Jak rozliczać alternatywną spółkę inwestycyjną

Spotkałam się z pojęciem alternatywnej spółki inwestycyjnej. Na jakich zasadach ona funkcjonuje i jakie operacje księgowe są związane z jej działaniem?

Wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej jest – co do zasady – zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów, zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. Tego typu podmiot może prowadzić działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej, spółki europejskiej, a także spółki komandytowej i spółki komandytowo-akcyjnej (w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna lub spółka europejska).

Kto zarządza

Zarządzającym alternatywną spółką inwestycyjną (w tym co najmniej jej portfelem inwestycyjnym i ryzykiem) może być wyłącznie:

• spółka kapitałowa będąca alternatywną spółką inwestycyjną, określana mianem wewnętrznie zarządzającego (w przypadku gdy alternatywna spółka inwestycyjna prowadzi działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej lub spółki europejskiej),
• spółka kapitałowa będąca komplementariuszem alternatywnej spółki inwestycyjnej, określana mianem zewnętrznie zarządzającego (w przypadku gdy alternatywna spółka inwestycyjna prowadzi działalność w formie spółki komandytowej lub spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna lub spółka europejska).

Natomiast nie uznaje się za zarządzającego osoby prawnej zarządzającej alternatywną spółką inwestycyjną, której jedynymi inwestorami są ta osoba prawna lub podmioty należące do tej samej co ta osoba prawna grupy kapitałowej, pod warunkiem że żaden z tych inwestorów sam nie jest alternatywną spółką inwestycyjną ani unijnym alternatywnym funduszem inwestycyjnym. Zarządzający z Unii Europejskiej, który prowadzi działalność w Polsce, może przejąć zarządzanie alternatywną spółką inwestycyjną od zewnętrznie zarządzającego. Przejęcie to następuje w drodze zmiany umowy/statutu alternatywnej spółki inwestycyjnej, w której zarządzający jest komplementariuszem. Wskażmy też, że inwestorem alternatywnej spółki inwestycyjnej jest podmiot, który posiada prawa uczestnictwa tej spółki w formie udziałów lub akcji. Przy czym przez udział w spółce w przypadku spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej należy rozumieć ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce.

Ujęcie wkładu

Wkład do alternatywnej spółki inwestycyjnej w zamian za prawa uczestnictwa tej spółki może wnieść podmiot spełniający kryteria klienta profesjonalnego. To jest podmiot, któremu proponowane jest nabycie lub objęcie praw uczestnictwa alternatywnej spółki inwestycyjnej, posiadający doświadczenie i wiedzę pozwalające na podejmowanie właściwych decyzji inwestycyjnych, jak również na właściwą ocenę ryzyka związanego z tymi decyzjami. W przypadku zawiązywania spółki w drodze oferty publicznej wkład do alternatywnej spółki inwestycyjnej w zamian za prawa uczestnictwa tej spółki może wnieść także podmiot niespełniający kryteriów klienta profesjonalnego. Przedmiotem wkładu do alternatywnej spółki inwestycyjnej prowadzącej działalność w formie spółki komandytowej nie może być prawo niezbywalne ani świadczenie pracy lub usług. Wkład ewidencjonuje się zapisem: Wn konto 03 „Długoterminowe aktywa finansowe”, Ma konto 76-0 „Pozostałe przychody operacyjne” oraz Wn konto 76-1 „Pozostałe koszty operacyjne”, Ma różne konta.

CIT

Warto też wiedzieć, że wolne od podatku dochodowego od osób prawnych są (art. 17 ust. 1 pkt 58a i pkt 58b ustawy o CIT):

• dochody/przychody alternatywnych spółek inwestycyjnych uzyskane w roku podatkowym ze zbycia udziałów/akcji, pod warunkiem że alternatywna spółka inwestycyjna, która zbywa udziały/akcje, posiadała przed dniem zbycia bezpośrednio nie mniej niż 5 proc. udziałów/akcji w kapitale spółki, której udziały/akcje są zbywane, nieprzerwanie przez okres dwóch lat, ujmuje się je: Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”; Ma konto 75-0 „Przychody finansowe” oraz Wn konto 75-1 „Koszty finansowe”; Ma konto 03 „Długoterminowe aktywa finansowe” lub konto 14 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”;
• dochody/przychody alternatywnych spółek inwestycyjnych wdrażających instrument finansowy, uzyskane w roku podatkowym z tytułu zysków kapitałowych osiągniętych w związku z wdrożeniem instrumentu finansowego w części zwiększającej wkład finansowy z programów służących realizacji umowy partnerstwa (można to ująć np.: Wn konto 14 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”; Ma konto 75-0 „Przychody finansowe” oraz Wn 13 „Rachunki bankowe”; Ma konto 14 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”).

PIT

Z kolei zgodnie art. 26hc ust. 1 ustawy o PIT podatnik PIT może odliczyć od podstawy obliczenia podatku dochodowego kwotę stanowiącą 50 proc. wydatków poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów/akcji, nie więcej jednak niż 250 tys. zł w roku podatkowym w:

• alternatywnej spółce inwestycyjnej;
• spółce kapitałowej, w której alternatywna spółka inwestycyjna posiada co najmniej 5 proc. udziałów/akcji lub będzie posiadała co najmniej 5 proc. udziałów/akcji w wyniku ich nabycia lub objęcia w tej spółce w okresie 90 dni od daty nabycia lub objęcia udziałów/akcji w spółce kapitałowej przez podatnika PIT.

Powyższe księgujemy: Wn konto 03 „Długoterminowe aktywa finansowe” lub konto 14 „Krótkoterminowe aktywa finansowe”; Ma konto 24 „Pozostałe rozrachunki” oraz Wn konto 24 „Pozostałe rozrachunki”; Ma konto 13 „Rachunki bankowe”.

Przy czym odliczenie od podstawy obliczenia podatku dochodowego ww. kwoty przysługuje, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

• wspólnikiem alternatywnej spółki inwestycyjnej jest podmiot, który nabył lub objął udziały/akcje w alternatywnej spółce inwestycyjnej sfinansowane w całości lub części ze środków europejskich, niemających charakteru bezzwrotnego, przeznaczonych na inwestycje typu venture capital w Polsce;
• podatnik PIT zawarł z alternatywną spółką inwestycyjną umowę inwestycyjną regulującą prawa i obowiązki alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz podatnika PIT wynikające z nabycia przez tego podatnika udziałów/akcji w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub wspólnej inwestycji alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz podatnika PIT w spółkę kapitałową, w której alternatywna spółka inwestycyjna nabędzie lub obejmie co najmniej 5 proc. udziałów/akcji;
• w okresie dwóch lat poprzedzających dzień pierwszego objęcia lub nabycia udziałów/akcji w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub w spółce kapitałowej, w której alternatywna spółka inwestycyjna posiada lub będzie posiadała co najmniej 5 proc. udziałów/akcji wskutek ich nabycia lub objęcia, ta alternatywna spółka inwestycyjna i spółka kapitałowa nie była z podatnikiem PIT podmiotem powiązanym;
• podatnik PIT będzie posiadał udziały/akcje przez nieprzerwany okres co najmniej 24 miesięcy.

Przedmiotowego odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki. W przypadku niespełnienia warunku w zakresie posiadania przez podatnika PIT udziałów/akcji przez wymagany okres na podatniku PIT ciąży obowiązek doliczenia kwoty uprzednio odliczonej od dochodu za rok podatkowy, w którym nastąpiło zbycie udziałów/akcji w alternatywnej spółce inwestycyjnej lub w spółce kapitałowej. ©℗