Chodzi o projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw autorstwa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). Określa on m.in. nowe zasady kontroli L4.

Zastrzeżenia do projektu ma m.in. Rządowe Centrum Legislacji (RCL). Zwraca uwagę na proponowany sposób przeprowadzania kontroli wykorzystania zwolnień lekarskich przez pracowników. Zgodnie z projektowanym art. 68b ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 501; dalej: ustawa o świadczeniach pieniężnych) wszczęcie kontroli następuje przez okazanie osobie kontrolowanej upoważnienia, chyba że byłoby to niemożliwe lub utrudnione. W takim przypadku kontrolę wszczyna się z chwilą dokonania pierwszej, zewnętrznej czynności wobec osoby kontrolowanej przez kontrolującego. Zdaniem RCL wyjaśnienia wymaga, dlaczego dopuszcza się przypadek nieokazania upoważnienia przed rozpoczęciem kontroli. Ponadto, zgodnie z projektowanym art. 68c ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych, kontrolującemu przysługuje uprawnienie do wstępu do miejsca przeprowadzania kontroli – a zatem także do miejsca zamieszkania.

„Zauważyć należy, że uprawnienie do wstępu do miejsca zamieszkania jest daleko idącym uprawnieniem, i w ocenie Rządowego Centrum Legislacji powinno ono zostać poddane testowi proporcjonalności, w szczególności z uwagi na brak określenia jakichkolwiek wymagań w stosunku do osób, którym pracodawcy mogą wydać upoważnienie do przeprowadzenia kontroli” – wskazuje w opinii do projektu Monika Salamończyk, wiceprezes RCL.

Sebastian Gajewski, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej, w odniesieniu do uwagi dotyczącej wyjaśnienia, dlaczego dopuszcza się przypadek nieokazania upoważnienia przed wszczęciem kontroli, poinformował, że wynika to z bogactwa sytuacji życiowych, których uregulowanie w ramach aktu prawnego jest niewykonalne.

„Z praktyki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wynika bowiem, że okazanie upoważnienia przed wszczęciem kontroli jest niemożliwe np. gdy osoba kontrolowana ucieka na widok osób kontrolujących, ukrywa się przed nimi czy nie zastano jej w miejscu kontroli” – wyjaśnił.

Natomiast, odnosząc się do uwagi dotyczącej projektowanego art. 68c ust. 2 pkt 1 ustawy, przypomniał, że od 26 lat kontrolującemu przysługuje uprawnienie do wykonywania kontroli również w miejscu: zamieszkania, czasowego pobytu lub zatrudnienia osoby kontrolowanej. „Należy zatem podkreślić, że ZUS nie zyskuje w tym zakresie nowego uprawnienia, a proponowana zmiana jest właściwa z uwagi na konieczność uregulowania tej materii na poziomie ustawy, a nie w akcie prawnym o charakterze wykonawczym” – zaznaczył Gajewski. Podkreślił przy tym, że w projekcie wprowadzono ochronę prywatności osoby kontrolowanej, zakaz przeprowadzania kontroli, jeśli mogłaby powodować pogorszenie jej stanu zdrowia lub zakłócić leczenie albo rekonwalescencję. Wiceminister zaznaczył również, że MRPiPS chce wprowadzić tajemnicę kontroli, której będzie musiała przestrzegać osoba sprawdzająca pracownika na chorobowym.

„Następuje zatem wprowadzenie ochrony osoby kontrolowanej, co obecnie nie jest przedmiotem żadnych regulacji. Dzięki temu ewentualne naruszenie prywatności w trakcie kontroli będzie mogło stanowić źródło odpowiedzialności deliktowej, z kodeksu pracy, czy też stanowić podstawę do wniesienia pozwu o ochronę dóbr osobistych” – wskazał wiceminister. ©℗

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Projekt skierowany na Stały Komitet Rady Ministrów