Regionalna izba obrachunkowa podczas kontroli naszej gminy wykazała nieprawidłowość w sprawozdaniu kwartalnym Rb-NDS. Zwrócono uwagę, że w pozycji D13a wykazano kwotę niższą o kilka tysięcy złotych niż wynikająca z ewidencji księgowej. Czy doszło do naruszenia przepisów? Jeśli tak, to jakich?
Skoro w pytaniu mowa o środkach ujętych pozycji D13a sprawozdania Rb-NDS, to warto w pierwszej kolejności zidentyfikować środki, jakie są tam ujmowane. Konieczne będzie odniesienie się do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Wskazano w nim m.in., że Rb-NDS to sprawozdanie o nadwyżce/deficycie jednostki samorządu terytorialnego. Wzór sprawozdania jest zamieszczony w załączniku nr 20 do tego rozporządzenia. Właśnie w podanym wzorcu wskazana pozycja D13a została oznaczona jako: „niewykorzystane środki pieniężne, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych”. Regulacja ta nawiązuje więc w swej treści do przepisów ustawy o finansach publicznych, w której art. 217 ust. 2 pkt 8 postanowiono, że deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami pochodzącymi z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem tych środków.
Co warto podkreślić, wskazany przepis nawiązuje do tzw. szczególnych zasad wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Regionalne izby obrachunkowe w zróżnicowany sposób interpretują zakres przedmiotowy ww. specjalnych środków. Z reguły jednak nie ma sporu co do tego, że zalicza się do nich w szczególności: dochody z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, dochody z opłat i kar za korzystanie ze środowiska pobieranych na podstawie prawa ochrony środowiska, dochody gmin z tytułu opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi czy wreszcie szeroko pojęte środki ze źródeł unijnych.
W każdym razie opisane środki powinny zostać wykazane w podanej wyżej pozycji sprawozdania Rb-NDS, czyli w wierszu D13a. Na ten aspekt zwrócono również uwagę w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 5 lipca 2022 r. (znak WK-610/4/4/22). RIO stwierdziła bowiem w ramach kontroli, że: „W kwartalnym sprawozdaniu Rb-NDS o nadwyżce/deficycie jednostki samorządu terytorialnego sporządzonym za okres od początku roku do 30 września (...) r., wykazano przychody wykonane w pozycji D13a «niewykorzystane środki pieniężne, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych» w kwocie niższej o 229 046,59 zł od danych wynikających z ewidencji księgowej, co było niezgodne z zasadami sporządzenia tego sprawozdania określonymi w (…) Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego stanowiącej załącznik nr 36 do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 9 stycznia 2018 r. w sprawie sprawo zdawczości budżetowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 139)”.
Jak więc z powyższego wynika, niezgodność danych w pozycji D13a sprawozdania z danymi z ewidencji księgowej w ocenie podmiotu kontrolującego stanowiła naruszenie przepisów rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Co wymaga podkreślenia, mimo zmiany stanu prawnego, powyższe założenia będą nadal aktualne, w rozporządzeniu z 11 stycznia 2022 r. przepisy w tym zakresie przedmiotowym praktycznie bowiem nie uległy zmianie. W tym zaś zakresie na uwagę zasługują regulacje prawne zawarte w załączniku nr 37 (Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego) do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej, w tym par. 12 pkt 4 i 5 lit. c. Z podanych przepisów wynika, po pierwsze, że w sprawozdaniu o nadwyżce/deficycie jednostki samorządu terytorialnego dane dotyczące przychodów i rozchodów po stronie planu powinny być zgodne z planem budżetu uchwalonym przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego na koniec okresu sprawozdawczego. Po drugie, dane po stronie wykonania, dotyczące przychodów z tytułu nadwyżki z lat ubiegłych, wykazuje się w wysokości niewykorzystanych środków pieniężnych pochodzących z nadwyżek budżetów lat ubiegłych, w tym również kwotę uruchomioną na pokrycie deficytu, pomniejszonych o środki określone w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych.
Podsumowując, należy wskazać, że niewykorzystane środki pieniężne, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych, powinny być wykazane w sprawozdaniu kwartalnym Rb-NDS w kwotach wynikających z ewidencji księgowej. Skoro takiego wymogu nie spełniono, to zasadnie RIO wykazała naruszenie sprawozdawcze. ©℗
Podstawa prawna
załącznik nr 20 oraz par. 12 pkt 4 i pkt 5 lit. c załącznika nr 37 do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 144)
art. 5 ust. 1 pkt 2, art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634)
ustawa z 27 kwietnia 2001 r. ‒ Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1973; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1576)
Po kontroli regionalna izba obrachunkowa stwierdziła, że w sprawozdaniu Rb-28S wadliwie ujęto w kolumnie 8 (Zobowiązania – ogółem) w dziale 700, rozdziale 70005 i paragrafie 460 zobowiązania sporne z kontrahentem gminy. Czy rzeczywiście popełniono błąd?
Wyjaśnijmy najpierw oznaczenia klasyfikacji budżetowej. I tak, dział 700 został oznaczony jako „Gospodarka mieszkaniowa”, rozdział 70005 jako „Gospodarka gruntami i nieruchomościami”, a paragraf 460 jako „Kary, odszkodowania i grzywny wypłacane na rzecz osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych”.
