Jedną z ważniejszych zmian w ustawie o AML jest poszerzenie katalogu instytucji obowiązanych. Od 31 lipca br. wszystkie biura rachunkowe oraz inne instytucje świadczące usługi w zakresie przepisów prawa podatkowego lub celnego, jak również przedsiębiorcy związani z obrotem oraz przechowywaniem dzieł sztuki, powinni spełniać wszelkie ustawowe obowiązki w dziedzinie przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Najistotniejsze dla biur rachunkowych powinno być wyznaczenie osób odpowiedzialnych, wdrożenie procedur AML oraz stosowanie wobec klientów środków bezpieczeństwa finansowego.
| Najważniejsze zmiany | Przepis |
| Zmodyfikowane definicje | |
| Zmodyfikowano definicje m.in.: beneficjenta rzeczywistego, grupy, osoby zajmującej stanowisko polityczne, państwa członkowskiego.W związku z tą zmianą potrzebna była aktualizacja wewnętrznych procedur stosowanych przez podmiot zobowiązany i uaktualnienie definicji. | Art. 2 ust. 2 pkt 1, 7, 11 zmieniony przez art. 1 pkt 4 lit. b tiret pierwsze oraz art. 2 ust. 2 pkt 12a dodany przez art. 1 pkt 4 lit. b tiret czwarte ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 815). Zmiana weszła w życie 15 maja 2021 r. |
| Modyfikacja w katalogu instytucji obowiązanych | |
| Od 1 lipca br. wskazano, że instytucjami obowiązanymi są notariusze w zakresie czynności, o których mowa w art. 79 pkt 6a ustawy z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (Dz.U. z 2020 r. poz. 1192 i 2320). Chodzi tu więc o prowadzenie rejestrów akcjonariuszy prostych spółek akcyjnych oraz podejmowanie związanych z tym czynności.Już wcześniej jako instytucję obowiązaną ustawa wskazywała notariuszy w zakresie czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego, obejmujących:a) przeniesienie własności wartości majątkowej, w tym sprzedaż, zamianę lub darowiznę ruchomości lub nieruchomości,b) zawarcie umowy działu spadku, zniesienia współwłasności, dożywocia, renty w zamian za przeniesienie własności nieruchomości oraz o podział majątku wspólnego,c) przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, prawa użytkowania wieczystego oraz ekspektatywy odrębnej własności lokalu,d) wniesienie wkładu niepieniężnego po założeniu spółki,e) zawarcie umowy dokumentującej wniesienie lub podwyższenie wkładów do spółki albo wniesienie lub podwyższenie kapitału zakładowego,f) przekształcenie lub połączenie spółek,g) zbycie przedsiębiorstwa,h) zbycie udziałów w spółce. | Art. 2 ust. 1 pkt 13a dodany przez art. 32 pkt 1 lit. a ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1655; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 187). Zmiana weszła w życie 1 lipca 2021 r. |
| Nowelizacja ustawy utrzymała w gronie podmiotów zobowiązanych pośredników w obrocie nieruchomościami. Jednak zawężono tę grupę. Zgodnie bowiem z nowym brzmieniem chodzi o pośredników w obrocie nieruchomościami w rozumieniu ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1990; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 815), z wyłączeniem czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami zmierzających do zawarcia umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości lub ich części, w której miesięczny czynsz został określony w wysokości mniejszej niż równowartość 10 000 euro. | Art. 2 ust. 1 pkt 18 zmieniony przez art. 1 pkt 4 lit. a tiret trzecie ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 lipca 2021 r. |
| Rozszerzenie katalogu instytucji obowiązanych | |
| Poszerzono katalog instytucji obowiązanych do uczestniczenia w stworzonym przez UE mechanizmie przeciwdziałania praniu pieniędzy. Do tej pory znajdowało się w nim 25 konkretnych grup, do których zaliczają się np. banki, firmy i fundusze inwestycyjne, pośrednicy w obrocie nieruchomościami, podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, adwokaci, radcowie prawni czy notariusze. Od 31 lipca br. dołączą do tego grona dwie nowe grupy instytucji. Pierwsza z nich to przedsiębiorcy, których podstawową działalnością gospodarczą jest świadczenie usług polegających na sporządzaniu deklaracji, prowadzeniu ksiąg podatkowych, udzielaniu porad, opinii lub wyjaśnień z zakresu przepisów prawa podatkowego lub celnego, niebędących innymi instytucjami obowiązanymi (np. doradcami podatkowymi lub biegłymi rewidentami, którzy już obecnie są objęci ustawą o AML).Będą to też więc najmniejsze biura, prowadzone np. w formie jednoosobowej działalności, które wspierają głównie mikro czy małych przedsiębiorców. Druga grupa, która zyska status instytucji zobowiązanej, to niektórzy przedsiębiorcy prowadzący działalność polegającą na obrocie, pośrednictwie w obrocie lub przechowywaniu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich oraz antyków. Przy czym przepisy będą dotyczyć ich w zakresie transakcji o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro (rozumianych jako jedna lub kilka powiązanych ze sobą transakcji). | Art. 2 ust. 1 pkt 15a dodany przez art. 1 pkt 4 lit. a tiret pierwsze ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 lipca 2021 r.Art. 2 ust. 1 pkt 24a dodany przez art. 1 pkt 4 lit. a tiret czwarte ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 lipca 2021 r. |
| Podmioty zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji | |
