Więcej czasu na wypełnienie obowiązków sprawozdawczych na pewno pozwoli w bezpieczniejszy sposób rozplanować prace. Jednak z ich rozpoczęciem nie zawsze warto zwlekać, gdyż może to się wiązać z koniecznością zmiany raportu rocznego i większym zakresem ujawnień.

W tym roku po raz kolejny mają zostać przesunięte terminy związane ze sporządzaniem sprawozdań finansowych i innych sprawozdań przygotowywanych na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości. Wzorem poprzednich lat Ministerstwo Finansów przygotowało bowiem rozporządzenie (projekt z 28 stycznia 2022 r.), które zmieni rozporządzenie ministra finansów z 31 marca 2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1832). Rozporządzenie zmieniające ma wejść w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia w Dz.U. I choć w dniu zamykania dodatku wciąż nie zostało podpisane przez ministra, to jednak nic nie wskazuje na to, by resort się z niego wycofał. Tym bardziej że, jak wskazano w uzasadnieniu, zaproponowane zmiany wynikają z trudnej do przewidzenia dynamiki i skutków trwającej pandemii. W związku z tym duża część jednostek może mieć problemy z terminowym wykonywaniem obowiązków, pomimo tego, że charakteryzują się one wysokim stopniem elektronizacji procesów. Wydanie projektowanego rozporządzenia wynika też dodatkowo z uwzględnienia postulatów zgłaszanych przez środowisko księgowych, obecnie mocno zaangażowane we wdrażanie zasad nowego systemu podatkowego.
WAŻNE W poprzednich latach, inaczej niż obecnie, nie były przesunięte terminy związane ze sprawozdawczością skonsolidowaną.
Dla służb księgowo-finansowych oznacza to, że będą miały one więcej czasu na wywiązanie się z ustawowych obowiązków, jednak skorzystanie z wydłużonych terminów może się czasem okazać kłopotliwe. Dziś więc nie tylko wskazujemy, do kogo są adresowane nowe przepisy, lecz także podpowiadamy, na co kierownicy jednostek powinni zwrócić uwagę, podejmując decyzję o sporządzeniu sprawozdań w wydłużonym terminie.
Na co będzie więcej czasu
Wydłużenie dotyczy nie tylko sprawozdania finansowego, lecz także sprawozdania z działalności oraz sprawozdania z płatności na rzecz administracji publicznej oraz, co jest nowością, - powyższych sprawozdań dla grup kapitałowych - czyli ich skonsolidowanych odpowiedników.
Zasadniczo są to terminy, o których mowa w ustawach z:
1) 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 217; dalej: u.r.) oraz w aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy;
2) 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270) oraz w aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy,
3) 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 138).
I tak wydłużenie terminów o trzy miesiące ma zastosowanie do obowiązków dotyczących roku obrotowego kończącego się po 29 września 2021 r., jednak nie później niż 30 kwietnia 2022 r., których termin wykonania nie upłynął przed 31 marca 2022 r. [przykład 1 i 2]. Wydłużone terminy nie dotyczą jednak jednostek prowadzących działalność, do której stosuje się przepisy ustaw, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, a więc m.in. banków, zakładów ubezpieczeń czy emitentów papierów wartościowych.

Przykład 1

Spis
Spółka Omega SA kończy rok obrotowy 31 marca 2022 r. Zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 1 u.r. spisy z natury zapasów, gotówki i innych aktywów objętych inwentaryzacją tą metodą powinny się zakończyć i zostać rozliczone do 15 kwietnia. Na podstawie rozporządzenia spółka ma na to czas do 14 lipca.