W pytaniu opisano, że w podanych podziałkach klasyfikacji budżetowej w sprawozdaniu Rb-28S ujęto zobowiązania sporne z podmiotem publicznym. W par. 8 pkt 4 załącznika nr 37 (Instrukcji sporządzania sprawozdań budżetowych w zakresie bud żetów jednostek samorządu terytorialnego) do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej wskazano m.in., że:
1) w kolumnie „Plan (po zmianach)” wykazuje się dane o planowanych wydatkach;
2) w kolumnie „Zaangażowanie” wykazuje się kwoty wynikające z umów, decyzji i innych postanowień, których wykonanie powoduje konieczność dokonania wydatków budżetowych w roku bieżącym;
3) w kolumnie „Wydatki wykonane” wykazuje się zrealizowane wydatki na podstawie danych księgowości analitycznej do rachunku bieżącego; w sprawozdaniu miesięcznym za grudzień oraz w sprawozdaniu rocznym w kolumnie „Wydatki wykonane” wykazuje się zrealizowane wydatki, w tym wydatki, które nie wygasły z upływem roku budżetowego oraz wydatki zrealizowane w ramach funduszu sołeckiego;
4) w kolumnie „Zobowiązania ogółem” wykazuje się wszystkie bezsporne zobowiązania niespłacone według stanu na koniec okresu sprawozdawczego;
5) w kolumnie „Zobowiązania wymagalne” wykazuje się zobowiązania, których termin zapłaty minął przed upływem okresu sprawozdawczego, a nie są ani przedawnione, ani umorzone, z wyróżnieniem zobowiązań powstałych w latach ubiegłych i zobowiązań powstałych w roku bieżącym.
Zatem, jak wynika z ww. zapisów, w kolumnie „Zobowiązania ogółem” wykazuje się wszystkie bezsporne zobowiązania niespłacone według stanu na koniec okresu sprawozdawczego, czyli nie wykazuje się zobowiązań spornych. Mając na uwadze powyższe założenia, należy przyjąć, że ustalenia kontrolne RIO są uzasadnione. Zobowiązania sporne nie powinny być ujmowane w kolumnie „Zobowiązania ogółem”. ©℗
Podstawa prawna
rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1571)
par. 8 pkt 4 załącznika nr 37 do rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 144)
Regionalna izba obrachunkowa w kontroli ustaliła, że w Rb-27S jednostkowym naszego urzędu w kolumnie 10 (Saldo końcowe ‒ nadpłaty) w dziale 700, rozdziale 70005 i paragrafie 047 podano wartość zerową, a w ewidencji szczegółowej konta 221 była to kwota 2200 zł. Jakie przepisy naruszono?
Dział 700 to „Gospodarka mieszkaniowa”, rozdział 70005 to „Gospodarka gruntami i nieruchomościami”, a paragraf 047 to „Wpływy z opłat za trwały zarząd, użytkowanie i służebności”. Z kolei konto 221 to „Należności z tytułu dochodów budżetowych”.
Należności, o których mowa w pytaniu, mają związek z gospodarką nieruchomościami samorządowymi, co wynika z ustawy o gospodarce nieruchomościami. Z opisu konta wynika zaś m.in., że służy ono do ewidencji należności jednostek z tytułu dochodów budżetowych. Na stronie Wn konta 221 ujmuje się ustalone należności z tytułu dochodów budżetowych i zwroty nadpłat. Na stronie Ma konta 221 ujmuje się wpłaty należności z tytułu dochodów budżetowych oraz odpisy (zmniejszenia) należności. Natomiast ewidencja szczegółowa do konta 221 powinna być prowadzona według dłużników i podziałek klasyfikacji budżetowej oraz budżetów, których należności dotyczą. Ewidencja szczegółowa według podziałek klasyfikacji budżetowej może być też stosowana alternatywnie na kontach korespondujących z kontem należności z tytułu dochodów budżetowych.
Z podanych informacji wynika, że dane umieszczone w sprawozdaniu Rb-27S urzędu są niezgodne z danymi z ewidencji konta 221. Skoro doszło do wskazanych rozbieżności, to tym samym naruszono podstawowe zasady dotyczące sporządzania sprawozdań wynikające z rozporządzenia z 11 stycznia 2022 r. ministra finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej. Na uwagę w tym zakresie zasługują przepisy zawarte w par. 9 ust. 1 i 2, z których wynika, po pierwsze, że kierownicy jednostek, kierownicy jednostek obsługujących i naczelnicy urzędów skarbowych są obowiązani sporządzać sprawozdania rzetelnie i prawidłowo pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym. Po drugie, że kwoty wykazane w sprawozdaniach powinny być zgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Powyższe założenia dotyczą m.in. pozycji nadpłaty, czyli według wzorca ww. sprawozdania – kolumny 10. W sytuacji więc, w której w podanej pozycji wykazano dane niezgodne z danymi ewidencji księgowej (konto 221), doszło do naruszenia przytoczonych wyżej zasad sporządzania sprawozdania. Należy więc dokonać stosownej korekty sprawozdania, uwzględniając przepisy rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej. ©℗
Podstawa prawna
rozporządzenia ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 513; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1571)
rozporządzenie ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342)
ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 815)
par. 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia ministra finansów z 11 stycznia 2022 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 144)
Zapraszamy do zadawania pytań
- Jakie środki ujmuje się w pozycji D13a sprawozdania Rb-NDS
- Gdzie w sprawozdaniu Rb-28S wykazuje się należności sporne z kontrahentem gminy
- Czy w sprawozdaniu Rb-27S konieczne jest ujęcie danych występujących na koncie 221
