewypłacalności. Nikozja ma podobne problemy do tych, z którymi borykają się Irlandia i Islandia.
– Jeśli nie rozpoczniemy konsolidacji finansów publicznych, czeka nas niewesoła przyszłość – ogłosił szef cypryjskiego banku centralnego Atanasios Orfanidis. Swoje słowa adresował do polityków centrolewicowego rządu Dimitrisa Christofiasa, który nie kwapi się do zaciskania pasa. Nikozja ogłosiła właśnie, że przyszłoroczny deficyt budżetowy wyniesie 5,9 proc., choć w przedstawionym kilka miesięcy temu w Brukseli planie oszczędnościowym widniała cyfra 4,5 proc. Niezbyt dobrze wróży to sytuacji gospodarczej jednego z najmniejszych krajów UE i strefy euro.

Związki z Grecją

Problemem są – podobnie jak w przypadku Irlandii i Islandii – banki. Obok turystyki są kołem zamachowym cypryjskiej gospodarki. Według ostrożnych szacunków w sumie zobowiązania takich gigantów jak Bank of Cyprus, Marfin Popular Bank czy Hellenic Bank przekraczają dziś cypryjskie PKB niemal siedmiokrotnie.
Jeszcze groźniejsze są dziś dla Nikozji ciasne powiązania gospodarcze z Grecją – od dwóch lat najbardziej chorym państwem Starego Kontynentu.
Według cypryjskiego banku centralnego tamtejsze instytucje finansowe mają dziś ok. 5 mld euro w greckich obligacjach rządowych. Jeżeli dojdzie do restrukturyzacji zadłużenia zagranicznego Aten (co jest coraz bardziej realne) i helleńskie papiery pójdą pod młotek za 70 proc. swojej pierwotnej wartości, banki na Cyprze w jednej chwili stracą mniej więcej jedną czwartą swoich rezerw kapitałowych.

System jest niewydolny

To nie koniec złych wiadomości. W ubiegłym roku cypryjskie banki były bardzo popularne wśród greckich ciułaczy, którzy obawiali się krachu na rodzimym rynku finansowym i uciekali ze swoimi pieniędzmi na nieodleglą wyspę. Chętnie zaciągali tam też kredyty. Dlatego dziś ich zaangażowanie przekracza cypryjskie PKB 2,5 razy. Międzynarodowy Fundusz Walutowy wyliczył, że jeżeli sytuacja gospodarcza Grecji w najbliższych trzech lat dalej będzie się pogarszać, a liczba niespłacalnych kredytów wzrośnie, cypryjskie banki muszą liczyć się ze stratą kolejnych 20 – 25 proc. swojego kapitału. A ponieważ PKB maleńkiego Cypru to zaledwie 16,9 mld euro, trudno liczyć na to, by państwo mogło uratować niewydolny system bankowy z i tak zadłużonej publicznej kasy.
Tak dramatyczna sytuacja nie uszła uwadze rynków finansowych. W połowie listopada Standard & Poor's obniżył rating Cypru z A+ do A. Sama decyzja S&P wystarczyła, by rentowność 10-letnich cypryjskich obligacji musiała podskoczyć w ciągu kilku ostatnich tygodni z 3,8 do prawie 6 proc. Teraz szef banku centralnego Atanasios Orfanidis obawia się, że wkrótce to samo mogą zrobić inne agencje. Wówczas Nikozji jeszcze trudniej będzie zrównoważyć o własnych siłach finanse publiczne, a Cypr może stać się wkrótce kolejnym krajem na garnuszku Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego.
Ulubione miejsce rosyjskich oligarchów
Cypr od dwóch dekad jest ulubioną przystanią rosyjskich i ukraińskich oligarchów. I to oni mogą być jedną z pierwszych ofiar kryzysu na wyspie. Niskie podatki (10 proc. CIT) i korzystne przepisy o tajemnicy bankowej przyciągają kapitał ze Wschodu – mniej lub bardziej podejrzany. Rosjanie najchętniej inwestują w hotele, przedsiębiorstwa rozrywkowe i instytucje finansowe. Zyski są następnie reinwestowane w Rosji. Dzięki temu niewielki Cypr ma nad Wołgą status największego zagranicznego inwestora. Do sierpnia tego roku formalnie cypryjski, a faktycznie rosyjski kapitał reinwestowany w ojczyźnie osiągnął wartość 52,2 mld dol. Co trzecia zarejestrowana na Cyprze firma ma rosyjskie korzenie.
Od początku dekady rosyjskie władze starały się przekonać Nikozję do współpracy w śledztwach dotyczących prania na wyspie brudnych pieniędzy. Od 2003 r. Cypryjczycy nieformalnie przekazywali Rosjanom dane właścicieli firm. Nie powstrzymało to jednak ucieczki rosyjskiego kapitału na Cypr. Może to uczynić dopiero podpisana w październiku przez prezydentów Dmitrija Miedwiediewa i komunistę Dimitrisa Christofiasa umowa, która upraszcza wymianę informacji między fiskusami obu państw. – Dzięki niej Cypr zostanie usunięty z rosyjskiej czarnej listy – cieszył się szef Agencji Promocji Inwestycji na Cyprze Fidias Pilidis, szefujący zarazem Cypryjsko-Rosyjskiemu Stowarzyszeniu Biznesu.
mwp