Przykład 2

Inny rok obrotowy
Spółka Delta sp. z o.o. zakończyła rok obrotowy 31 sierpnia 2021 r. Jej sprawozdanie finansowe powinno zostać zatwierdzone do końca lutego 2022 r., a do 15 marca 2022 r. złożone do KRS. Te terminy nie uległy przesunięciu. W przypadku gdy kierownik jednostki nie złoży sprawozdania do KRS do 15 marca 2022 r., naruszy art. 69 u.r., za co na podstawie art. 79 pkt 4 u.r. podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Jeśli sprawozdanie nie zostało zatwierdzone, to zgodnie z art. 69 ust. 2 u.r. należy je złożyć w rejestrze sądowym w ciągu 15 dni od upływu sześciu miesięcy od dnia bilansowego, a także 15 dni po jego zatwierdzeniu.
Dla jednostek innych niż nadzorowane przez KNF i jednostek sektora finansów publicznych za 2021 r. zostaną przesunięte terminy określone w ustawie o rachunkowości. Chodzi tu o te określone:
  • w art. 12 ust. 2 u.r. - termin na zamknięcie ksiąg rachunkowych ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • art. 24 ust. 5 pkt 2 u.r. - termin dotyczący sporządzenia zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej za rok obrotowy ma zostać wydłużony o 90 dni;
  • w art. 26 ust. 3 pkt 1 u.r. - termin na zakończenia inwentaryzacji ma zostać wydłużony o 90 dni;
  • w art. 52 ust. 1 i art. 49 ust. 1 u.r. - termin na sporządzenie sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności jednostki ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • art. 53 ust. 1 u.r. - termin zatwierdzenia sprawozdania finansowego ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • w art. 55 ust. 2a - termin na sporządzenie sprawozdania z działalności grupy kapitałowej ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • art. 49b ust. 9 u.r. - termin sporządzenia oświadczenia o informacjach niefinansowych ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • art. 55 ust. 2c u.r. - sporządzenie oświadczenia o informacjach niefinansowych w grupie kapitałowej ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • art. 63c ust. 2 i 4 u.r. - termin sporządzenia i zatwierdzenia skonsolidowanych sprawozdań finansowych ma zostać wydłużony o trzy miesiące;
  • art. 63f ust. 1 i art. 63g ust. 1 - termin sporządzenia sprawozdania z płatności i skonsolidowanego sprawozdania z płatności ma zostać wydłużony o trzy miesiące.
Do KAS
Przesunięty ma zostać także termin na przekazanie szefowi KAS sprawozdania finansowego przez podatników PIT - osoby fizyczne prowadzące księgi rachunkowe - na 1 sierpnia 2022 r. Jest to termin określony w art. 45 ust. 5 ustawy o PIT. Zmiana dotychczas przyjętej zasady przedłużenia ww. terminu do 31 lipca na 1 sierpnia wynika z konieczności wskazania dnia roboczego (31 lipca 2022 r. przypada w niedzielę). Termin ten dotyczy podatników prowadzących księgi rachunkowe zobowiązanych do sporządzenia sprawo zdania finansowego i przekazania go za pomocą środków komunikacji elektronicznej szefowi Krajowej Administracji Skarbowej przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej udostępnianej na podstawie art. 45 ust. 1g u.r. Przedłużenie terminu o trzy miesiące w ustawie PIT wynika z powiązania z terminami określonymi w rachunkowości.
Sfera budżetowa
W przypadku jednostek sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną (np. SPOZZ, instytucje kultury czy agencje wykonawcze) terminy zostaną wydłużone albo o jeden miesiąc, albo o 30 dni - w zależności czy z przepisów wynika określenie terminu w miesiącach czy dniach.
Oznacza to, że zgodnie z:
1) art. 12 ust. 2 pkt 1 u.r. zamknięcie ksiąg rachunkowych o rachunkowości powinno nastąpić do 30 kwietnia 2022 r.;
2) art. 24 ust. 5 pkt 2 u.r. sporządzenie zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej za rok obrotowy powinno być przygotowane w terminie 25 kwietnia 2022 r.
3) art. 26 ust. 3 pkt 1 u.r. czas zakończenia inwentaryzacji został wydłużony o 30 dni;
4) art. 52 ust. 1 u.r. czas na sporządzenie sprawozdania finansowego przedłużono do 30 kwietnia, czyli o jeden miesiąc, podobnie jak zgodnie z art. 53 ust. 1 u.r. czas na zatwierdzenie sprawozdania finansowego - do 31 lipca 2022 r.
Z kolei jednostkom, o których mowa w rozporządzeniu ministra rozwoju i finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 342; dalej: rozporządzenie z 13 września 2017 r.) terminy związane ze sporządzaniem sprawozdań finansowych, o których mowa w art. 270 ust. 1 i 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zostały przedłużone o jeden miesiąc. Dotyczy to też terminu przygotowania skonsolidowanego bilansu.
Przesunięto też o 30 dni terminy określone w par. 26 ust. 3, par. 32 ust. 2 oraz par. 34 ust. 1-2, 4, 7 i 9 rozporządzenia z 13 września 2017 r., czyli terminy:
  • ostatecznego zamknięcia i otwarcia ksiąg rachunkowych jednostki kontynuującej działalność lub placówki kontynuującej działalność;
  • przygotowania sprawozdania finansowego jednostek oraz bilansów z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego i bilansu budżetu państwa;
  • przekazania sprawozdań finansowych jednostkom nadrzędnym, a potem łącznych sprawozdań finansowych do Ministerstwa Finansów;
  • przekazania przez zarządy jednostek samorządu terytorialnego sprawozdania finansowego oraz skonsolidowanego bilansu jednostek samorządu terytorialnego;
  • przekazania przez regionalne izby obrachunkowe do Ministerstwa Finansów skonsolidowanych bilansów jednostek samorządu terytorialnego;
  • publikacji sprawozdań w Biuletynie Informacji Publicznej.
W projekcie nie przewidziano przedłużenia terminów przekazania sprawozdań określonych w rozporządzeniu w sprawie sprawo zdawczości budżetowej.
O co księgowi pytają na forach i szkoleniach?
O co księgowi pytają na forach i szkoleniach?

