Jak ująć częściową zapłatę w sprawozdaniu za pierwsze półrocze

Jednostka w czerwcu 2023 r. sprzedała maszynę. Otrzymała tylko 20 proc. kwoty zapłaty. Zastanawiam się, jak ująć te operacje w sprawozdaniu za pierwsze półrocze 2023 r.? Szczególnie interesuje mnie rachunek przepływów pieniężnych.

Zgodnie z zasadami ustawy o rachunkowości wszystkie zdarzenia gospodarcze powinny być odzwierciedlone w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych zgodnie z ich treścią ekonomiczną. Przy czym sprzedaż środków trwałych nie jest podstawową działalnością jednostki. Są to zdarzenia gospodarcze, które towarzyszą podstawowej aktywności podmiotów, a zatem ich skutki zaliczamy do pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych. W przypadku sprzedaży maszyny będącej środkiem trwałym jej wartość netto należy ująć jako pozostały przychód operacyjny zapisem:

• Wn „Pozostałe rozrachunki”,
• Ma „VAT należny”,
• Ma „Pozostałe przychody operacyjne”.

Z kilku powodów zaleca się ujęcie należności z tytułu sprzedaży na koncie „Pozostałe rozrachunki”. Po pierwsze, nie jest to należność wynikająca z podstawowej działalności jednostki, tylko właśnie zdarzenie uzupełniające, nie powinna zatem być prezentowana jako należności z tytułu dostaw i usług. Ujęcie na koncie „Pozostałe rozrachunki” umożliwia więc prawidłową identyfikację tych kwot, a potem ich prezentację w pozycji bilansowej „Inne należności”. Należy też pamiętać, że należności ze sprzedaży środków trwałych mogą mieć charakter długoterminowy, co ma miejsce np. przy sprzedaży na raty. W konsekwencji w takiej sytuacji powinny być one prezentowane w podziale na należności długoterminowe (aktywa trwałe w bilansie) i należności krótkoterminowe (aktywa obrotowe). Natomiast gdyby jednostka ujęła należność na koncie „Rozrachunki z odbiorcami”, prawidłowa identyfikacja do bilansu byłaby dość trudna. Ujęcie na koncie „Pozostałe rozrachunki” ułatwia też jednostkom sporządzenie rachunku przepływów pieniężnych. Łatwiej jest wtedy monitorować, czy należności te zostały spłacone i pokazać wpływy z tego tytułu w ramach przepływów z działalności inwestycyjnej. Nie są one częścią pozycji „Zmiana stanu należności”. Dzięki ujęciu na koncie „Pozostałe rozrachunki” prościej też ustalić wartość bilansową ww. korekty w rachunku przepływów pieniężnych. Przy czym należy podkreślić, że VAT będący częścią należności jest jednak włączany do przepływów działalności operacyjnej – następuje to w zależności od decyzji jednostki albo w pozycji „Zmiana stanu należności” albo „Inne korekty”.

W przypadku, gdy jednostka dokonuje sprzedaży środka trwałego, musi wyłączyć z ksiąg rachunkowych sprzedany składnik aktywów. Następuje to zapisem:

• Wn „Umorzenie środków trwałych” – wartość dotychczasowego umorzenia,
• Wn „Pozostałe koszty operacyjne” – wartość netto środka trwałego,
• Ma „Środki trwałe” – wartość brutto.

Wyłączenie z ksiąg rachunkowych składnika aktywów powinno nastąpić nie później niż pod datą ujęcia przychodu ze sprzedaży. Wynika to z zasady współmierności przychodów i kosztów.

Jeśli zaś chodzi o prezentację w rachunku zysków i strat, to należy podkreślić, że jednostki pokazują w tym elemencie sprawozdania efekt sprzedaży jako:

• „Pozostałe przychody operacyjne” – „Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych”,
• „Pozostałe koszty operacyjne” – „Strata z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych”.

W rachunku przepływów pieniężnych trzeba też pamiętać, że w ramach działalności operacyjnej wyłącza się w pozycji „Zysk/strata z działalności inwestycyjnej” efekt rozchodu niefinansowych aktywów trwałych. Wyłącza się go z przeciwnym znakiem do tego, z jakim był ujęty w rachunku zysków i strat. Czyli zysk się odejmuje, a stratę na rozchodzie się dodaje. Należy pamiętać, że nieopłacone należności netto z tytułu sprzedaży środków trwałych nie wpływają na pozycję korekt „Zmiana stanu należności krótkoterminowych”. W tej pozycji (albo w pozycji „Inne korekty”) pokazujemy tylko tę część należności, która przypada na VAT.

Jeśli jednostka otrzymała zapłatę, w tym częściową, to pokazuje to jako wpływy w działalności inwestycyjnej. ©℗