| Do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji zostały także zobowiązane nowe podmioty. Od 1 lipca włączono do tego katalogu proste spółki akcyjne. Od 31 października br. zaś będą to także:• trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne:a) mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lubb) nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu;• spółki partnerskie,• europejskie zgrupowania interesów gospodarczych,• spółki europejskie,• spółdzielnie,• spółdzielnie europejskie,• stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego,• fundacje. | Art. 58 pkt 4a dodany przez art. 32 pkt 3 ustawy z 19 lipca 2019 r. (Dz.U. poz. 1655). Zmiana weszła w życie 1 lipca 2021 r.Art. 58 pkt 6‒13 dodany przez art. 1 pkt 32 ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 października 2021 r. |
| Rozszerzenie zakresu przedmiotowego ustawy | |
| Od 31 października br. art. 1 będzie miał nowe brzmienie: „ustawa określa:1) zasady i tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;2) warunki wykonywania działalności gospodarczej przez niektóre instytucje obowiązane”. | Art. 1 zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. z poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 października 2021 r. |
| Poszerzenie katalogu przypadków obowiązkowego stosowania środków bezpieczeństwa finansowego przez instytucje obowiązane | |
| Nowelizacja poszerza też katalog czynników, które świadczą o większym ryzyku prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Wystąpienie któregoś z nich wiąże się z obowiązkiem zastosowania przez instytucje obowiązane tzw. wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego. Te nowe czynniki to m.in.:• powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z ropą naftową, bronią, metalami szlachetnymi, produktami tytoniowymi, artefaktami kulturowymi, kością słoniową, gatunkami chronionymi lub innymi przedmiotami o znaczeniu archeologicznym, historycznym, kulturowym i religijnym lub o szczególnej wartości naukowej (nowo dodany art. 43 ust. 2 pkt 11);• powiązanie stosunków gospodarczych lub transakcji okazjonalnej z klientem będącym obywatelem państwa trzeciego i ubiegającym się o prawo pobytu lub obywatelstwo w państwie członkowskim w zamian za transfery kapitałowe, nabycie nieruchomości lub obligacji skarbowych lub inwestycje w podmioty o charakterze korporacyjnym w danym państwie członkowskim. | Art. 43 ust. 2 pkt 11 i 12 dodany przez art. 1 pkt 17 lit. a tiret czwarte ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. z poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 października 2021 r. |
| Uzupełnienie katalogu obowiązków, za których niedopełnienie instytucjom obowiązanym mogą być wymierzone kary administracyjne | |
| Poszerzony zostanie też katalog obowiązków instytucji obowiązanych, za których niedopełnienie grozi kara administracyjna. Należą do nich m.in. obowiązki:1) zachowania przez instytucję obowiązaną w tajemnicy informacji o planowanym wszczęciu oraz prowadzeniu analiz dotyczących prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;2) wykonania zaleceń pokontrolnych wydanych przez generalnego inspektora informacji finansowej;3) uzyskania zezwolenia na utworzenie oddziału lub przedstawicielstwa w państwie trzecim wysokiego ryzyka, znajdującym się na liście Komisji Europejskiej.Przypomnijmy, że katalog sankcji administracyjnych obejmuje m.in. karę pieniężną (do 1 mln euro), publikację informacji o naruszeniu w BIP, cofnięcie koncesji lub zezwolenia albo wykreślenie z rejestru działalności regulowanej. | Art. 147 pkt 14‒17 dodany przez art. 1 pkt 60 lit. b ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 października 2021 r. |
| Wpis | |
| Do kręgu podmiotów zobowiązanych do wpisu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych włączono m.in. trusty, stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS, fundacje, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, spółki partnerskie, europejskie zgrupowania interesów gospodarczych, spółki europejskie.W stosunku do przepisów dotyczących CRBR ustawodawca zdecydował się na stosunkowo długi okres vacatio legis. Co do zasady przepisy te wejdą w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 31 października 2021 r., i od tego terminu podmioty zobowiązane do zgłoszenia będą miały trzy miesiące na zgłoszenie beneficjentów rzeczywistych do rejestru (art. 16 nowelizacji ustawy o AML) – datą graniczną będzie dla nich zatem 31 stycznia 2022 r. | Art. 59 pkt 1 zmieniony przez art. 1 pkt 33 lit. a tiret pierwsze ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. z poz. 815). Zmiana wejdzie w życie 31 października 2021 r. |
| Utworzenie nowych rejestrów podmiotów świadczących usługi:• na rzecz trustów i spółek,• w zakresie walut wirtualnych.Przedsiębiorcy (z wyjątkiem adwokatów i radców prawnych), którzy w dniu wejścia w życie art. 1 pkt 57 nowelizacji ustawy o AML (tj. 31 października 2021 r.) wykonują działalność na rzecz spółek lub trustów, są zobowiązani dostosować swoją działalność do nowych wymogów w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie tego przepisu. A więc przedsiębiorcy będą mieli czas na dokonanie wpisu do 30 kwietnia 2022 r., czyli rok od ogłoszenia nowelizacji (art. 18 nowelizacji ustawy o AML). | Rozdział 11a dodany przez art. 1 pkt 57 ustawy z 30 marca 2021 r. (Dz.U. poz. 815).Zmiana wejdzie w życie 31 października 2021 r. |
Podstawa prawna
ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1132; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1163)
ustawa z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 815)
ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1655; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 187)