Zobacz również
Jakie konsekwencje
Podmioty, które zdecydują się na przygotowanie raportów z przesunięciem, będą musiały rozpatrywać w nich zdarzenia po dniu bilansowym mające wpływ na obraz jednostki, które nastąpiły w tym wydłużonym terminie. Niesie to ryzyko konieczności ujawnienia większej liczby zdarzeń po dniu bilansowym, w tym tych, które wiążą się z zagrożeniem kontynuacji działalności. Jednocześnie wiele branż już od dłuższego czasu boryka się z problemami związanymi z pandemią, tak więc zagrożenia z nią związane i tak znajdą się w sprawozdaniach niezależnie od terminu ich sporządzenia. Chcąc w pełni i rzetelnie przedstawić obraz sytuacji majątkowej i finansowej jednostki, wiele firm będzie również musiało wskazać na negatywne skutki tegorocznego wzrostu cen energii czy paliw. W tej sytuacji skorzystanie z wydłużonego okresu przygotowania sprawozdania finansowego pozwoli kierownikom jednostek zastanowić się na spokojnie, w jaki sposób poinformować odbiorców o skutkach ww. zdarzeń. Co więcej, wdrażanie przez rząd różnych instrumentów wsparcia dla branż dotkniętych COVID-19 pozwoli wielu podmiotom przedstawić przyszłość jednostki w jaśniejszych kolorach. Będzie to widać zwłaszcza w przypadku podmiotów kończących rok obrotowy 31 grudnia 2021 r., które powinny przy ujawnieniach w informacji dodatkowej zapisać więcej treści - zwłaszcza jeśli mają wydłużony okres sprawozdawczy. Zbiorą przecież w tym czasie więcej informacji.
Ponadto należy przypomnieć, że zgodnie z art. 7 ust. 2 u.r. konsekwencje zasady ostrożności (np. odpisy aktualizujące aktywów czy tworzenie rezerw) należy uwzględnić także wtedy, gdy zostaną one ujawnione między dniem bilansowym a dniem, w którym rzeczywiście następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych - czyli też wynikającym z wydłużonych terminów. Pamiętajmy też, że zgodnie z art. 5 ust. 2 u.r. kierownik jednostki, ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności, uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, które dotyczą dającej się przewidzieć przyszłości obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego. A zatem w przypadku, gdy sprawozdanie jest sporządzane w wydłużonym terminie, kierownik musi uwzględnić także te informacje, które będą dla niego dostępne w tym czasie.
W przypadku, gdy sprawozdanie już zostało przygotowane i czeka tylko na zatwierdzenie w wydłużonym terminie, to i tak może się okazać konieczna zmiana danych, a co za tym idzie - zmianie będzie musiała ulec także opinia biegłego rewidenta (jeśli sprawozdanie podlega badaniu). Zgodnie bowiem z art. 54 ust. 1 u.r., jeżeli po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem jednostka otrzymała informacje o zdarzeniach mających istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie - dokonując jednocześnie odpowiednich zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawo zdanie finansowe dotyczy. Musi o tym też powiadomić biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał. Przy czym jeżeli zdarzenia, które nastąpiły po dniu bilansowym, nie powodują zmiany stanu istniejącego na dzień bilansowy, to odpowiednie wyjaśnienia zamieszcza się w informacji dodatkowej.

Przykład 3

Likwidacja
Spółka H prowadzi działalność hotelarską. Sprawozdanie zostało sporządzone przed końcem marca 2022 r., lecz wspólnicy zdecydowali, że jego zatwierdzenie będzie dopiero w sierpniu 2022 r. W lipcu 2022 r. wspólnicy podjęli decyzję o likwidacji spółki. Oznacza to, że sprawozdanie za 2021 r. będzie musiało być sporządzone ponownie - tym razem przy założeniu braku kontynuowania działalności. Gdyby wspólnicy zatwierdzili je przed podjęciem decyzji, to planowana likwidacja nie miałaby wpływu na sprawozdanie za 2021 r.
Wydłużenie terminów może nie być jednak korzystne dla właścicieli liczących na zysk, który jest wypłacany po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego. Oznacza to dla nich dłuższy czas oczekiwania, gdyż jego późniejsze sporządzenie i zatwierdzenie oznacza późniejszą wypłatę środków pieniężnych - podział wyniku finansowego może być bowiem dokonany dopiero po zatwierdzeniu.
Skorzystanie z wydłużonego terminu może być również kłopotliwe w przypadku niektórych jednostek, które są zobowiązane do poddania sprawozdania badaniu przez biegłego rewidenta. Powód? Firmy audytorskie planują z odpowiednim wyprzedzeniem współpracę z wieloma klientami i odraczanie przez nich terminów przekazywania informacji może spowodować, że te sprawo zdania będą badane w dalszej kolejności. A to z kolei może zakłócić procesy powiązane z zatwierdzaniem danych rocznych.
Należy też pamiętać, że ewentualne przesunięcie terminów sporządzenia sprawozdań nie zwolni jednostek ze złożenia w ustawowych terminach ankiet rocznych dla GUS, które wypełnia się w oparciu o dane sprawozdawcze. Tak więc odraczanie prac związanych z zamknięciem roku może spowodować, że nie będzie można w należyty sposób wywiązać się z obowiązków, jakie nakładają przepisy o statystyce publicznej. ©℗
Tabela. Planowane przesunięcia terminów określonych w ustawie o rachunkowości*
Czynność Przepis w u.r. Termin wynikający z u.r. Czas przedłużenia Rok obrotowy skończył się 31 grudnia 2021 r.** Rok obrotowy skończy się 31 marca 2022 r.***
Stary termin Nowy termin Stary termin Nowy termin
Zamknięcie ksiąg rachunkowych art. 12 ust. 2 nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia zdarzeń powodujących obowiązek zamknięcia o 3 miesiące 31 marca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r.
Sporządzenie zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej za rok obrotowy art. 24 ust. 5 pkt 2 nie później niż do 85. dnia po dniu bilansowym o 90 dni 26 marca 2022 r. 24 czerwca 2022 r. 24 czerwca 2022 r. 22 września 2022 r.
Zakończenie inwentaryzacji składników aktywów - z wyłączeniem aktywów pieniężnych, papierów wartościowych, produktów w toku produkcji oraz materiałów, towarów i produktów gotowych, określonych w art. 17 ust. 2 pkt 4 art. 26 ust. 3 pkt 1 do 15. dnia następnego roku obrotowego o 90 dni nie upłynął jeszcze dla jednostek, które mają rok obrotowy inny niż kalendarzowy, dla pozostałych upłynął, zatem nie podlega przedłużeniu 15 kwietnia 2022 r. 14 lipca 2022 r.
Sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego art. 52 ust. 1 nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego o 3 miesiące 31 marca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r.
Sporządzenie sprawozdania z działalności jednostki art. 49 ust. 1 wraz z rocznymsprawozdaniem finansowym(nie później niżw ciągu 3 miesięcyod dnia bilansowego) o 3 miesiące 31 marca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r.
Zatwierdzenie sprawozdania finansowego art. 53 ust. 1 nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego o 3 miesiące 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r. 30 września 2022 r. 31 grudnia 2022 r.
Sporządzenie oświadczenia o informacjach niefinansowych art. 49b ust. 9 w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego o 3 miesiące 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r. 30 września 2022 r. 31 grudnia 2022 r.
Sporządzenie sprawozdania z działalności grupy kapitałowej art. 55 ust. 2a nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego, na który jednostka dominująca sporządza roczne sprawozdanie finansowe o 3 miesiące 31 marca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r.
Sporządzenie oświadczenia o informacjach niefinansowych w grupie kapitałowej art. 55 ust. 2c w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego o 3 miesiące 30 czerwca 2022 r 30 września 2022 r. 30 września 2022 r. 31 grudnia 2022 r.
Sporządzanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych art. 63c ust. 2 nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego, na który jednostka dominująca sporządza roczne sprawozdanie finansowe o 3 miesiące 31 marca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r.
Zatwierdzanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych art. 63c ust. 4 w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego o 3 miesiące 30 czerwca 2022 r. 30 września 2022 r. 30 września 2022 r. 31 grudnia 2022 r.
*Uwaga w przypadku jednostek prowadzących działalność, do której stosuje się przepisy ustaw, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (t.j. Dz.U.
z 2020 r. poz. 180; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695), terminy nie zostały przedłużone. Ponato tabela nie uwzględnia sprawozdania z płatności i skonsolidowanego sprawozdania z płatności.
**Wskazane terminy to terminy dla jednostek, które mają rok obrotowy taki sam jak kalendarzowy
*** Przykład terminów dla jednostki o roku obrotowym innym niż kalendarzowym, w tym przypadku kończącym się 31 marca
poleca